Spiritual Care Practices and Psychological Health for Veterans

Yıl 2024, Cilt: 65 Sayı: 1, 33 - 62, 31.05.2024

Muhammed Tosun Öznur Özdoğan

https://doi.org/10.33227/auifd.1417260

Öz

Due to the association of 'veteranhood' with heroism and defense of the homeland, a spiritual significance is attributed to the military title of veteranhood. Understanding and addressing the spiritual needs of veterans are considered crucial for helping them cope with the demanding experiences wrought by the war or terrorism and the aiding in their reintegration into civilian life. Academic research suggests that initiatives aimed at meeting these spiritual needs can significantly ease the challenges faced by veterans during their transition. In this study, a Value-Focused Spiritual Empowerment and Care Program was implemented for individuals who became veterans during their military service, and its effects on veterans' God perception and their psychological health were examined. A total of 64 veterans participated in the experiment, with 32 assigned to the experimental group and 32 to the control group. In the spiritual care sessions held with theme-oriented group meetings, the themes of the values in the DOMAB program developed by Özdoğan are perseverance, dedication, balance, freedom, will, self-confidence, positive perspective and peace, love, piety, prayer, patience, justice, gratitude and human-holy book relationship. The study employed a pre-test/post-test control group design method for the implementation. The God Perception Scale developed by Güler (2007) and the The Brief Symptom Inventory, originally created by Derogatis (1992) and adapted for use in Turkey by Şahin and Durak (1994) with established reliability and validity, were utilized as data collection instruments. The findings indicate that the implementation led to significant differences in veterans' scores for their God perception and psychological health. Accordingly, the primary hypothesis of the study, which postulated that “Spiritual care practices conducted within the context of devoloped by Özdoğan “Value-Focused Spiritual Empowerment and Care Program” will result in differentiation in veterans' perception of God scores and psychological health level scores,” supported. As a result of the data analysis: (a) it differentiated perception of God scores in favor of the experimental group veterans. The post-test scores of the experimental group participants showed an increase in love-oriented perception of God compared to their pre-test scores, while there was a decrease in fear-oriented perception of God post-test scores compared to their pre-test scores. Furthermore, the results of the follow-up test conducted three months later with the experimental group participants demonstrated the persistence of the effects of spiritual care, with the application maintaining its impact on the scores of fear-oriented perception of God. (b) it differentiated psychological health scores in favor of the experimental group veterans. The post-test scores of the experimental group participants using the The Brief Symptom Inventory showed a decrease compared to their pre-test scores. As a result of this intervention, it is evident that participants experienced improvements in the dimensions of anxiety, depression, negative self-concept, and hostility. The results of the follow-up test conducted three months later clearly indicate the persistence of this effect in the experimental group, with participants continuing to exhibit improvements in the somatization and hostility dimensions of the The Brief Symptom Inventory. However, no improvement was observed in the scores of the control group on the same scales at the post-test. Therefore, by looking at the veterans' God Perception Scale and Brief Symptom Inventory scores, it can be stated that the implemented program has a positive effect on the veterans' perception of God and their psychological health.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Spiritual Care, Veteran, Veteranhooh, God Perception, Psychological Health.

Gazilere Manevi Bakım Uygulamaları ve Psikolojik Sağlık

Öz

Kahramanlık ve vatan savunmasıyla ilişkilendirilmesi nedeniyle askeri bir ünvan olan gaziliğe, manevi bir anlam atfedilmektedir. Gazilerin savaşın/terör olaylarının getirdiği zorlu deneyimlerle başa çıkabilmeleri ve hayata uyumlarını sürdürebilmeleri için manevi ihtiyaçlarının bilinmesi ve karşılanması oldukça önemlidir. Bilimsel çalışmalar gazilerin manevi ihtiyaçlarının karşılanması için yapılan çalışmaların süreçteki zorlukların aşılmasını kolaylaştırdığını göstermektedir. Bu araştırmada askerlik görevi sırasında gazi olan bireylere Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım Programı (DOMAB) uygulanmış, programın gazilerin Yaradan algısı ve psikolojik sağlıkları üzerindeki etkisi incelenmiştir. Keşifsel ve deneysel desende hazırlanan araştırmaya toplamda 64 gazi katılmıştır. Bunların 32'si deney grubuna, 32'si ise kontrol grubuna dahil edilmiştir. Tema odaklı grup toplantılarıyla gerçekleştirilen manevi bakım oturumlarında Özdoğan (2019) tarafından geliştirilen DOMAB programında yer alan değerlerden azim, özveri, denge, özgürlük, irade, özgüven, olumlu bakış açısı ve barış sevgi, takva, dua, sabır, adalet, şükür ve insan kutsal kitap ilişkisi temaları ele alınmıştır. Uygulamada ön test-son test kontrol gruplu model yöntemi esas alınmıştır. Veri toplama aracı olarak Güler (2007) tarafından geliştirilen Tanrı Algısı Ölçeği ve Derogatis (1992) tarafından geliştirilen, Şahin ve Durak (1994) tarafından Türkiye uyarlaması, güvenirlik ve geçerlik çalışmaları yapılan Kısa Semptom Envanteri kullanılmıştır. Bulgular, uygulamanın gazilerin Tanrı algısı ve psikolojik sağlık puanlarını farklılaştırdığını göstermektedir. Buna göre araştırmanın temel hipotezi olarak belirlenen “Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım Programı kapsamında gerçekleştirilen manevi bakım uygulamaları ile gazilerin Tanrı algısı puanları ve psikolojik sağlık düzeyi puanları farklılaşacaktır” tezi desteklenmiştir. Bulguların analizi sonucunda: (a) Tanrı algısı puanları, deney grubu gazilerinin lehine olacak şekilde farklılaşmıştır. Deney grubu katılımcılarının sevgi yönelimli Tanrı algısı son test puanlarında, ön test puanlarına göre artış görülürken, korku yönelimli Tanrı algısı son test puanlarında ise ön test puanlarına göre düşüş yaşanmıştır. Ayrıca, deney grubu katılımcılarına yapılan üç ay sonraki izleme testi sonuçları, manevi bakımın etkilerinin sürdüğünü ve uygulamanın korku yönelimli Tanrı algısı puanları üzerindeki etkisini koruduğunu göstermiştir. (b) psikolojik sağlık puanlarını deney grubu gazilerinin lehine olacak şekilde farklılaştırmıştır. Deney grubu katılımcılarının Kısa Semptom Envanteri son test puanlarında, ön test puanlarına göre düşüş olduğu görülmüştür. Bu uygulama sonucunda, katılımcıların anksiyete, depresyon, olumsuz benlik ve hostilite boyutlarında iyileşme yaşadığı açıkça görülmektedir. Üç ay sonra gerçekleştirilen izleme testi sonuçları, deney grubu katılımcılarında bu etkinin sürdüğünü ve katılımcıların Kısa Semptom Envanteri somatizasyon ve hostilite (öfke/düşmanlık) boyutlarında tespit edilen iyileşmenin devam ettiğini göstermiştir. Bununla birlikte, kontrol grubunun aynı ölçeklerin son testinden aldıkları puanlarda herhangi bir iyileşme gözlenmemiştir. Bu nedenle, gazilerin Tanrı Algısı Ölçeği ve Kısa Semptom Envanteri puanlarına bakılarak uygulanan programın gazilerin Tanrı algısı ve psikolojik sağlıkları üzerinde olumlu etkisinin olduğu ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Manevi Bakım, Gazi, Gazilik, Tanrı Algısı, Psikolojik Sağlık.

Kaynakça

• Aydın, Özlem Güler. “Yaşamı Sürdürmede Dini İnancın Rolü.” Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, 2011.
• Baştürk, Savaş ve Mehtap Taştepe. “Evren ve Örneklem.” Bilimsel Araştırma Yöntemleri, ed. Savaş Baştürk, içinde 129-159. Ankara: Vize Yayıncılık, 2013.
• Bei-Hung Chang, Nathan R. Stein, Kelly Trevino, Max Stewart, Ann Hendricks ve Lara M. Skarf. “Spiritual Needs and Spiritual Care for Veterans at End of Life and Their Families.” American Journal of Hospice and Palliative Medicine 29:8 (2012): 1-8.
• Bradshaw, Matt, Christopher G. Ellison ve Kevin J. Flannelly. “Prayer, God Imagery, and Symptoms of Psychopathology”. Journal for the Scientific Study of Religion 47:4 (2008): 644-659.
• Currier, Joseph M., Jason M. Holland ve Kent D. Drescher. “Spirituality Factors in the Prediction of Outcomes of PTSD Treatment for U.S. Military Veterans.” Journal of Traumatic Stress 28:1 (2015): 57-64.
• Demirli, Aylin. “Terörizm, Psikososyal Etkileri ve Müdahale Modelleri.” Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal 4:35 (2011): 66-78.
• Dınvar, Parvaneh Ebrahımı. “Travma Sonrası Stres, Dünyaya İlişkin Varsayımlar ve Tanrı Algısı Arasındaki İlişki.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, 2011.
• Dilmaç, Bülent ve Ayşenur Çifci. “14-18 Yaş Grubunda Tanrı Algısı ile Psikolojik Sağlamlık İlişkisinin İncelenmesi.” Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi 1:1 (2019): 14-28.
• Duran, Songül ve Gül Ünsal. “Çankırı İlindeki Şehit Aileleri ve Malul Gazilerin Psikolojik Dayanıklılık ve Depresif Durumlarının Belirlenmesi.” Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 5:2 (2014): 158-163.
• Duyan, Veli, Kamil Yazıcıoğlu, Kasım Karataş, Mehmet Taşkaynatan, Gülsüm Çamur Duyan ve Sinem Aksu. “Sosyo-Demografik Özelliklerin, Hastalık Sürecinin ve Sosyal Desteğin Gazilerin Benlik Saygısı ve Kaygı Düzeyine Etkisi.” Ufkun Ötesi Bilim Dergisi 1 (2005): 5-16.
• el-Buḫārı̄, Muḥammed b. İsmāʿīl. Saḥīḥu’l-Buḫārī (el-Cāmi‘u’ṣ-Ṣaḥīḥ). Beyrut: Dârül Bevâiril İslamiyye, 1989.
• el-Cāḥiẓ, Ebū ʿUs̠mān ʿAmr b. Baḥr. Hilafet Ordusunun Menkıbeleri ve Türklerin Faziletleri. Çev. Ramazan Şeşen. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1967.
• Erdoğan, Emine. “Tanrı Algısı, Dini Yönelim Biçimleri ve Öznel Dindarlığın Psikolojik Dayanıklılıkla İlişkisi: Üniversite Örneklemi.” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12:29 (2015): 223-246.
• Erkuş, Adnan. Davranış Bilimleri İçin Bilimsel Araştırma Süreci. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2009.
• Fraenkel, Jack R., Norman E. Wallen ve Helen H. Hyun. How to Design and Evaluate Research in Education. 8. baskı. New York: Mc Graw-Hill, 2012.
• Güler, Özlem. “Tanrı Algısı Ölçeği (TA): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 48:1 (2007): 123-133.
• Güloğlu, Berna ve Özlem Karaırmak. “Güneydoğu Gazilerinde Travma Sonrası Stres Bozukluğu Gelişimi.” Anatolian Journal of Psychiatry 14:3 (2013): 237-244.
• Halcomb, Elizabeth J. ve Louise Hickman. “Mixed Methods Research.” Nursing Standard: Promoting Excellence in Nursing Care 29:32 (2015): 41-47.
• Hatun, Osman. “Malül Gazilerin Psikososyal Süreçleri ve Baş Etme Kaynakları: Bir Gömülü Teori Araştırması.” Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2018.
• Hayta, Akif. “Anneden Allah’a: Bağlanma Teorisi ve İslâm’da Allah Tasavvuru.” Değerler Eğitimi Dergisi 4:12 (2006): 29-63.
• İbn Haldun. Mukaddime. Çev. Zakir Kadiri Urgan. II. Cilt. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1989.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Metodu. Ankara: Hacettepe Taş Kitapçılık, 1984.
• Kartopu, Saffet. “Yaşamı Sürdürme Nedenlerinin Tanrı Algısıyla İlişkisi.” Electronic Turkish Studies 9:2 (2014): 887-903.
• Khaksari, Zahra ve Zohreh Khosravi. “Positive and Negative Conception of God and Its Relationship with Student’s Self-Esteem and Mental Health.” Journal of Life Science and Biomedicine 2:3 (2012): 62-68.
• Kıraç, Ferdi. “Dindarlık Eğilimi, Varoluşsal Kaygı ve Psikolojik Sağlık.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, 2007.
• Koç, Ayşe. “Üniversite Öğrencilerinde Tanrı Tasavvuru, Benlik Algısı ve Öfke Yaşantısı.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, 2011.
• Kopacz, Marek S., Donna Ames ve Harold G. Koenig. “Association Between Trust and Mental, Social, and Physical Health Outcomes in Veterans and Active Duty Service Members With Combat-Related PTSD Symptomatology.” Frontiers in Psychiatry 9 (2018): 1-9.
• Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî. Mesnevî-i Ma’nevî. Çev. Derya Örs ve Hicabi Kırlangıç. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2015.
• Okçu, Derya. “Uluslararası Terör ve Türkiye’ye Etkileri.” Yüksek Lisans Tezi, Ufuk Üniversitesi, Ankara, 2009.
• Özasma, Halil İbrahim. Eşler Arası İletişim ve Maneviyat. Ankara: Sonçağ Yayınları, 2021.
• Özdoğan, Öznur. “Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım Programının Geliştirilmesi ve Uygulanması.” 5. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Kitabı, Üsküp/Kuzey Makedonya, ed. Özcan Güngör, içinde 907-912. Ankara: Sageya Yayıncılık, 2019.
• Özen, Yener ve Abdulkadir Gül. “Sosyal ve Eğitim Bilimleri Araştırmalarında Evren-Örneklem Sorunu.” Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi 15 (2007): 394-422.
• Özerkmen, Necmettin. “Terör, Terörizm ve Radikal İslamcı Terör.” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 44:2 (2004): 247-265.
• Pietrzak, Robert H. ve Steven M. Southwick. “Psychological Resilience in OEF-OIF Veterans: Application of a Novel Classification Approach and Examination of Demographic and Psychosocial Correlates.” Journal of Affective Disorders 133:3 (2011): 560-568.
• Rabon, Jessica Kelliher, Jameson K. Hirsch, Andrea R. Kaniuka, Fuschia Sirois, Byron D. Brooks ve Kristin Neff. “Self-Compassion and Suicide Risk in Veterans: When the Going Gets Tough, Do the Tough Benefit More From Self-Compassion?.” Mindfulness 10:12 (2019): 2544-2554.
• Seyhan, Beyazıt Yaşar. “Üniversite Öğrencilerinde Tanrı Tasavvuru ve Psikolojik İyi Olma Hali Arasındaki İlişkiler.” Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18:1 (2014): 65-97.
• Smith-MacDonald, Lorraine, Jill M. Norris, Shelley Raffin-Bouchal ve Shane Sinclair. “Spirituality and Mental Well-Being in Combat Veterans: A Systematic Review.” Military Medicine 182:11-12 (2017): e1920-e1940.
• Straus, Elizabeth, Sonya B. Norman, Jessica C. Tripp, Michelle Pitts ve Robert H. Pietrzak. “Purpose in Life and Lonscientiousness Protect Against the Development of Suicidal Ideation in US Military Veterans With PTSD and MDD: Results From the National Health and Resilience in Veterans Study.” Chronic Stress 3 (2019): 1-10.
• Şahin, Nesrin H. ve Ayşegül Durak. “Kısa Semptom Envanteri (Brief Symptom Inventory-BSI): Türk Gençleri İçin Uyarlanması.” Türk Psikoloji Dergisi 9:31 (1994): 44-56.
• Şar, Vedat. “Savaş ve Terör Yaşantılarında Travma Sonrası Stres.” Okmeydanı Tıp Dergisi 33 (2017): 114-120.
• Uysal, Veysel, S. Nazlı Batan, Selma Baş ve Hakan Zafer. “Ergenlerin Tanrı Algılarıyla Sosyal Kaygı ve Umut Düzeyleri Arasındaki İlişkiler.” Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi 11:42 (2014): 221-237.
• Yağlı Soykan, Semra Nurdan. “Şehit Yakınlarının Manevi İhtiyaçlarının Belirlenmesi ve Emniyet Mensubu Şehitlerin Yakınlarına Yönelik Manevi Bakım Uygulamaları.” Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, 2020.
• Yazıcıoğlu, Kamil, Veli Duyan, Kasım Karataş, Ahmet Özgül, Bilge Yılmaz, Gülsüm Çamur Duyan ve Siner Aksu. “Effects of Sociodemographic Characteristics, Illness Process, and Social Support on the Levels of Perceived Quality of Life in Veterans.” Military Medicine 171:11 (2006): 1083-1088.
• Yıldız, Mualla, F. Zeynep Belen, Kübra Türkmen Arslan ve Halil İbrahim Özasma. “Defense Mechanism Against Mortality Salience in Turkish Muslim Population.” Dini Araştırmalar 20:52 (2017): 33-55.