Türk ve İslam sanatında ne zaman kullanılmaya başlandığı tam olarak bilinmeyen kandil motifi, temelde ışık/nur anlamına gelmektedir. İşlendiği yapı ya da yüzeye göre anlamı değişen bu motif tanrısal bir simge, doğum-ölüm, Allah’ın nuru, peygamberler, cennet, evren ve ibadet gibi geniş bir anlam yelpazesine sahiptir. Çoğunlukla halk kültürü içinde itibar gören motif cami, türbe, tekke gibi dinî yapılarda; konak, konut gibi sivil yapılarda ayrıca mezar taşlarında uygulanmıştır. Genellikle dini ve sivil mimari yapıların duvarlarında, sıva üzerine kalemişi olarak yapılan motif; ahşap, çini, seramik, mermer, taş, maden, cam ve dokuma gibi farklı yüzeyler üzerine de uygulanmıştır. Kandil motifinin kullanıldığı yerlerden biri de Uşak Boduroğlu Camii’dir. Kubbe üzerinde yer alan kandil motifi, bu haliyle Uşak’taki camilerde kullanılan tek örnek olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada Uşak Boduroğlu Camii kubbesinde yer alan kandil motifi, Anadolu’daki benzer örneklerle kıyaslanarak Türk sanatında kandil motifinin kullanılma sebepleri ve üzerinde bulunduğu yüzeyle olan ikonografik ilişkisi açısından tartışılmaktadır.
The oil lamp motif, which is not known exactly when it started to be used in Turkish and Islamic art, basically means light/light. This motif, whose meaning changes according to the structure or surface on which it is embroidered, has a wide range of meanings such as a divine symbol, birth-death, the light of God, prophets, heaven, the universe and worship. The motif, which is mostly respected in folk culture, is in religious buildings such as mosques, tombs and lodges; it has been applied in civil structures such as man-sions and residences and also in tombstones. The motif, which is usually made as a pencil work on plaster, on the walls of religious and civil architectural structures; it has also been applied on different surfaces such as wood, tile, ceramic, marble, stone, metal, glass and woven. One of the places where the oil lamp motif is used is the Uşak Boduroğ-lu Mosque. The oil lamp motif on the dome appears as the only example used in mosques in Uşak. In this study, the oil lamp motif on the dome of the Uşak Boduroğlu Mosque is compared with similar examples in Anatolia and discussed in terms of the reasons for using the oil lamp motif in Turkish art and its iconographic relationship with the surfa-ce it is on.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 30 Kasım 2022 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |