Sendikaya Bağlılık Ölçeği Test ve Madde Puanlarının Madde Tepki Kuramına Dayalı Aşamalı Tepki Modeli ile İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 1, 1 - 12, 21.03.2019

Dr. Öğr. Üyesi Erol Karaca

https://doi.org/10.18037/ausbd.550234

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, Sendikaya Bağlılık Ölçeğinden (SBÖ) elde edilen madde puanlarını Madde Tepki Kuramı (MTK) modeli olan Aşamalı Tepki Modeli (ATM) ile incelemektir. Araştırma verilerinin toplanmasında Gordon ve arkadaşları (1980) tarafından geliştirilen, Bilgin (2003) tarafından Türkçe uyarlama çalışması yapılan SBÖ kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2009 yılında Kütahya, İstanbul, Eskişehir, Bursa, İzmir ve Balıkesir illerinde görev yapan basit tesadüfi örneklem yoluyla seçilen 353 öğretmen oluşturmaktadır. SBÖ’de sendikal bağlılığa yönelik tutuma ilişkin 15 madde bulunmaktadır ve bu maddelere öğretmenlerin “kesinlikle katılmıyorum (1)” ve “kesinlikle katılıyorum (5)” gibi arasında tepkide bulunmaları istenmiştir. Tutum maddeleri, çok kategorili MTK modellerinden likert tipi ölçekler için uygun olan ATM kullanılarak incelenmiştir. Araştırma verilerinin analizinde öncelikle veri setinin MTK’nın tek boyutluluk ve yerel bağımsızlık varsayımlarını sağlayıp sağlamadığı incelenmiştir. Araştırma verilerinin analizinin ikinci aşamasında ise MULTILOG programında ATM seçilerek madde kalibrasyonu yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda, veri setinin MTK’nın tek boyutluluk ve yerel bağımsızlık varsayımlarını sağladığı ve model-veri uyumunun sağlandığı görülmüştür. Araştırma bulgularına göre sendikaya bağlılık açısından öğretmenleri en iyi ayırt eden ve dolayısıyla en çok bilgi veren maddenin 4. madde, öğretmenleri en azayırt eden ve dolayısıyla en az bilgi veren maddenin ise 14. madde olduğu görülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Madde Tepki Kuramı, Test Geliştirme, Aşamalı Tepki Modeli

Kaynakça

• Baker, F. B. (2001). The basics of item response theory. ERIC Clearinghouse on Assessment and Evaluation, ERICI Document Reproduction Service No. ED458219.
• Baykul, Y. (1979). Örtük Özellikler ve Klasik Test Kuramları Üzerine Bir Karşılaştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Baykul, Y. (2000). Eğitimde ve Psikolojide Ölçme: Klasik Test Teorisi ve Uygulaması. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Bilgin, L. (2003), Sendikaya Bağlılık Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması. D.E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (4), 12-31.
• Çıkrıkçı-Demirtaşlı N. (1998). Test geliştirmede yeni yaklaşımlar: örtük özellikler kuramı -temel özellikleri, varsayımları, model ve sınırlılıkları. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (28), 161-173.
• Çokluk, Ö. & Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPP ve LISREL Uygulamaları (1. Baskı), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Demirel, Ö. (2005). Öğretme Sanatı. 8. Baskı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Doğan, N. ve Tezbaşaran, A. A. (2003). Klasik test kuramı ve örtük özellikler kuramının örneklemler bağlamında karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 58-67.
• Embretson, S. E. & Reise, S. P. (2000). Item Response Theory for Psychologists. Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Gelbal, S. (1994). p Madde Güçlük İndeksi ile Rasch Modelinin b Parametresi ve Bunlara Dayalı Yetenek Ölçüleri Üzerine Bir Karşılaştırma. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Gelbal, S. (2004). Ölçme ve değerlendirme. Öğretmen Adayları İçin Konu Anlatımlı KPSS (Editör Demirel, Ö.). Geliştirilmiş 20. Baskı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Gordon, M. E. & Philpot, J. W. & Burt, R. E. & Thompson, C. A. & Spiller, W. E. (1980). Commitment to the union: development of a measure and an examination of its correlates. Journal of Applied Psychology, 65, 479-499.
• Gray-Little, B & Williams, V. S. L. & Hancock, T. D. (1997). An item response theory analysis of the Rosenberg Self Esteem Scale. Personality and Social Psychology Bulletin, 23, 443-451.
• Hambleton, R. K. & Swaminathan, H. (1985). Item Response Theory. Kluwer-Nijhoff Publishing. Boston, USA.
• Hambleton, R. K. & Swaminathan, H. (1989). Item Response Theory. Principles and Application. Kluwer-Nijhoff Publishing. Boston, USA.
• Hambleton, R. K. & Swaminathan, H. & Rogers, H. J. (1991). Fundamentals of Item Response Theory. Sage Publications, London.
• Hooper, D. & Caughlan, J. & Mullen, M. R. (2008). Structural equation modeling: guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods. 6 (1), 53-60. Retrieved Kasım 12, 2010, Web: http://arrow.dit.ie/cgi/viewcontent.cgi?article=1001 & context=buschmanart.
• Kelecioğlu, H. (2001). Örtük özellikler teorisindki b ve a parametreleri ile klasik test teorisindeki p ve r istatistikleri arasındaki ilişki. Hacettepe Üniersitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20: 104-110.
• Koch, W. R. (1983). Likert Scaling using the graded response latent trait model. Applied Psychological Measurement, 7 (1), 15-32.
• Köse, İ. A. (2015). Aşamalı tepki modeli ve klasik test kuramı altında elde edilen test ve madde parametrelerinin karşılaştırılması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (2), 184-197.
• Lord, F. M. & Novick, M. R. (1968). Statistical Theories of Mental Test Scores, New York: Addison Wesley.
• Matteuccu, M. & Stracqualursi, L. (2006). Student assessment via graded esponse model. Statistica, 4, 435-447.
• Reise, S. P. & Ainsworth, A. T. & Haviland, M. G. (2005). Item response theory. Fundamentals, applications, and promise in psychological research. Current Directions in Psychological Science, 14, 2, 95-101.
• Rubio, V.J.& Aguado, D. & Hontangas, P.M. & Hernandez, J.M. (2007). Psychometric properties of an emotional adjustment measure. European Journal of Psychological Assessment, 23(1), 39-46.
• Smejima, F. (1969). Estimation of latent ability using a response pattern of graded scores (Psychometric monograph No.17). Richmond, VA: Psychometric society. Retrieved from http://www.psychometrika.org/journal/online/MN17.pdf.
• Schumacker R. E. & Lomax R. G. (2004). A beginner’s Guide to Structural Equation Modeling (second edition), Londra: Lawrence Erlbaum Associates Publishers, 79-122.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulama, Türk Psikoloji Yazıları, 3 (6), 49-73.
• Tekin, H. (1977). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Mars Matbaası.
• Thissen, D. (1991). MULTILOG User’s Guide (Version 6.0). Mooresville, IN: Scientific Software.
• Turgut, M. F. (1977). Tutumların Ölçülmesi, Eğitimde Ölçme Teknikleri Ders Notu. No:7.
• Uyar, Ş. & Gübeş, N. Ö. & Kelecioğlu, H. (2013). PISA 2009 tutum anketi madde puanlarının aşamalı tepki modeli ile incelenmesi, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2 (4), 125-134.