Some Notes on the Manuscript Libraries in Uzbekistan

Yıl 2022, Cilt: 63 Sayı: 2, 1075 - 1089, 30.11.2022

Mine Demirbilek

Öz

In this research note, I will introduce the manuscript collections of Uzbekistan, where the efforts to gather and preserve numerous documents persist. In particular, I will focus on the rare works found in the Beruni Institute for Oriental Studies Manuscript Department and other libraries, such as The Muslim Board of Uzbekistan Library, International Islamic Academy Manuscript Library, Ibn Sina Library in Bukhara, Samarkand State University Library, Kokand State Museum Library, etc. and give information about their content and current status, the period in which they were written and the cataloging of the collections. 

Anahtar Kelimeler

Manuscripts, Library, Collection, Catalogue, Uzbekistan

Özbekistan’da Bulunan Yazma Eser Kütüphaneleri Üzerine Bazı Notlar

Öz

Bu yazıda yazma eserleri toplama ve koruma altına alma sürecinin devam ettiği Özbekistan’da bulunan yazma eser koleksiyonları konu edinilecektir. Ebu Reyhan el-Biruni Doğu Araştırmaları Enstitüsü başta olmak üzere Müslümanlar İdaresi Kütüphanesi, Uluslararası İslam Akademisi Menbalar Hazinesi Bölümü, Buhara’da İbn-i Sina Kütüphanesi, Semerkand Devlet Üniversitesi Kütüphanesi, Hokand Devlet Müzesi Kütüphanesi ve irili ufaklı diğer kurumlardaki yazma eser koleksiyonlarının muhtevası, tespit edilen nadir eserler, bunların yazıldıkları dönem, koleksiyonların kataloglama çalışmaları gibi hususlar dikkate alınarak, Özbekistan’ın yazma eser varlığı ve bunların mevcut durumu hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Yazma Eserler, Kütüphane, Koleksiyon, Katalog, Özbekistan

Kaynakça

• Abduxalimov, Bahrom ve Jorje Ivan Espinal. Shark Qo’lyozmalari Xazinasi, Uzbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Abu Rayhon Beruniy Nomidagi Sharshinaslik Instituti. Tashkent: Unesco Tashkent Office, 2012.
• Ahmedov, Ahtam. Buxoro Muzeylaridagi Qadimgi Qo’lyozma Durdonalar. Buhara: Durdona, 2018.
• Altıkulaç, Tayyar. Günümüze Ulaşan Mesahif-i Kadime – İlk Mushaflar Üzerine Bir İnceleme, İstanbul: IRCICA (İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, 2015.
• Cemenova, A.A., A. Urinbaev ve L. M. Epifanova (ed.). Sobraniye Vestoçnih Rukopisey Akademii Nauk Uzbekskoy SSR (Özbekistan Cumhuriyeti İlimler Akademisi Şark El Yazmaları Toplamı), 11 c. Tashkent: Uzbekiston CCR Fanlar Akademiyasining Nashriyati, 1952-1987, Arapça Tercümesi: el-Muʿcemu’l-Mufehres li’l-Maḫṭūṭāti’l-ʿArabiyye ve’l-İslāmiyye fī Taşkend, çev. İbrāhīm Niʿmetullah. Beyrut: Şirketu’l-Maṭbūāti Li’t-Tevziʿ ve’n-Neşr, 1999-2001, 11 cilt.
• en-Nesefī, Necmuddīn Ebū Ḥafs ʿUmer. Maṭlaʿu’n-Nucūm ve Mecmaʿu’l-ʿUlūm. Tah. Saidakbar Muhammadaminov. Taşkent: Dāru’l-Cāmiʿati Taşkend el-İslāmiyye, 2015.
• Eren, Halit ve Shovosil Ziyodov (ed). Proceedings of the International Workshop Manuscript Funds of Uzbekistan -Preservation, Cataloguing and Personnel Training June 2019, Samarkand. İstanbul: IRCICA, 2020.
• Ikramov, Saidrahmat Saidahmatovich. “O’zbekiston Musulmonlari İdorasi Kutubxonasida Saqlanayotgan Qo’lyozma va Toshbosma Asarlar,” Proceedings of the International Workshop Manuscript Funds of Uzbekistan Preservation, Cataloguing and Personnel Training June 2019, Samarkand, 107-111.
• Jeffery, A. ve I. Mendelsohn, “The Orthography of the Samarqand Qur'ān Codex,” Journal of the American Oriental Society 62:3 (1942), 175-195.
• Karakuş, Bahaeddin. “Necmeddin en-Nesefî’nin Tahsîlu Usuli’l-Fıkh ve Tafsîlu’l-Makâlât fîhâ ‘ale’l-vech İsimli Fıkıh Usulü Risalesi: Tahkik ve Değerlendirme,” Tahkik İslami İlimler Araştırma ve Neşir Dergisi 4:2 (2021), 149-208.
• Kazyberdov, A.L. Sochineniia Abu Nasra al-Farabi v Rukopisiakh Instituta Vostokovedeniia AN UzSSR. Tashkent: Fan, 1975.
• Khabibullaev, Akram. “Print Catalogs of Islamic Manuscripts al-Beruni Institute for Oriental Studies, Uzbekistan,” Middle East Librarians Association (MELA) Notes 77 (2004), 11-14. Madraimov, A., Sh. Musaev ve I. Ismailova. Oriental Miniatures. The Collection of the Beruni Institute of Oriental Studies of the Academy of Sciences of the Republic of Uzbekistan. 3 c. Tashkent: Media Land, 2001, 2003, 2004.
• Maxdum, Shayx Ismoil. Toshkentdagi Usmon Mushafining Tarixi. Toshkent: Movarounnahr Nashriyoti, 1995.
• Mukhammadaminov, Saidakbar. “Jung – The Collection of Practicing Traditional Judge of Central Asia (end of 16th century – 19th century),” French Institute for Central Asian Studies, https://ifeac.hypotheses.org/3217 (17.11.2022).
• Muminov, Ashirbek K., Elizaveta G. Nekrasova ve Shovosil Ju. Ziyodov. “La Bibliothèque De Khzāja Muhammad Pārsā Revisitée,” Écrit et Culture En Asie Centrale et Dans le Monde Turco-Iranien X-XIX Siècles, ed. Francis Richard ve Maria Szuppe, içinde 17-41. Paris : L’Association Pour L’avancement Des Études Iraniennes, 2009.
• Muminov, Ashirbek. “Gosudarstvennie I Chastnie Sobraniya Arabografichnih Rukopisey V Uzbekistane,” Proceedings of the International Workshop Manuscript Funds of Uzbekistan-Preservation, Cataloguing and Personnel Training June 2019, Samarkand, ed. Halit Eren ve Shovosil Ziyodov, içinde 9-35;453-455. İstanbul: IRCICA, 2020.
• Munirov, K. Amir Khusrav Dehlaviy Qo’lyozma Asarlari Katalogi. Tashkent: Fan, 1975.
• Munirov, Q. ve A. Nosirov. Alisher Navoiy Asarlarining UzSSR Fanlar Akademiiasi Sharqshunoslik Instituti To’plomidagi Qo’lyozmalari. Tashkent: Fan, 1970.
• Pulatov, A. ve H.K. Axrarov, Vostochnix Rukopisey Fundamental'noy Biblioteki Samarkandskogo Gosudarstvennogo Universiteta Imeni Alişera Navoiy, Semerkand: y.y. 1977.
• Rahmatullaev, Marat – Akram Khabibullaev, “Libraries in Uzbekistan: Past, Present and Future,” Libraries in the Early 21st Century, Volume 1, ed. Ravindra N. Sharma, içinde 375-387. Berlin, Boston: De Gruyter Saur, 2011.
• Turgut, Ali Kürşat. “Ömer Nesefi’nin Matla’u’n-Nücûm ve Mecme’u’l-Ulûm Adlı Eseri ve İlimler Tasnifi Geleneği Açısından Değeri,” İslami Araştırmalar Dergisi 32:2 (2021): 312-334.
• Tursunov, Yusuf, F. Abdurahmanova ve Shafoat Xasanova. O’zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Alisher Navoiy Nomidagi Davlat Adabiyat Muzeyining Qo’lyozmalar Katalogi. Toshkent: y.y. 2022.
• Urunbaev, A. ve L. Epifanova. Rukopisi Proizvedenii Abdarrakhmana Zhami v Sobranii Instituta Vostokovedeniia AN UzSSR. Tashkent: Fan, 1965.
• Üşenmez, Emek. “Eski Kur’an Tercümelerinden Özbekistan Nüshası Üzerinde Dil İncelemesi (Giriş-İnceleme-Metin-Sözlük- Ekler Dizini),” Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2010.
• Üşenmez, Emek. “Özbekistan Yazma Eserler Kütüphanesi,” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2:6 (2009): 682-689.
• Ziyodov, Shovosil Yunusovich ve Nodirjon Uraimovich Abdulahatov, “Farg’ona Muzeylarining Qo’lyozma Kolleksiyalari,” Proceedings of the International Workshop Manuscript Funds of Uzbekistan Preservation, Cataloguing and Personnel Training June 2019, Samarkand, ed. Halit Eren ve Shovosil Ziyodov, içinde 117-121. İstanbul: IRCICA, 2020.
• Ziyodov, Shovosil. "Nakshibandi Tarikatining Davomchisi-Nazariyetchi Shayxlardan Biri Xoja Muhammad Porso Kutubxonasiga Oid Yangi Ma’lumotlar,” Jahon Madaniy Sivilizatsiyasi Kontekstida Xo’jagon, Naqshbandiye Tasavvufiy Ta’limotlari Ilmiy-Ma’naviy Merosining Umumbashariy Ahamiyati” Mavzusidagi Xalqaro Ilmiy Konferensiyasi, 27-28 May 2019, içinde 14-17. Navoiy: Navoiy Davlat Pedagogika Instıtuti, 2019.
• Ziyodov, Shovosil. İmom Buxoriy Xalqaro Ilmiy-Tadqiqot Markazi Qo’lyozmalar Katalogi. Samarkand: İmom Buxoriy Xalqaro Markazi Nashriyoti, 2018.