The Process of Action in Ibn Sīnā’s Philosophy of Mind

Yıl 2014, Cilt: 55 Sayı: 2, 99 - 128, 01.08.2014

Yunus Cengiz

https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000001417

Cited By: 1

Öz

The purpose of this article is to analyze the process of action and the mental states that form this process as expounded in İbn Sīnā’s philosophy. From a philosophical point of view, action emerges as a result of a mental process accompanied by a number of mental states. According to Ibn Sīnā, the occurrences of action –voluntary actions– are dependent on the formation of cognition, desire and bodily movements. This is in fact a process, and a series of mental states/circumstances such as imagination, thinking, desire, appetite, anger, and will, are the essential components of it. This article takes up the relations of these states with each other throughout the process and analyzes the functions they perform in terms of conducing to an action

İbn Sīnā’nın Zihin Felsefesinde Eylem Süreci

Öz

Bu makalenin amacı, İbn Sīnā’nın düşüncesinde açıklandığı şekliyle eylem sürecini ve bu süreci oluşturan zihinsel durumları çözümlemektir. Felsefî açıdan eylem, bir dizi zihinsel halin eşlik ettiği bir süreç sonucunda ortaya çıkar. İbn Sīnā da bu minvalde bir yaklaşım ortaya koymaktadır. Ona göre, eylemin yani ihtiyarî hareketlerin oluşması, idrak, iştiyak ve bedensel hareketlerin oluşmasına bağlıdır. Bu bir süreçtir ve İbn Sīnā’ya göre tahayyül, düşünme, iştah, öfke ve irade gibi kimi haller bu sürecin temel unsurlarıdır. Bu makalede, İbn Sīnā’nın eylem teorisinde söz konusu zihinsel hallerin eylem sürecinde birbirleriyle olan ilişkileri ve eylemin ortaya çıkması açısından icra ettikleri işlevler tahlil edilmektedir

Kaynakça

• Āsī, Ḥasen. Et-Tefsīru’l-Ḳur ānī ve’l-LuŞatu’ṣ-Ṣūfiyye fī Felsefeti İbn Sīnā. Beyrut: el-Mu essesetu’l-Cāmi iyye li’d-Dirāsāt, 1983.
• Aristoteles. Ruh Üzerine. Terc. Zeki Özcan. Ankara: Birleşik Yayınları, 2011.
• Aristoteles. Nikomakhos’a Etik. Terc. Saffet Babür. Ankara: Bilgesu Yayınları, 2007.
• Deniz, Gürbüz. İnsan Hürriyetinin Metafizik Temelleri. İstanbul: Litera Yayınlar, 2010.
• Durusoy, Ali. İbn Sina Felsefesinde İnsan ve Alemdeki Yeri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2008.
• Fazlurrahman. Avicenna’s Psychology. London: Oxford University Press, 1949.
• Foley, Richard. “Deliberate Action,” The Philosophical Review 86:1 (1977), ss.58- 69.
• İbn Sīnā, Ebū Alī. El-Ḳānūn fī’ṭ-Ṭibb. Beyrut: Dāru İḥyā i’t-Turā i’l- Arabī, 2005.
• ---------. Kitâbu’ş-Şifâ: Fizik. Terc. Muhittin Macit-Feruh Özpilavcı. İstanbul: Litera Yayınları, 2004.
• ---------. Kitâbu’ş-Şifâ: Metafizik. Terc. Ekrem Demirli ve Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayınları, 2005.
• ---------. Kitābu’ş-Şifā , et-Tabī iyyāt: İlmu’n-Nefs. Tah. Jan Bafkos. Prag: Prage Ceskoslovenské Akademie Véd, 1956.
• ---------. El-İşārāt ve’t-Tenbīhāt. Tah. Suleymān Dunyā. Kahire: Dāru’l-Me ārif, 1983.
• ---------. İşaretler ve Tembihler. Terc. Ali Durusoy, Muhittin Macit, Ekrem Demirli, İstanbul: Litera Yayınları, 2005.
• ---------. “Et-Ta līḳāt alā Ḥavāşī Kitābi’n-Nefs li-Arisṭāṭālis,” Abdurraḥmān Bedevī (ed.), Arisṭū inde’l- Arab (Kuveyt: Vekāletu’l-Maṭbū āt, 1978) içinde, ss.75-116.
• ---------. “Er-Risāletu’l- Arşiyye,” Mecmu u Rasā ili’ş-Şeyḫi’r-Ra īs (byy: Maṭba atu Cem iyyeti’l-Dā irati’l-Me ārifi’l- U māniyye, H.1354) içinde, ss.2-19.
• ---------. Mebḥa an Ḳuvā’n-Nefsāniyye ev Kitāb fī’n-Nefs alā Sunneti’l-İḫtiṣār. Tah. Edward Windeck. Kahire: Maṭba atu’l-Me ārif, H. 1325.
• ---------. “El-Kerāmāt ve’l-Mu cizāt ve’l-A ācib,” Hasan Āsī (ed.), et-Tefsīru’l- Ḳur ānī ve’l-LuŞatu’ṣ-Ṣūfiyye fī Felsefeti İbn Sīnā. Beyrut: el- Mu essesetu’l-Cāmi iyye li’d-Dirāsāt, 1983) içinde, ss.225-243.
• ---------. “Tefsīru Sūrati’l- Alā,” Ḥasen Āsī (ed.), et-Tefsīru’l-Ḳur ānī ve’l- LuŞatu’ṣ-Ṣūfiyye fī Felsefeti İbn Sīnā. Beyrut: el-Mu essesetu’l-Cāmi iyye li’d-Dirāsāt, 1983) içinde, ss.96-105.
• ---------. “Tefsīru ūlā’l-Mu avvizeteyn,” Ḥasen Āsī (ed.), et-Tefsīru’l-Ḳur ānī ve’l- LuŞatu’ṣ-Ṣūfiyye fī Felsefeti İbn Sīnā. Beyrut: el-Mu essesetu’l-Cāmi iyye li’d-Dirāsāt, 1983) içinde, ss.116-122.
• ---------. “Tefsīru āniyeti’l-Mu avvizeteyn,” Ḥasen Āsī (ed.), et-Tefsīru’l-Ḳur ānī ve’l-LuŞatu’ṣ-Ṣūfiyye fī Felsefeti İbn Sīnā. Beyrut: el-Mu essesetu’l- Cāmi iyye li’d-Dirāsāt, 1983) içinde, ss.123-126.
• ---------. “Risāle fī’t-Taṣavvuf,” Ḥasen Āsī (ed.), et-Tefsīru’l-Ḳur ānī ve’l-LuŞatu’ṣ- Ṣūfiyye fī Felsefeti İbn Sīnā. Beyrut: el-Mu essesetu’l-Cāmi iyye li’d- Dirāsāt, 1983) içinde, ss.127-149.
• ---------. El-Mebde ve’l-Me ād. Tah. A. Nūrānī. Tahran: Institute of Islamic Studies, 1984.
• ---------. “Risāle fī Ma rifeti’n-Nefsi’n-Nāṭiḳa ve Aḥvālihā,” Aḥmed Fu ād el- Ehvānī (ed.), Aḥvālu’n-Nefs: Risāle fī’n-Nefs ve Beḳā uhā ve Me âduhā (Kahire: Dāru İḥyā i’l-Kutubi’l- Arabiyye, 1952) içinde, ss.179-192.
• ---------. “Risāle fī’l-Kelām alā’n-Nefsi’n-Nāṭiḳa,” Aḥmed Fu ād el-Ehvānī (ed.), Aḥvālu’n-Nefs: Risāle fī’n-Nefs ve Beḳā uhā ve Me âduhā (Kahire: Dāru İḥyā i’l-Kutubi’l- Arabiyye, 1952) içinde, ss.193-195.
• ---------. Aḥvālu’n-Nefs: Risāle fī’n-Nefs ve Beḳā uhā ve Me âduhā. Tah. Aḥmed Fu ād el-Ehvānī. Kahire: Dāru İḥyā i’l-Kutubi’l- Arabiyye, 1952.
• ---------. El-Aḍḥaviyye fī’l-Me ād. Tah. Ḥasen Āsī. Beyrut: el-Mu essesetu’l- Cāmi iyye li’d-Dirāsāt, 1987.
• ---------. Et-Ta līḳāt. Kum: Mektebu Ālemi’l-İslāmī, 1983.
• ---------. Kitābu’n-Necāh fī’l-Ḥikmeti’l-Manṭiḳiyye ve’ṭ-Ṭabī iyye ve’l-İlāhiyye. Tah. Mācid Faḫrī. Beyrût: Dāru’l-Āfāḳi’l-Cedīde, tsz.
• ---------. El-Hidāye. Tah. Muḥammed Abduh. Kahire: Mektebetu’l-Ḳahira, 1973.
• ---------. Uyūnu’l-Ḥikme. Tah. Abdurraḥmān Bedevī. Beyrut: Vekāletu’l-Maṭbū āt ve Dāru’l-Ḳalem, 1980.
• Kılıç, Muhammed Fatih. “İbn Sina’nın Sebeplik Teorisi,” Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 2013.
• er-Rāzī, Faḫruddīn. Şerḥu’l-İşārāt ve’t-Tenbīhāt. İstanbul: Dāru’ṭ-Ṭab ati’l- Āmira, H. 1290.
• ---------. Şerḥu Uyūni’l-Ḥikme. Tahran: Mu essesetu’ṣ-Ṣādiḳ, H. 1415.
• Ross, David. Arsitoteles. Terc. Ahmet Arslan. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2011.
• eṭ-Ṭūsī, Nāṣiruddīn. Şerḥu’l-İşārāt ve’t-Tenbīhāt. Tah. Suleymān Dunyā. Kahire: Dāru’l-Ma rife, 1983.
• Ware, Robert. “Acts and Action,” The Journal of Philosophy 70: 13 (1973), ss.403- 418.
• Westberg, Daniel. Right Practical Reason: Aristotle, Action, and Prudence in Aquinas. Oxford: Oxford University Press, 2002.