Accounting of Currency-Protected TL Time Deposit Accounts in Banks Within the Framework of Deposits

Yıl 2023, , 152 - 162, 29.11.2023

Tolga Macit Güsar , Gülümser Ünkaya

https://doi.org/10.25294/auiibfd.1231382

Öz

Deposit banks are financial institutions authorized to collect the deposits of real persons and legal entities. The development of deposits in TL and foreign currency shapes the credit development and trend. The permanent and predominantly foreign currency development of deposits causes the TL to depreciate against foreign currencies. Permanent and high rate of depreciation of TL causes an increase in inflation due to increasing costs and the pass through from exchange rate to TL prices. Currency Protected TL Time Deposits and Participation Accounts, which came into effect in December 2021, were started after the rapid depreciation of TL against foreign currencies in the last months of the year was implemented by the T.R. Ministry of Treasury and Finance. Currency Protected TL Time Deposit and Participation Accounts, which can be opened as of December 21, 2021, are accounts that can be used by real persons residing in Turkey, that can be used more than once, and that have no upper or lower limit. In this study, the accounting of the aforementioned accounts in the financial statements of deposit banks, excluding participation banks, will be examined.

Anahtar Kelimeler

Bank Accounting, Currency Protected TL Time Deposits, Local Residents Deposits, Banks Financial Tables.

Mevduatlar Çerçevesinde Bankalarda Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat Hesaplarının Muhasebeleştirilmesi

Öz

Mevduat bankaları gerçek ve tüzel kişilerin mevduatlarını toplamaya yetkili finansal kurumlardır. Mevduatların Türk Lirası (TL) ve yabancı para (YP) cinsinden gelişimi, kredi gelişimini ve eğilimini şekillendirmektedir. Mevduatların kalıcı ve ağırlıklı olarak döviz cinsinden gelişimi ise TL’nin YP’lar karşısında değer kaybına sebep olmaktadır. TL’nin kalıcı ve yüksek oranlı değer kaybı ise artan maliyetler ve kurdan TL cinsi fiyatlara geçiş sebebiyle enflasyon artışına sebep olmaktadır. 2021 yılının Aralık ayında yürürlüğe giren Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat ve Katılım Hesapları, ilgili yılın son aylarında, TL’nin YP’lar karşısında hızlı değer kaybı sonrası T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından uygulamaya alınmıştır. 21 Aralık 2021 tarihinden itibaren açılabilen Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat ve Katılım Hesapları Türkiye’de yerleşik gerçek kişilerin faydalanabileceği, birden fazla kez yararlanılabilecek ve alt ile üst limiti olmayan hesaplardır. Bu çalışmada bahsi geçen hesapların, katılım bankaları hariç mevduat bankalarının finansal tablolarında muhasebeleştirilmesi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Banka Muhasebesi, Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat Hesapları, Yurtiçi Yerleşiklerin Mevduatları, Banka Finansal Tabloları.

Kaynakça

• Akgemci, A. (2022). Kur Korumalı Mevduat Hesabının TFRS 9 Kapsamında Muhasebeleştirilmesi. International Social Sciences Studies Journal, Vol 8, Issue 97, 1347-1352.
• Altuğ, O. & Ünkaya, G. (1991). Banka İşlemleri ve Muhasebesi. T.C Marmara Üniversitesi Muhasebe Araştırma ve Uygulama Merkezi, Yayın No:91/2, ISBN: 975-400-057-3, 175-176.
• Bakova, R. & Yüksel, Ş. (2022, 12 Şubat). Kur korumalı mevduat ve kambiyo mevzuatı. 11 Aralık 2022 tarihinde https://acikerisim.iku.edu.tr/entities/publication/2008a248-0bd5-4a50-9cce-73f935505966/full adresinden alındı.
• Başçı, E. & Kara, H. (2011, Mayıs). Finansal istikrar ve para politikası. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/cd30fe0c-4b4c-47cf-a3a4-e3fd5670ab0e/wp1108.pdf?mod=ajperes&cacheid=rootworkspacecd30fe0c-4b4c-47cf-a3a4-e3fd5670ab0e
• Berke, B. (2009). Tam Dolarizasyonun Makroekonomik Politika Yansılamaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (27), 129-130. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/70082
• Eğilmez, M. (2016, 10 Ağustos). Zorunlu karşılıklar niçin indirildi. 11 Aralık 2022 tarihinde http:// www.mahfiegilmez.com/2016/08/merkez-bankas-zorunlu-karslk-oranlarn.html adresinden alındı.
• Eken, H. & Selimler, H. (2016) Temel Banka Muhasebesi. DR Kitabevi Yayınevi ve Dağıtım Paz. Ltf. Şti., Yayın No:431, ISBN: 978-975-353-398-0, 40-41.
• Gülerci, A. F. (2022). Kur ve Fiyat Farkı Korumalı Banka Hesapları ile Fiziki Altınların Kaydileştirilmesine İlişkin Düzenlemelerin Hukuki Açıdan Değerlendirilmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 5 Sayı 2, 603-628.
• Kal, S. H. (2019). 2003-2018 Dönemi Türk Ekonomisinde Dolarizasyon, Kısa Vadeli Sermaye Hareketleri ve Kur Oynaklığı İlişkisi. İstanbul İktisat Dergisi, 69, 2019/2, 357-376.
• Kaya, H. P. (2022). Dövi̇z Dönüşümlü Kur Korumali Türk Li̇rasi Mevduat Hesaplarinin Vergi̇ Usul Kanunu Kapsamında Muhasebeleştı̇rı̇lmesı̇. Mali Çözüm Dergisi, 32(172), 117-132.
• Kaya, E. & Açdoyuran, B. (2017). Finansal Dolarizasyon Unsurları Olarak Kredi Dolarizasyonu ve Mevduat Dolarizasyonu İle Hisse Senedi Getirileri Arasındaki İlişki. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (14). 325-326.
• Kolcu, F. & Yamak, R. (2022). Döviz Kurunun Mevduat Dolarizasyonu Üzerindeki Asimetrik Etkisi. İzmir İktisat Dergisi, Cilt 37, 481-500.
• Özatay, F. (2022, 23 Mart). %19’u beğenmeyip %48’e razı olmak. 11 Aralık 2022 tarihinde https://www.tepav.org.tr/tr/blog/s/7042 adresinden alındı.
• Öztürk, N. (2022, 25-26 Şubat). TCMB’ni̇n Li̇ralaşma Strateji̇si̇ Adımları. İktisadi Kalkınma ve Sosyal Araştırmalar Enstitütüsü, 5’inci Uluslararası İzmir İktisat Kongresi, 177-188. 11 Aralık 2022 tarihinde https://www.researchgate.net/profile/Nurettin-Oeztuerk-3/publication/359191976_TCMB'nin_Liralasma_Stratejisi_Adimlari/links/622c9c0ea39db062db970d2b/TCMBnin-Liralasma-Stratejisi-Adimlari.pdf adresinden alındı.
• Sever, E. (2012). Türkiye’de Dolarizasyon Süreci ve Döviz Kuru Belirsizliği İlişkisi. Sosyo Ekonomi Dergisi, Ocak-Haziran 2012-1, 204-222.
• Sever, E. ve Mızrak, Z. (2007). Döviz Kuru, Enflasyon ve Faiz Orani Arasindaki İlişkiler: Türkiye Uygulaması. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Volume 7, Issue 13, 264-283.
• Yayman, D. (2022). Kur Korumali Mevduat Hesabına Tanınan Vergi̇ Ayrıcalıklarının Bütçeye Etki̇leri̇. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 31 No 2, 526-535.
• Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2022, 18 Ocak) 10 Soruda Kur Korumalı TL Mevduat Hesabı. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2022/01/10-Soruda-Kur-Korumali-TL-Mevduat-Hesabi.pdf (erişim tarihi:11.12.2022)
• Uluslararası Para Fonu. (1997) Exchange Rate Arrangements and Economic Performance in Developing Countries, World Economic Outlook, s. 92. https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/weo1097/pdf/octweo04.pdf (erişim tarihi: 11.12.2022)
• TCMB. (2022). Türkiye’de yerleşik gerçek ve banka dışı tüzel kişilerce mevduat ve katılım bankalarında tutulan yabancı para mevduat düzeyi. https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/portlet/2IAxXnZosuo%3D/tr (erişim tarihi:11.12.2022)
• TCMB. (2022). Reel Efektif Döviz Kuru. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Doviz+Kurlari/Reel+Efektif+Doviz+Kuruu/ (erişim tarihi:11.12.2022)
• TCMB. (2022). Haftalık Para ve Banka İstatistikleri. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/173b7dec-d6c6-4727-9f51-82e0f4138560/Para_Banka.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-1 (erişim tarihi:11.12.2022)