Örgütlerde Algılanan Sosyal Destek ve Toksik Duygular İlişkisi: İyimserlik ve Kötümserliğin Aracılık Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 4, 83 - 106, 23.12.2020

Mehmet Ali Taş Meral Bektaş

https://doi.org/10.18037/ausbd.845734

Cited By: 2

Öz

Örgüt içerisinde zehirleyici duygu durumunu ifade eden toksisitenin, tüm örgütlerde bir noktaya kadar etkisini gösterdiği bilinen bir gerçektir. Olumsuz duyguların yarattığı kirli iklim, örgütleri ve çalışanlarını önemli ölçüde olumsuz etkileyebilmektedir. Bu olumsuz havanın çalışanlarda yarattığı zehirleyici etkinin, algılanan sosyal destek ve iyimserlik gibi faktörler vasıtasıyla yumuşaması diğer taraftan kötümserlik faktörü ile artması beklenmektedir. Bu beklentiyi sınamak amacıyla, özel bir çağrı merkezi çalışanlarından anket yöntemiyle veriler toplanmış ve analiz edilerek bulgular sunulmuştur. Elde edilen bulgulara göre değişkenler arasında önemli ve anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Ayrıca algılanan sosyal desteğin ve toksik duygu durumlarının bazı boyutları arasında gerçekleşen ilişkide, iyimserlik ve kötümserliğin aracılık rolü tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Sosyal Destek, Toksik Duygular, İyimserlik, Kötümserlik, Aracılık Etkisi

Kaynakça

• Akın, A. (2015). Öznel iyi olma. A. Akın ve Ü. Akın (Ed.), Psikolojide güncel kavramlar I: pozitif psikoloji (s. 6-10) içinde. Ankara: Nobel Akademik Yayınları.
• Aksu, G., Eser, M. T. ve Güzeller, C. O. (2017). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile yapısal eşitlik modeli uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Arıcı, N. (2015). Pozitif dayanıklılık. A. Akın ve Ü. Akın (Ed.), Psikolojide güncel kavramlar I: pozitif psikoloji (s. 149-150) içinde. Ankara: Nobel Akademik.
• Avey, J., Wernsing, T. ve Luthans, F. (2008). Can positive employees help positive organizational change? impact of psychological capital and emotions on relevant attitudes and behaviors. The Journal of Applied Behavioral Science, 44(1), 48-70. doi: 10.1177/0021886307311470
• Barnett, M. D., Martin, K. J., ve Garza, C. J. (2018). Satisfaction with work–family balance mediates the relationship between workplace social support and depression among hospice nurses. Journal of Nursing Scholarship, 51(2), 187-194. doi:10.1111/jnu.12451
• Bektaş, M. ve Erkal, P. (2015). Toxicity behaviors in organizations: Study of reliability and validity of toxic emotional experiences scale. Research. Journal of Business and Management, 2(4), 519-529. doi: 10.17261/Pressacademia.2015414060
• Ben-Zur, H. (2003). Happy adolescents: The link between subjective well-being, internal resources, and parental factors. Journal of Youth and Adolescence, 32(2), 67-79. doi: 10.1023/A:1021864432505
• Bhanthumnavian, D. (2003). Perceived social support from supervisor and group members’ psychological and situational characteristics as predictors of subordinate performance in thai work units. Human Resource Development Quarterly, 14(1), 79-97. doi: 10.1002/hrdq.1051
• Bowling N.A. ve Michel J.S. (2011). Why do you treat mebadly? the role of attributions regarding the cause of abusein subordinates’ responses to abusive supervision. Work and Stress, 25, 309–320. doi: 10.1080/02678373.2011.634281
• Cameron, K. (2013). Pozitif liderlik olağanüstü bir performans için stratejiler. Tuğba Çekinirer (Çev.). İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• Carr, A. (2015). Pozitif psikoloji. Ümit Şendilek (Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınlar.
• Chiaburu, D. S. ve Harrison, D. A. (2008). Do peers make the place? conceptual synthesis and meta-analysis of coworker effects on perceptions, attitudes, OCBs, and performance. Journal of Applied Psychology, 93(5), 1082. doi: 10.1037/0021-9010.93.5.1082
• Chien, S., H. Chang ve J. Schaller (2000). Perspectives of adolescents with visual impairments on social support from their parents. Journal of Visual Impairment and Blindness, 94(2), 69-84. doi: 10.1177/0145482X0009400202
• Chu, L. C. (2014). Mediating toxic emotions in the workplace‐the impact of abusive supervision. Journal of Nursing Management, 22(8), 953-963. doi: 10.1111/jonm.12071
• Clara, I. P., Cox, B. J., Enns, M. W., Murray, L. T. ve Torqrudc, L. J. (2003). Confirmatory factor analysis of the multidimensional scale of perceived social support in clinically distressed and student samples. Journal of Personality Assessment, 81(3), 265-270. doi: 10.1207/S15327752JPA8103_09
• Cohen, S. and T.A. Wills (1985). Stress, social support and buffering hypothesis. Psychological Bulletin, 98(2), 310-357. doi: 10.1037/0033-2909.98.2.310
• Cohn, M. A., Fredrickson, B. L., Brown, S. L., Mikels, J. A., ve Conway, A. M. (2009). Happiness unpacked: positive emotions increase life satisfaction by building resilience. Emotion, 9(3), 361. Doi: 10.1037/a0015952
• Collins, A. M., Hislop, D. ve Cartwright, S. (2016). Social support in the workplace between teleworkers, office‐based colleagues and supervisors. New Technology, Work and Employment, 31(2), 161-175. doi: 10.1111/ntwe.12065
• Çalışkan, H. ve Uzunkol, E. (2018). Ergenlerde iyimserlik-kötümserlik ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 6(2), 78-95. Erişim adresi: https://toad.halileksi.net/sites/default/files/pdf/iyimserlik-kotumserlik-olcegi-toad.pdf
• Çetin, F., (2017). Psikolojik sermaye. B. Akdemir (Ed.). İnsan kaynakları yönetiminde güncel yaklaşımlar içinde. İstanbul: Beta Yayınları.
• Daalen, G. V., Willemsen, T. M. ve Sanders, K. (2006). Reducing work-family conflict through different sources of social support. Journal of Vocational Behavior, 69(3), 462-476. doi: 10.1016/j.jvb.2006.07.005
• Eker, D., Arkar, H. ve Yaldız, H. (2001). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği’nin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 17-25. Erişim adresi: https://app.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TVRVNU9ESXk
• Eryılmaz, A. (2015). Sistem yaklaşımı açısından kötümserlik. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(4), 391-400. doi: 10.5455/cap.20150203014025
• Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The broaden-and-build theory of positive emotions. American Psychologist, 56(3), 218-226. doi: 10.1037/0003-066X.56.3.218
• Frost, P.J. (2004). Handling toxic emotions: New challenges for leaders and their organization. Organizational Dynamics, 33(2), 111-127. doi: 10.1016/j.orgdyn.2004.01.001
• Gray, C. E. (2018). You're not helping: Unhelpful workplace social support as a job stressor (Doctoral Dissertation), University of South Florida. Erişim adresi: https://scholarcommons.usf.edu/etd/7510
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hayes, A.F. (2013). Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis: A Regression-Based Approach. New York: Guilford Press. doi: 10.1111/jedm.12050
• Hefferon, K. ve Boniwell, I., (2011). Pozitif psikoloji: kuram, araştırma ve uygulamalar, Tayfun Doğan (Çev.). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Heider, F. (1946). Attitudes and cognitive organization. The Journal of psychology, 21(1), 107-112. doi: 10.1080/00223980.1946.9917275
• Huang, C. Y., Sousa, V. D., Tsai, C. C., ve Hwang, M. Y. (2008). Social support and adaptation of taiwanese adults with mental illness. Journal of Clinical Nursing, 17(13), 1795-1802. doi: 10.1111/j.1365-2702.2008.02310.x
• İslamoğlu, A. H. ve Alnıaçık, Ü. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. İstanbul: Beta Yayınları.
• Karacaoğlu, K. ve İnce, F. (2013). Pozitif örgütsel davranışın örgütsel sinizm üzerindeki etkileri: kayseri ilindeki imalat sanayi işletmelerinde bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi, İİBF Dergisi, 18(1), 181-201. Erişim adresi: http://eds.a.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=60b264e6-6e0a414c-a3f9-9a825d9c2d92%40sdc-v-sessmgr02
• Karademas, E.C. (2006). Self-efficacy, social support and well-being: The mediating role of optimism. Personality and Individual Differences, 40, 1281-1290. doi.org/10.1016/j.paid.2005.10.019
• Kasalak, G., ve Aksu, M. B. (2016). How do organizations intoxicate? faculty's perceptions on organizational toxicity at university. Hacettepe University Journal of Educatıon, 31(4), 676-694. doi: 10.16986/HUJE.2016015696
• Kirmeyer, S. ve Lin, T. (1987). Social support: Its relationship to observed communication with peers and superiors. Academy of Management Journal, 30(1), 138-151. doi.org/10.5465/255900
• Kiefer T. ve Barclay L.J. (2012). Understanding the mediating role of toxic emotional experiences in the relationship between negative emotions and adverse outcomes. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 85, 600–625. doi: 10.1111/j.2044-8325.2012.02055.x
• Kocagöz, E. ve Dursun, Y. (2010). Algılanan davranışsal kontrol, Ajzen'in teorisinde nasıl konumlanır? Alternatif model analizleri. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2, 139-152. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/kmusekad/issue/10217/125597
• Kusy M. ve Holloway E. (2010). Toxic workplace! managing toxic personalities and their systems of power. Brooklyn: John Wiley & Sons Publishing. Erişim adresi: https://aura.antioch.edu/facbooks/15
• Kuşluvan, S., Başoda, A. ve Kuşluvan, H. (2016). Konaklama işletmelerinde çalışanların müşteri odaklılığının işgören devrine etkisi: iş tatmininin aracılık rolü. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 27(1), 79-95. doi: 10.17123/atad.vol27iss10005
• Lindorff, M. (2001). Are they lonely at the top? social relationships and social support among australian managers. Work & Stress, 15(3), 274-282. doi: 10.1080/026783701110.1080/02678370110066599
• Lim, J., Bogossian, F. ve Ahern, K. (2010). Stress and coping in australian nurses: a systematic Review. International Nursing Review, 57, 22–31. doi: 10.1111/j.1466-7657.2009.00765.x
• Marcinkus, W., Whelan-Berry, K. S. ve Gordon, J. R. (2007). The relationship of social support to the work-family balance and work outcomes of midlife women. Women in Management Review, 22(2), 86-111. doi: 10.1108/09649420710732060
• Norem, J. K. (2001). Defensive pessimism, optimism, and pessimism. E.C. Chang (Ed.), Optimism and Pessimism: Implications for Theory, Research, and Practice içinde (pp. 77-100). Washington, DC: American Psychological Association. doi.org/10.1037/10385-004
• Oksanen, T., Kouvonen, A., Vahtera, J., Virtanen, M. ve Kivimäki, M. (2010). Prospective study of workplace social capital and depression: Are vertical and horizontal components equally important?. Journal of Epidemiology & Community Health, 64(8), 684-689. doi: 10.1136/jech.2008.086074
• Papatya, G., Papatya, N. ve Hamşıoğlu, A. B. (2016). Girişimci yönlülük, iç-girişimcilik ve işletme performans ilişkisi: Türkiye tekstil sektörü işletmelerinde bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 34(4), 19-48. Erişim adresi: http://eds.a.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=12f054c7-6b20-4da6-b744-df6810c0cb38%40sdc-v-sessmgr03
• Parkinson, B. (2006). Ideas and realities of emotion. Newyork: Routledge Publishing. Erişim adresi: https://books.google.com.tr/books?id=cXPxFZysTTUC&lpg=PP1&ots=sUOwbAiITl&dq=Ideas%20and%20realities%20of%20emotion&lr&hl=tr&pg=PR5#v=onepage&q=Ideas%20and%20realities%20of%20emotion&f=false
• Peterson, C. ve Bossio, L. M. (2001). Optimism and physical well-being. E.C. Chang (Ed.), Optimism and Pessimism: Implications for Theory, Research, and Practice içinde (pp.127-145). Washington, DC: American Psychological Association, doi: 10.1037/10385-006
• Peterson, C. (2000). The Future of Optimism. American Psychologist, 55(1), 44-55. doi: 10.1037/10385-006
• Polat, Ü. ve Kahraman, B. B. (2013). Yaşlı bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişki. Fırat Tıp Dergisi, 18(4), 213-218. Erişim adresi: http://www.firattipdergisi.com/pdf/pdf_FTD_855.pdf
• Polatcı, S. (2015). Örgütsel ve sosyal destek algılarının yaşam tatmini üzerindeki etkisi: İş ve evlilik tatmininin aracılık rolü. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 25-44. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/esad/issue/38966/456069
• Pugliesi, K. ve Shook, S. L. (1998). Gender, ethnicity and network characteristics: Variation in social support resources, Sex Roles, 38(3-4), 215-238. Erişim adresi: https://link.springer.com/article/10.1023/A:1018733116398
• Seligman, M.E.P. (2006). Learned optimism: How to change your mind and your life. New York: Vintage Books. Erişim adresi: https://cds.cern.ch/record/1141313
• Shumaker, S. A. ve Brownell, A. (1984). Toward a theory of social support: Closing conceptual gaps. Journal of Social Issues, 40(4), 11-36. doi: 10.1111/j.1540-4560.1984.tb01105.x
• Sönmezsoy, N. (2018). Akademisyenlerin algıladıkları sosyal destek ve iş doyumu arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Spector P.E. ve Fox S. (2002). An emotion-centered model of voluntary work behavior: Some parallels between counterproductivework behavior (CWB) and organisational citizenship behavior (OCB). Human Resource Management Review, 12, 269–292. doi: 10.1016/S1053-4822(02)00049-9
• Stroebe, W. ve Stroebe, M. (1996). Social psychology handbook of basic principles, New York: Guilford Press. Erişim adresi: https://psycnet.apa.org/record/1996-98402-020
• Tepper B.J., Carr J.C., Breaux D.M., Geider S., Hu C. ve Hua W.(2009). Abusive supervision, intentions to quit and employees’ workplace deviance: A power/dependence analysis. Organiza-tional Behavior and Human Decision Processes, 109, 156–167. doi: 10.1016/j.obhdp.2009.03.004
• Toor, S. ve Ofori, G. (2010). Positive psychological capital as a source of sustainable competitive advantage for organizations. Journal of Construction Engineering and Management, 136(3), 341-352. Erişim adresi: https://pdfs.semanticscholar.org/7e5a/a685fc1fa37c1c16c4bd4e0e153339aa85f2.pdf
• Torun, A. (1995). Tükenmişlik, aile yapısı ve sosyal destek ilişkileri üzerine bir inceleme (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Tugade, M. M., Fredrickson, B. L. ve Feldman Barrett, L. (2004). Psychological resilience and positive emotional granularity: Examining the benefits of positive emotions on coping and health. Journal of Personality, 72(6), 1161-1190. doi: 10.1111/j.1467-6494.2004.00294.x
• Türkmenoğlu, İ. (2017). Pozitif yönetim - iş yerinde keyifli ortam yaratmak. Ankara: Elma yayınevi.
• Usta, F., (2015). Umut. A. Akın ve Ü. Akın (Ed.), Psikolojide Güncel kavramlar I: pozitif psikoloji içinde (s. 74-81). Ankara: Nobel Akademik.
• Wei F. ve Si S. (2013). Tit for tat? abusive supervision and counterproductive work behaviors: The moderating effects of locus of control and perceived mobility. Asia Pacific Journal of Management, 30, 281–296.doi: 10.1007/s10490-011-9251-y
• Yalçın, İ. (2015). İyi oluş ve sosyal destek arasındaki ilişkiler: Türkiye’de yapılmış çalışmaların meta analizi. Türk Psikiyatri Dergisi, 26(1), 21-32. doi: 10.5080/u7769
• Youssef, C. M. ve Luthans, F.. (2007). Positive organizational behavior in the workplace: The impact of hope, optimism, and resiliency. Journal of Management, 33(5), 774-800. doi: 10.1177/0149206307305562
• Zimet, G.D., Dahlem, N.W., Zimet, S.G. ve Farley, G.K. (1988). The multidimensional scale of perceived social support. Journal of Personality Assessment, 52, 30-41.doi: 10.1207/s15327752jpa5201_2