Nitel Araştırmalarda Görüşme Tekniği

Yıl 2022, , 141 - 160, 31.12.2022

Hilal Akman Dömbekci Mehmet Akif Erişen

https://doi.org/10.18037/ausbd.1227330

Cited By: 29

Öz

Nicel araştırmalarda kullanılan yöntemlerin sınırları ve yönergeleri daha net olmakla birlikte nitel araştırmalarda kullanılan yöntem ve teknikler hakkında bir standart olmadığı bilinen bir gerçektir. Diğer bir ifade ile nitel araştırmalarda kullanılan tekniğin içeriği bir araştırma için doğru ve tam olabilirken diğer bir araştırma için eksik veya yanlış olabilmektedir. Dolayısıyla nitel araştırmalarda konunun ve kullanılacak yöntemin sınırlarının net olarak çizilmesi önemli bir husustur. Bu çalışmada görüşme tekniği aşamalarının literatürde nasıl sınıflandırıldığı ve bunların hangisinin en optimal sınıflandırma olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda çalışmada en kapsamlı sınıflandırmadan yararlanarak görüşme tekniğini kullanacak araştırmacılar için bir rehber ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu bağlamda, araştırmada öncelikle görüşme tekniği hakkında ve sonrasında literatürdeki çalışmaların görüşme tekniğini hangi aşamalar altında incelediği hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca görüşme tekniğini kullanan araştırmacıların hangi aşamalarda hangi konulara dikkat etmesi gerektiğine değinilmiştir. Çalışma sonucunda, bir nitel araştırmanın başarıya ulaşabilmesi için en büyük etkenin araştırmacının konuya hakimiyeti ve süreçteki titizliği olduğu ifade edilmiştir. Ayrıca bu çalışmanın, gelecekte görüşme tekniğini kullanacak araştırmalar için rehber niteliği taşıyacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Görüşme, Nitel Araştırma, Yöntem, Teknik

Kaynakça

• Alshenqeeti, H. (2014). Interviewing as a data collection method: A critical review. English linguistics research, 3(1), 39-45. Doi: http://dx.doi.org/10.5430/elr.v3n1p39.
• Ardahanlıoğlu, B. (2022). Türkiye'de engelli hakları aktivizmi: Engelli aktivistler üzerine nitel bir çalışma (Yüksek lisans tezi). Hacettepe üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü, Ankara.
• Aziz, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri: Araştırma süreci ve tasarımı, veri toplama teknikleri, interneti kullanma, anket hazırlama, içerik ve söylem çözümlemesi, raporlaştırma. Ankara: Nobel Yayınları.
• Balaban Salı, J. (2012). Verilerin toplanması. A. Şimşek (Yay. haz.) Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri içinde (s.134-162). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Balcı, A. (2021). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi.
• Bampton, R., ve Cowton, C. J. (2002). The e-interview. In Forum Qualitative Sozialforschung/Forum: Qualitative Social Research, 3 (2). Art. 9. Doi: https://doi.org/10.17169/fqs-3.2.848.
• Basu, T. S. (2015). Phenomenology: Qualitative research—an Odyssey of discovery. R.K. Gupta ve R. Awasthy (Yay. haz.). Qualitative research in management methods and experiences içinde (s. 71-80). New Delhi, India: SAGE Response.
• Berg, B. L., ve Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (Çev. Aydın H.). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Coşkun, R., Altunışık, R., ve Yıldırım, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. Sakarya: Sakarya yayıncılık.
• Creswell, J.W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni [Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches]. S. B. Demir ve M. Bütün, Trans. (Eds.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• DeMarrais, K. (2004). Qualitative interview studies: Learning through experience. K. DeMarrais ve S.D. Lapan (Yay. haz.). Foundations for research: methods of inquiry in education and the social sciences içinde (s. 51-68). London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Dey, I. (1993). Qualitative data analysis: A user friendly guide for social scientists. New York: Routledge.
• DiCicco‐Bloom, B. ve Crabtree, B. F. (2006). The qualitative research interview. Medical Education, 40(4), 314-321. Doi: https://doi.org/10.1111/j.1365-2929.2006.02418.x.
• Edwards, A. ve Skinner, J. (2009). Qualitative research in sport management. Oxford: Elsevier.
• Ellen, R.F. (1984). Ethnographic research: A guide to general conduct. San Diego: Academic Press.
• Erbuğ, E. ve Özalkan, G. Ş. (2022). Pandemi süresince nitel araştırma: Çevrimiçi platformlar üzerinden derinlemesine görüşmelerin imkân ve sınırlılıkları. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 25(1), 36-46. doi:10.18490/sosars.1090603
• Ertugay, F. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma/esnek desen araştırması: Alana ilişkin zorluklar, sorunlar ve imkânlar. Nitel Sosyal Bilimler, 1(1), 48-68. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/nsb/issue/51274/643977
• Fontana, A. ve Frey, J. (1994). Interviewing: The art of science. In N. Denzin, ve Y. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research (pp. 361-376). Thousand Oaks, CA: Sage Publication, Inc.
• Fowler, F. J. (1991). Reducing interviewer-related error through interviewer training, supervision, and other means. P.P. Biemer ve diğerleri (Yay. haz.), Measurement errors in surveys (s. 259–278). New York: John Wiley.
• Galletta, A. (2013). Mastering the semi-structured interview and beyond: From research design to analysis and publication. New York: NYU press.
• Groves, R.M., Fowler, F.J., Couper, M.P., Lepkowski, J.M., Singer, E. ve Tourangeau, R. (2011). Survey methodology. New Jersey: John Wiley & Sons.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M.B. ve Taşğın, S. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe-yöntem-analiz. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hollway, W. ve Jefferson, T. (2000). Doing qualitative research differently: Free association, narrative and the interview method. London: Sage.
• Işık, E. ve Semerci, Ç. (2019). Eğitim alanı nitel araştırmalarında veri üçgenlemesi olarak odak grup görüşmesi, bireysel görüşme ve gözlem. Turkish Journal of Educational Studies, 6(3), 53-66. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/837751
• Karahan, S., Uca, S. ve Güdük, T. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme türleri ve görüşme tekniklerinin uygulanma süreci. Nitel Sosyal Bilimler, 4(1), 78-101. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/nsb/issue/69387/1118399.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80. Erişim adresi: manevisosyalhizmet.com
• Karataş, Z. (2017). Sosyal bilim araştırmalarında paradigma değişimi: Nitel yaklaşımın yükselişi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 68-86. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tushad/issue/31792/350444
• Kuzu, A. (2013). Veri toplama yöntem ve araçları. A.A. Kurt (Yay. haz.) Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s.93-116). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Kvale, S. (1994). Interviews: An introduction to qualitative research interviewing. USA: Sage.
• Kvale, S. ve Brinkmann, S. (2008). Interviews: Learning the craft of qualitative research interviewing. USA: Sage.
• McCracken, G. (1988). The long interview: (Qualitative research methods, Vol. 13). USA:Sage.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed. Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Miles, M. B. ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. USA: Sage.
• Miller, K., Willson, S., Chepp, V. ve Ryan, M. (2014). Analysis. K. Miller ve diğerleri (Yay. haz.) Cognitive interviewing methodology içinde (s.35-50). New Jersey: John Wiley & Sons.
• Myers, M. D. (2013). Qualitative research in business and management. Croydon: Sage.
• Myers, M. D. ve Newman, M. (2007). The qualitative interview in IS research: Examining the craft. Information and organization, 17(1), 2-26. doi: https://doi.org/10.1016/j.infoandorg.2006.11.001
• Patton, M. Q. (1987). How to use qualitative methods in evaluation Newbury Park, CA: Sage.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş, (Çev.) Bayrak D., Arslan H. B. ve Z. Akyüz, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Qu, S. Q. ve Dumay, J. (2011). The qualitative research interview. Qualitative research in accounting & management. 8(3), 238-264. doi: https://doi.org/10.1108/11766091111162070
• Rubin, H.J. ve Rubin, I.S. (2012). Qulitative interviewing: The art of hearing data. USA: Sage Publications.
• Salman Yıkmış, M. (2020). Nitel araştırmalarda e-görüşme tekniği. Trakya University Journal of Social Science, 22(1), 183-197. doi: https://doi.org/10.26468/trakyasobed.556296
• Seidman, I. (2006). Interviewing as qualitative research: A guide for researchers in education and the social sciences. New York: Teachers College Press.
• Sekaran, U. (2002). Research methods for business: A skill building approach, Fourth ed. USA: John Wiley & Sons.
• Sevencan, F. ve Çilingiroğlu, N. (2007). Sağlık alanındaki araştırmalarda kullanılan niteliksel veri toplama yöntemleri. Toplum Hekimliği Bülteni, 26(1), 1-6. Erişim adresi: http://www.thb.hacettepe.edu.tr/arsiv/2007/sayi_1/baslik1.pdf
• Tekin, H. H. (2006). Nitel araştırma yönteminin bir veri toplama tekniği olarak derinlemesine görüşme. İstanbul University Journal of Sociology, 3(13), 101-116. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusosyoloji/issue/521/4777
• Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 24(24), 543-559. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10372/126941
• Willis, G. B. (2015). Analysis of the cognitive interview in questionnaire design. New York: Oxford University Press.
• Wilson, C. (2014). Interview techniques for UX practitioners: A user-centered design method. London: Elsevier.
• Yağar, F. ve Dökme, S. (2018). Niteliksel araştirmalarin planlanmasi: Araştirma sorulari, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/gsbdergi/issue/39953/474327
• Yalın Uçar, M. (2012). Öğretmenlik uygulamasına ilişkin durum çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2637-2660. Erişim adresi: https://www.acarindex.com/kuram-ve-uygulamada-egitim-bilimleri/ogretmenlik-uygulamasina-iliskin-durum-calismasi-396063
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.