The Impact of the Narration Reporting That Isrāfīl Delivered Revelation During Fatrat al-Waḥy on Tafsir and Siyar Narratives

Yıl 2024, Cilt: 65 Sayı: 2, 841 - 868, 30.11.2024

Murat Bahar

https://doi.org/10.33227/auifd.1495058

Öz

According to a mursal narration from ʿĀmir al-Shaʿbī (d. 104/722), Isrāfīl was appointed as a messenger during the first period of fatra, when the Qurʾanic revelation was interrupted, and he accompanied the prophethood of the Rasūl-Allah for three years, during which time he sent down to the Rasūl-Allah al-kalimata min-al-waḥy- wa al-shayʾ (words and knowledge that are revelation). This narration, which is important for understanding the period of fatrat al-waḥy, was accepted as authentic in terms of the script and text, was stated to have been transmitted through authentic channels, and was attributed credibility by muhaddithūn. Although there were textual differences in the early period, the narration was included in many sources and became well-known in meaning. On the other hand, according to the narration’s mudraj statements, commentaries and content analysis, it is inferred that the duties and responsibilities of the office of prophethood were taught to the Rasūl-Allah during the fatra period. And the training for his development in terms of knowledge, deeds and manners was given during this period. Some commentators, such as al-Māwardī (d. 450/1058), have emphasized that al-kalimata min-al-waḥy- wa al-shayʾ which is reported to have been sent down in the narration, may be the wisdom mentioned in the verse “...Allah has sent down to you the Qur’an and wisdom...” (4/an-Nisāʾ:113). The narration, with the information it contains, brought up the rethinking of many issues such as the angel of revelation, the duties of Isrāfīl, the suicidal thoughts of the Rasūl-Allah during fatra period, and caused various debates to arise. In this respect, this study investigates the exegetical and siyar issues influenced by the narration, which are important in understanding the first period of fatrat. This study aims to contribute to the history of the Qur’an as well as to the related issues of the disciplines of tafsir and siyar as a whole. As a result of the research, which is completed by applying the methods of transcription and chronological comparison of historical data, it is concluded that the narration in the field of tafsir 10/Yūnus: 16, 16/an-Naḥl: 2, 16/an-Naḥl: 102, 26/as-Shuʿarā: 193, as well as on the issues of fatrat al-waḥy, types of revelation, and the language in which the revelation was revealed; in the field of siyar, it is seen that it influenced the dating of the Mecca-Medina periods, the determination of the periods of secret and open invitation, the protection of the Rasūl-Allah from sins such as shirk, disbelief, and suicide, and the approaches to the messengership of Isrāfīl.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Siyar, Qur’an Revelation, Fatrat al-Waḥy, Isrāfīl

İsrāfīl’in Fetret Döneminde Vahiy Getirdiğini Bildiren Rivayetin Tefsir ve Siyer Anlatılarına Etkisi

Öz

ʿĀmir eş-Şaʿbī’den (ö. 104/722) mürsel olarak nakledilen rivayete göre Kur’an vahyinin kesintiye uğradığı ilk fetret döneminde İsrāfīl elçi olarak görevlendirilmiş, üç yıl boyunca Resūlullah’ın nübüvvetine eşlik etmiş ve bu süre zarfında Resūlullah’a el-kelimete -mine’l-vaḥyi- ve’ş-şey’ (vahiy olan sözler ve bilgiler) indirmiştir. Fetretū’l-vaḥy döneminin anlaşılmasında önem arz eden rivayet sened ve metin açısından sahih kabul edilmiş, sahih kanallarla nakledildiği belirtilmiş, muhaddisler tarafından itibar atfedilmiştir. Erken dönemde metin farklılıkları görülse de söz konusu rivayet birçok kaynakta yer alarak manen şöhret kazanmıştır. Diğer yandan rivayetin müdrec ifadelerine, şerhlerine ve muhteva analizi yapılarak ulaşılan verilere göre Resūlullah’a nübüvvet makamının görev ve sorumlulukları fetret döneminde öğretilmiş, O’nun bilgi, amel ve adab bakımından tekamülüne yönelik eğitim yine bu dönemde verilmiştir. El-Māverdī (ö. 450/1058) gibi bazı müfessirler rivayette indirildiği bildirilen el-kelimete -mine’l-vaḥyi- ve’ş-şey’’in “…Allah sana Kur’an’ı ve hikmeti indirmiştir…” (4/en-Nisā’: 113) ayetinde buyurulan hikmet olabileceği üzerinde durmuşlardır. Rivayet, ihtiva ettiği bu bilgilerle vahiy meleği, İsrāfīl’in görevleri, fetret döneminde Resūlullah’ın intiharı düşünmesi, fetret döneminin süresi gibi birçok meselenin yeniden düşünülmesini gündeme getirmiş, çeşitli tartışmaların doğmasına sebebiyet vermiştir. Bu itibarla çalışmada ilk fetret döneminin anlaşılmasında öneme sahip rivayetin etkilediği tefsir konuları ve siyer meseleleri araştırılmaktadır. Böylece çalışmanın Kur’an tarihinin yanı sıra tefsir ve siyer disiplinlerinin ilgili meselelerine de katkıda bulunması amaçlanmaktadır. Tarihsel verilerin dökümü ve kronolojik olarak mukayesesi yöntemleri uygulanarak tamamlanan araştırma sonucunda rivayetin tefsir alanında 10/Yūnus: 16, 16/en-Naḥl: 2, 16/en-Naḥl: 102, 26/eş-Şuʿarā: 193 ayetlerinin tefsiri ile fetretū’l-vaḥy, vahiy çeşitleri ve vahyin indirildiği dil konularında istihdam edildiği; siyer alanında ise Mekke-Medine dönemlerinin tarihlendirilmesi, gizli ve açık davet dönemlerinin belirlenmesi, Rasulullah’ın şirk, küfr, intihar gibi günahlardan korunması meseleleri ile İsrāfīl’in elçiliğine dair yaklaşımlara etki ettiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Siyer, Vahiy, Fetret, İsrāfīl

Kaynakça

• Akçay, Mustafa. “Vahiyde Fetret Problemi Üzerine Bir İnceleme.” Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8:8 (Aralık, 2000): 83-102.
• el-Ālūsī, Şihābuddīn Maḥmūd. Rūḥu’l-Meʿānī. thk. ʿAli ʿAbdulbārī ʿAṭıyye. 16 c. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1994.
• el-ʿAsḳalānī, İbn Ḥacer. Fetḥu’l-Bārī. thk. Muḥibbuddīn el-Ḥatīb. 13 c. Beyrūt: Dāru’l-Maʿrife, 1959.
• el-ʿAsḳalānī, İbn Ḥacer. et-Tehẕību’t-Tehẕīb. Ḥaydarābād: Meclisu Dā’iretu’l-Meʿārif, 1908.
• el-ʿAynī, Bedrüddīn. ʿUmdetu’l-Ḳārī. 25 c. Beyrūt: Dāru İḥyāi’t-Turāsi’l-ʿArabī, tsz.
• Bahar, Murat. “Fetretü’l-Vahy Döneminde İsrâfil’in Vahiy Getirmesi Meselesi.” Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34 (Haziran 2024): 27-58. https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1442622.
• Bahar, Murat. “İsrâfil’in Fetretü’l-Vahy Döneminde İndirdiği el-Kelimete ve’ş-Şey’ Vahyi.” Amasya İlahiyat Dergisi 22 (Haziran 2024): 262-291.
• Bahar, Murat. “Kitâbu Bed’i’l-Vaḥy Örneğinde Sahîh-i Buhârî Şerhlerinin Tefsir İlmi Açısından İncelenmesi.” Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2023.
• el-Beyḥaḳī, Aḥmed b. Ḥüseyin. Delāilu’n-Nubuvve. thk. ʿAbdulmuʿtī Ḳalʿacı. 7 c. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1988.
• el-Buḫārī, Ebū ʿAbdillāh Muḥammed b. İsmāīl. el-Cāmiʿu’ṣ-Ṣaḥīḥ. thk. Muḥammed Zuheyr b. Naṣr. Byy: Dāru Tavḳi’n-Necāt, 2001.
• Ebū Şāme. Ebu’l-Kāṣım el-Maḳdisī. Şerḥu’l-Ḥadīsi’l-Muḳtefī fī Mebʿaṣi’n-Nebiyyi’l-Muṣtafā. thk. Cemāl ʿAzūn. Byy: Mektebetu’l-ʿAmrīni’l-ʿİlmiyye, 1999.
• el-Heytemī, İbn Ḥacer. el-Fetāvā el-Ḥadīsiyye. Byy: Dāru’l-Fikr, tsz.
• Hocaoğlu, Mustafa – Öznur Hocaoğlu. “Kur’an-Siyer İlişkisi Bağlamında Hz. Peygamber’in Dâvete Başlaması ve Gizli Dâvet Döneminin Mahiyeti.” Akademik Siyer Dergisi 3 (2021), 30-37. https://doi.org/10.47169/samer.811314.
• ʿIrākī, Zeynuddīn. Ṭarḥu’t-Tesrīb fī Şerḥi’t-Taḳrīb. 8 c. Byy: et-Ṭabʿtu’l-Mıṣrıyyetu’l-Ḳadīme, tsz.
• İbn ʿAbdilber en-Nemerī, Ebū ʿUmer Cemāluddīn. el-İstīʿāb fī Maʿrifeti’l-Aṣhāb. thk. Aḥmed el-ʿAlevī-ʿAbdulkebīr el-Bekrī. 24 c. Maġrib: Vuzāretu ʿUmūmi’l-Evḳāf ve’ş-Şuūni’l-İslāmiyye, 1967.
• İbn ʿAbdilber en-Nemerī, Ebū ʿUmer Cemāluddīn. et-Temḥīd limā fi’l-Muvaṭṭā. thk. ʿAli Muḥammed Muʿavvid-ʿĀdil ʿAbdulmevcūd. 4 c. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1994.
• İbn ʿAcībe, Ebu’l-Abbās. el-Baḥru’l-Medīd fī Tefsīri’l-Kur’an’i’l-Mecīd. thk. Aḫmed ʿAbdullāh el-Ḳuraşī. Ḳāhire: yy., 1998.
• İbn Aḳīle el-Mekkī. ez-Ziyāde ve’l-İḥsān fī ʿUlūmi’l-Kur’an. Şāriḳa: Merkezu’l-Buhūs ve’d-Dirāsāt, 2006.
• İbn Ebū Ḥayseme, Ebū Bekir. et-Tārīḫu’l-Kebīr. thk. Ṣalaḥ b. Fethī. 4 c. Ḳāhire: el-Fārūḳu’l-Ḥadīse, 2006.
• İbn Ḥanbel, Aḥmed. Kitābu’l-ʿİlel ve Maʿrifeti’r-Ricāl. thk. Muḥammed ʿAli el-Ezherī. 5 c. Byy: Dāru’l-Fāruḳ, 2013.
• İbn Ḥişām, Ebū Muḥammed Cemāluddīn. es-Sīretu’n-Nebeviyye. thk. Muṣtafā eṣ-Ṣaḳḳā. 2 c. Ḳāhire: Mektebetu Muṣtafā el-Bābil el-Ḥalebī, 1955.
• İbn İsḥāk, Ebū ʿAbdillāh Muḥammed. es-Sīre (Kitābu’s-Siyer ve’l-Meġazī). thk. Suheyl Zekkār. Beyrūt: Dāru’l-Fikr, 1978.
• İbn Kes̠īr, Ebu’l-Fidā’. el-Bidāye ve’n-Niḥāye. thk. ʿAbdullāh b. ʿAbdilmuḥsīn et-Türkī. 21 c. Byy: Dāru Hecer, 1997.
• İbn Kes̠īr, Ebu’l-Fidā’. es-Sīretu’n-Nebeviyye. thk. Muṣtafā ʿAbdulvāḥid. Beyrūt: Dāru’l-Maʿrife, 1976.
• İbn Nāṣıruddīn ed-Dımaşḳī, Muḥammed b. ʿAbdillāh. Cāmiʿu’l-Āsār fi’s-Siyer. thk. Ebū Yaʿḳūb Neş’et Kemāl. 8 c. Byy: Dāru’l-Felāḥ, 2010.
• İbn Ṣaʿd, Ebū ʿAbdillāh. et-Tabaḳātu’l-Kübrā. thk. ʿAli Muḥammed ʿUmer. 11 c. Ḳāhire: Mektebetu’l-Ḥancī, 2001.
• İbn Seyyidunnās, Ebu’l-Fetḥ. ʿUyūnu’l-Es̠er. thk. İbrāhīm Muḥammed Ramaḍān. 2 c. Beyrūt: Dāru’l-Ḳalem, 1993.
• İbnu’l-Es̠īr, Mecdüddīn. Cāmiʿu’l-Usūl. thk. ʿAbdulḳādir el-ʿArnaʿūt. 12 c. Byy: Dāru’l-Ḥulvānī, 1972.
• İbnu’l-Mulaḳḳın, Ebū Ḥafs ʿUmer. et-Tavdīḥ li Şerḥi Cāmiʿi’ṣ-Ṣaḥīḥ. 36 c. Dımaşḳ: yy, 2008.
• el-Kaʿbī, Ebu’l-Ḳāṣım ʿAbdullāh el-Belhī. Ḳabūlu’l-Aḥbār. thk. Ebū ʿAmr el-Ḥuseynī. 2 c. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2000.
• el-Ḳaffāl, Ebū Bekir Muḥammed eş-Şāşī. Şemā’ilu’n-Nubuvve. thk. ʿUmer b. Aḥmed. Riyāḍ: Dāru’t-Tevḥīd, 2015.
• el-Ḳasṭallānī, Ebu’l-ʿAbbās Şihābuddīn. İrşādu’ṣ-Ṣārī. 10 c. Byy: el-Maṭbaʿatu’l-Kübra’l-Emīriyye, 1905.
• el-Ḳurṭubī, Muḥammed b. Aḥmed. el-Cāmiʿ li Aḥkāmi’l-Kur’an. thk. Ḥişām Semīr el-Buḫārī. Riyāḍ: Dāru ʿĀlemi’l-Kutub, 2003.
• el-Maḳdisī, Muṭahhir b. Tāhir. el-Bedʿu ve’t-Tārīḫ. 6 c. Byy: Mektebetu’s-Sekāfeti’d-Dīniyye, tsz.
• el-Māverdī, Ebu’l-Ḥasen ʿAli b. Muḥammed. Aʿlāmu’n-Nubuvve. Beyrūt: Mektebetu’l-Hilāl, 1988.
• el-Māverdī, Ebü’l-Ḥasen ʿAli b. Muḥammed. el-Ḥāvi’l-Kebīr. thk. Muḥammed Muʿavvid-ʿĀdil ʿAbdulmevcūd. 19 c. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1999.
• Müslim, Ebu’l-Ḥasen el-Ḥaccāc. el-Müsnedu’ṣ-Ṣaḥīḥu’l-Muḫtaṣar. nşr. Heyet. 7 c. Ḳāhire: Dāru’t-Te’ṣīl, 2014.
• en-Neḥḥāṣ, Ebū Caʿfer. ʿUmdetu’l-Küttāb. thk. Beṣṣām ʿAbdulvehhāb el-Cābī. Byy: Dāru İbn Ḥazm, 2004.
• er-Rebīʿ b. Ḥabīb, İbn ʿAmr el-Baṣrī. el-Cāmiʿu’ṣ-Ṣaḥīḥ (el-Müsned). thk. Muḥammed ʿİdrīs-ʿĀşūr Yūsuf. Beyrūt: Dāru’l-Ḥikme, 1994.
• es-Suheylī, Ebu’l-Ḳāṣım ʿAbdurraḥmān. er-Ravḍu’l-Unuf. thk. ʿUmar ʿAbdusselām es-Selāmī. 7 c. Beyrūt: Dāru’t-Turāsi’l-ʿArabī, 2000.
• es-Suyūtī, Celāluddīn. ed-Dürru’l-Mensūr. 8 c. Beyrūt: yy, tsz.
• es-Suyūtī, Celāluddīn. el-Ḫaṣāṣiu’l-Kübrā. 2 c. Beyrūt: Dāru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, tsz.
• es-Suyūtī, Celāluddīn. el-Ḥāvi li’l-Fetāvā. 2 c. Beyrūt: Dāru’l-Fikr, 2004.
• es-Suyūtī, Celāluddīn. el-İtḳān fī ʿUlūmi’l-Kur’an. thk. Muḥammed Ebu’l-Faḍl İbrāhīm. 4 c. Ḳāhire: el-Hey’etu’l-Mıṣriyyeti’l-ʿAmme li’l-Küttāb, 1974.
• es-Suyūtī, Celāluddīn. et-Taḫbīr fī ʿİlmi’t-Tefsīr. thk. Fetḥī ʿAbdulkādir Ferīd. Riyāḍ: Dāru’l-ʿUlūm, tsz.
• es-Suyūtī, Celāluddīn. et-Tevşīḥ Şerḥu Cāmiʿi’ṣ-Ṣaḥīḥ. thk. Rıdvān Cāmiʿ Rıdvān. 9 c. Riyāḍ: yy, 1998.
• es-Suyūtī, Celāluddīn. Muʿtereḳu’l-Aḳrān. 3 c. Beyrūt: Dāru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1988.
• eş-Şāmī, Muḥammed b. Yūsuf. Subulu’l-Hudā. thk. ʿĀdil Aḥmed-Muḥammed Muʿavvid. 12 c. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1993.
• et-Ṭaberī, Muḥammed b. Cerīr. et-Tārīḫ. 11 c. Beyrūt: Dāru’t-Turās, 1967.
• Vural, Faruk. “Sebepleri ve Sonuçları Bakımından Fetret-i Vahiy Meselesi Üzerine Bir İnceleme.” Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 8:8 (Temmuz, 2016): 83-102.
• ez-Ẕehebī, Ebū ʿAbdillāh Şemsuddīn. Siyeru Aʿlāmi’n-Nubelā. 18 c. Ḳāhire: Dāru’l-Ḥadīs, 2006.
• ez-Ẕehebī, Ebū ʿAbdillāh Şemsuddīn. Tārīḫu’l-İslām. nşr. Maʿrūf. 15 c. Byy: Dāru’l-Ġarbi’l-İslāmī, 2003.
• ez-Zurḳānī, Ebū ʿAbdillāh el-Mālikī. Şerḥu Mevāhibi’l-Ledunniye. 12 c. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1996.
• Zertürk, Hidayet. “Fetretü’l-Vahy (İslami Vahyin Bir Süreliğine Kesintiye Uğraması).” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul, 2015.