Sınıf Öğretmenlerinin ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Sosyal Değerlerinin İncelenmesi ve Karşılaştırılması

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 3, 209 - 226, 29.09.2020

Vedat Aktepe Beyza Hocaoğulları Büşra Pınarbaşı

https://doi.org/10.18037/ausbd.801755

Öz

Araştırmacının amacı, sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının sosyal değerlerini belirlemek ve karşılaştırmaktır. Ayrıca öğretmenlerin cinsiyetlerine ve kıdemlerine göre, adayların ise cinsiyetleri ve sınıf seviyelerine göre sosyal değerlerinin farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek amaçlanmıştır. Araştırmada var olan durumu belirlemek için betimsel araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Nevşehir Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı ilkokullarda görev yapan 343 sınıf öğretmeni ve Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Eğitim Fakültesinde okuyan 250 sınıf öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Araştırmanın verilerini elde etmede, ‘Çok Boyutlu Sosyal Değerler Ölçeği’ kullanılmış, veriler bilgisayar ortamında analiz edilmiştir. Araştırmanın alt problemleri doğrultusunda toplanan verilerin analizinde Bağımsız Örneklemler t-testi (İndependent Sample t-testi), Mann-Whitney U Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (One – Way ANOVA) ve Kruskal- Wallis Testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, sınıf öğretmenlerinin sosyal değerleri ile sınıf öğretmeni adaylarının sosyal değerlerinin en yüksek ve en düşük sosyal değer ifadeleri benzerlik göstermektedir. Bu bağlamda en yüksek düzeyde “Ailemdeki bireylere büyük önem veririm.” ve “ Bizi yaratan bir yaratıcı olduğuna inanırım.”, en düşük düzeyde ise “Dini inanışlarım hayatta karşılaştığım olaylar üzerinde büyük etkiye sahiptir.” ifadeleri olmuştur. Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının sosyal değerlerinin farklılaşıp farklılaşmadığına bakıldığında ise sınıf öğretmeni adaylarının sosyal değer puan ortalamalarının daha yüksek olduğu görülse de anlamlı derecede farklılık bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Sınıf Öğretmeni ve Öğretmen Adayları, Değer, Sosyal Değerler, Cinsiyet, Kıdem, Sınıf Düzeyi

Kaynakça

• Acat, M. B., Aslan, M. (2012). Yeni bir değer sınıflaması ve bu sınıflamaya bağlı olarak öğrencilere kazandırılması gereken değerler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (KUYEB), 12(2), 1460-1474
• Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aktay, A., Ekşi, H. (2008). Yönetici ve öğretmenlerin değer tercihleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. İş Ahlakı Dergisi, 3(2), 19-65
• Aktepe, V. (2014). Farklı yönleriyle değerler eğitimi. Refik Turan ve Kadir Ulusoy (Ed.) kitabının içinde, Ailede değerler eğitimi ve program ihtiyacı (s.77-94), Ankara: Pegem Akademi.
• Aktepe, V. , Gündüz, M. (2018). Özel öğretim yöntemleri. Abdulkadir Uzunöz ve Vedat Aktepe (Ed.) kitabının içinde, Değerler Eğitimi (s.71-103), Ankara: Pegem Akademi.
• Aktepe, V., Tahiroğlu, M. (2016). Değerler eğitimi yaklaşımları ve etkinlik örnekleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 42(III), 361-384.
• Aktepe, V., Yel, S. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin değer yargılarının betimlenmesi: Kırşehir ili örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 607-622.
• Akbaba Altun, S. (2003). Eğitim yönetimi ve değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 7-18.
• Altunay, E., Yalçınkaya, M. (2011). Öğretmen adaylarının bilgi toplumunda değerlere ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 5-28.
• Bolat, Y. (2013). Bir değer ölçme aracı: Çok boyutlu sosyal değerler ölçeği. Turkish Journal of Education, 2(4), 13-27.
• Budumlu Akkiprik, G. (2007). Genel lise öğretmenlerine göre karakter eğitim yoluyla öğrencilere kazandırılacak değerler: Çok boyutlu bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yedi Tepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Dilmaç B., Ekşi, H. (2007). Değerler eğitimi: Temel tartışmalar ve yaklaşımlar. İlköğretmen Dergisi, 14, 21–29
• Düzgün, Ş. (2007). İnsan onuru ve toplumsal yaşam için etik. KADER Kelam Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1-12.
• Gökdere, M., Çepni, S. (2011). Üstün yetenekli çocuklara verilen değerler eğitiminde öğretmenin rolü. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(2), 93-107.
• Göz, K. (2016). Birlikte yaşama kültürü açısından Hılfu'l-Fudûl. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(10), 111-126.
• Güngör, E. (1998). Değerler psikolojisi üzerine araştırmalar. İstanbul: Ötüken. Katılmış, A. ve Balcı, A. (2017). Coğrafya öğretmeni adaylarının değerler eğitimine yönelik görüşlerinin incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 35, 1-12.
• MEB (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4. sınıf öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB
• MEB (2010). MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2010/53 Sayılı Genelge).
• MEB (2020). Değerler eğitimi yönergesi, Uygulama İlke ve Esasları (İkinci bölüm). Erişim adresi: http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/34/39/749197/dosyalar/2015_02/ 09093609.pdf
• Memiş, A. ve Güney Gedik, E. (2010). Sınıf öğretmenlerinin değer yönelimleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(20), 123-142.
• Naylor, D, T. and Diem, R. (1987). Elementary and middle school social studies. New York: Random House.
• Özmen, C., Er, H. ve Gürgil, F. (2012). İlköğretim branş öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 297-311.
• Sarı, O. (2013). Sosyal değerler emek ve sosyal edebiyata dair bazı düşünceler. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 2(Güz), 201-227.
• Şen, Ü. (2007). Millî Eğitim Bakanlığının 2005 yılında tavsiye ettiği 100 Temel Eser yoluyla Türkçe eğitiminde değerler öğretimi üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tezcan, M. (2018). Değerler eğitimi sosyolojik yaklaşım, Ankara: Anı. TDK (2011). Türk Dil Kurumu Türkçe sözlük (11.Baskı), Ankara.
• Tonga, D. (2017). Rol model olarak sosyal bilgiler öğretmeni. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 17-30.
• Turan, S., ve Aktan, D. (2008). Okul hayatında var olan ve olması düşünülen sosyal değerler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 227-259
• Ulusoy, K. ve Arslan, A. (2014). Farklı yönleriyle değerler Eğitimi, Refik Turan ve Kadir Ulusoy (Ed.) kitabının içinde, Değerli bir kavram olarak değer ve değerler eğitimi (s.2-15), Ankara: Pegem Akademi.
• Ulusoy, K. ve Dilmaç, B. (2016). Değerler eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• UNESCO, (2002). Framework for action on values education in early childhood. Reports Descriptive, Multilingual/Bilingual Materials. Erişim adresi. http://unesdoc.unesco.org/ images/0012/001287/128712e.pdf
• Yazıcı, M. (2014). Değerler ve toplumsal yapıda sosyal değerlerin yeri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 209-223.
• Yontar, A. (2019). Karakter ve değer eğitimi. Vedat Aktepe ve Mevlüt Gündüz (Ed.) kitabının içinde, Değerlerin kaynağı ve toplumsal, kültürel, dini, ahlaki değerleri (s.92-107), Ankara: Pegem Akademi.