İstanbul’da Kayıt Dışı İstihdamın Sosyo-Demografik Belirleyicileri

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 4, 173 - 190, 23.12.2020

Oğuz Başol Esin Cumhur Yalçın

https://doi.org/10.18037/ausbd.845773

Cited By: 2

Öz

Çalışanların sosyal güvenlik kurumuna hiç bildirilmemesi ya da eksik bildirilmesi olarak tanımlanan kayıt dışı istihdam; zaman, ekonomi, düzenleme ve sosyal koruma boyutlarıyla bireylere zarar vermektedir. Bu bağlamda mevcut araştırma, İstanbul’da kayıt dışı istihdamı etkileyen sosyo-demografik özellikleri tespit etmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada 2017 yılı TÜİK Hanehalkı İşgücü Anketi mikro veri seti kullanılmıştır. Örneklem olarak İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflamasında (İBBS 2. düzey) TR10 İstanbul bölgesi, 15-64 yaş arası ve özel sektörde aktif çalışanlar seçilmiştir. Örneklem hacmi bu kısıtlar altında 13930 çalışandan oluşmaktadır. Araştırmada kayıt dışı çalışmayı etkileyen sosyo-demografik değişkenleri belirlemek amacıyla iki model tahmin edilmiştir. İlk modelde cinsiyet, yaş grubu, eğitim durumu, medeni durum ve işyerinde çalışan sayısı; ikinci modelde ek olarak çalışma şekli bulunmaktadır. İlk model sonuçlarında, kadınların, gençlerin, düşük eğitim düzeyine sahip olanların, evli, dul/boşanmışların ve küçük işletmelerde çalışanların kayıt dışı istihdam edilme olasılıklarının daha yüksek olduğu görülmüştür. İkinci modelde ise, gençlerin, düşük eğitim düzeyine sahip olanların, dul/boşanmışların, küçük işletmelerde çalışanların ve yarı zamanlı olanların kayıt dışı istihdam edilme olasılıklarının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kayıt Dışı İstihdam, İstanbul, Lojistik Regresyon Modeli

Kaynakça

• Alpar, R. (2017). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemler. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Arias, J., Artuc, E., Lederman, D. ve Rojas, D. (2018). Trade, informal employment and labor adjustment costs. Journal of Development Economics, 133, 396-414. doi: 10.1016/j.jdeveco.2018.03.006
• Biçerli, M.K. (2007). Çalışma ekonomisi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Binay, M. (2015). Optimal informal employment ratio for Turkish economy. Procedia Economics and Finance 26(2015), 598-602. doi: 10.1016/S2212-5671(15)00960-0
• Blekking, J., Waldman, K., Tuholske, C. ve Evans, T. (2020). Formal/Informal employment and urban food security in Sub-Saharan Africa. Applied Geography, 114(2020), 102131. doi: 10.1016/j.apgeog.2019.102131
• Bosch, M., Goni-Pacchioni, E. ve Maloney, W. (2012). Trade liberalization, labor reforms and formal–informal employment dynamics. Labour Economics, 19(5), 653-667. doi: 10.1016/j.labeco.2012.03.001
• Bölükbaş, M. (2018). Kayıt dışı istihdam ve genç işsizlik ekonomik büyüme ile ilişkili olabilir mi? Türkiye için ekonometrik bir analiz. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 75-90. doi: 10.32331/sgd.492902
• Bülbül, O.G. (2012). Unregistered employment dynamics in Turkey: Unregistered employment which phase of informalization process?. International Journal of Social Sciences and Humanity Studies, 4(2), 375-385. Erişim adresi: https://www.sobiad.org/eJOURNALS/journal_IJSS/arhieves/2012_2/okan_guray.pdf
• Çalış, Ş. (2014). Endüstri ilişkilerinde yeni gelişmeler. B. Uçkan ve Ş. Çalış (Ed.), Endüstri ilişkileri (s. 190-215) içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Çelik, M.Y. (2012). Boyutları ve farklı algılarıyla küreselleşme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32, 57-74. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/55770
• Çetin, C. ve Dinç Özcan, E. (2013). İnsan kaynakları yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Dam, M.M., Ertekin, Ş. ve Kızılca, N. (2018). Türkiye’de kayıt dışı istihdamın boyutu: Ekonometrik bir analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 293-318. doi: 10.24988/deuiibf.2018331725
• Fernandez, A. ve Meza, F. (2015). Informal employment and business cycles in emerging economies: The case of Mexico. Review of Economics Dynamics, 18(2), 381-405. doi: 10.1016/j.red.2014.07.001
• Gorz, A. (2001). Yaşadığımız sefalet (N. Tutal, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Görgücü, İ. ve Koç, M. (2011). 4857 sayılı İş Kanununa göre kısmi çalışma uygulanması. Çalışma ve Toplum, 28, 149-174. Erişim adresi: http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423873983.pdf
• Gujarati, D. N. (2001). Temel ekonometri (Ü. Şenesen, G. Günlük Şenesen, Çev.), İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Güloğlu, T. (2005). The reality of informal employment in Turkey. Visiting Fellow Working Papers. New York: Cornell University Press.
• Güloğlu, T., Korkmaz, A. ve Kip, M. (2003). Türkiye’de kayıt dışı istihdam gerçeğine bir bakış. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 45(1), 51-96. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/iusskd/issue/919/10377
• Horemans, J., Marx, I. ve Nolan, B. (2016). Hanging in, but only just: Part-Time employment and in-work poverty throughout the crisis. IZA Journal of European Labor Studies, 5(5), 1-19. Erişim adresi: https://izajoels.springeropen.com/articles/10.1186/s40174-016-0053-6
• Hosmer D.W. ve Lemeshow, S. (2000). Applied logistic regression. New York: John Wiley and Sons.
• ILO (1998). World of work: World employment report, 1998-1999. Geneva: ILO Publication.
• ILO (2018). Women and men in the informal economy: A statistical picture. Geneva: ILO Publications.
• ILO (2019). Informal employment. Erişim adresi: https://www.ilo.org/ilostat/
• Işığıçok, Ö. (2005). 21. Yüzyılda istihdam ve insan onuruna yakışır iş. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Işığıçok, Ö. (2014). İstihdam ve işsizlik. Bursa: Dora Yayınevi.
• Işığıçok, Ö. (2015). İstihdam ve işsizlik. A. Tokol ve Y. Alper (Ed.), Sosyal politika (s. 122-161) içinde. Bursa: Dora Yayınevi.
• Işık, N. ve Acar, M. (2003). Kayıt dışı ekonomi: Ölçme yöntemleri, boyutları, yarar ve zararları üzerine bir değerlendirme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21, 117-136. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/erciyesiibd/issue/5878/77797
• İpek, M. (2014). Kayıt dışı istihdamda küresel etkiler ve sosyal örüntüler. Çalışma ve Toplum, 2014(1), 163-186. Erişim adresi: https://www.calismatoplum.org/makale/kayit-disiistihdamda-kuresel-etkiler-ve-sosyal-oruntuler
• Kalaycı, C. ve Kalan, E. (2017). Türkiye’de kayıt dışı istihdamla mücadele politikalarının analizi. Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 1(1), 17-34. doi: 10.29216/ueip.335215
• Kaleli, E. ve Karaca, C. (2019). Türkiye’de kayıt dışı istihdama ilişkin çözüm önerileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 44, 769-792. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/819942
• Kaya, M.G. (2019). Evaluation of the Relationship between Informal Employment, Income Tax and Economic Growth on Terms of Turkey Economy. Journal of Yasar University, 14(Special Issue), 108-117. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/680658
• Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2007). Türkiye ekonomisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Koray, M. (2005). Sosyal politika. Ankara: İmge yayınları.
• Kul Parlak, N. (2016). İş-Yaşam dengesi açısından esnek çalışmanın analizi. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 109-137. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/265273
• Kutbay, H. (2018). Kayıt dışı istihdamın vergi gelirleri üzerindeki etkisi. Social Sciences Research Journal, 7(2),172-189. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/485543
• Loayza, N. ve Rigolini, J. (2011). Informal employment: Safety net or growth engine. World Development, 39(9), 1503-1515. doi: 10.1016/j.worlddev.2011.02.003
• Lordoğlu, K. ve Özkaplan, N. (2003). Çalışma iktisadı. İstanbul: Der Yayınları.
• OECD (2008). Declaring work or staying underground: Informal employment in seven OECD countries, OECD employment outlook. Paris: OECD Publications.
• OECD (2019). Tackling vulnerability in the informal economy. Paris: OECD Publications.
• Ongan, N. (2005). Ekonomik krizin emek piyasalarına etkileri. İstanbul: Birleşik Metal-İş Yayınları.
• Önsal, N. (2017). Endüstri ilişkileri sözlüğü. Ankara: Türk Metal Sendikası Araştırma ve Eğitim Merkezi.
• Öztürk, S. ve Başar, D. (2018). Türkiye’de kadınların işgücü piyasasına yönelik tercihleri: Kayıt dışı sektör özelinde bir analiz. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 41-58. doi: 10.32331/sgd.492887
• Rose, J. ve Hewitt, B. (2019). Does part-time employment status really reduce time pressure? Journal of Sociology, 55(2), 366-388. doi: 10.1177/1440783318800822
• SGK (2019). Kayıt dışı istihdam oranları. Erişim adresi: http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/calisan/kayitdisi_istihdam/kayitdisi_istihdam_oranlari
• Stock, J. H. ve Watson, M. W. (2011). Ekonometriye giriş (B. Saraçoğlu, Çev). Ankara: Efil Yayınevi.
• Şahin, M. (2018). İşverenler perspektifinden Türkiye’de kayıt dışı istihdamın temel belirleyicileri: Bir anketten sonuçlar. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2055-2071. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/588309
• Şen, G. (2008). AB ve Türkiye’de kayıt dışı istihdam ve etkileri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi̇). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Şenel, D. (2019). İnşaat Sektöründe Kayıt Dışı İstihdamın İncelenmesi: Denizli İli Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 10(23), 66-83. doi: 10.21076/vizyoner.448902
• TDK (2019). Güncel Türkçe sözlük. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr
• Temiz, H.E. (2004). Eğreti istihdam: İşgücü piyasasında güvencesizliğin ve istikrarsızlığın yeni yapılanması. Çalışma ve Toplum, 2, 55-80. Erişim adresi: https://www.calismatoplum.org/makale/egreti-istihdam-isgucu-piyasasinda-guvencesizligin-ve-istikrarsizligin-yeni-yapilanmasi
• Toksöz, G. ve Türcan Özşuca, Ş. (2002). Enformel sektörde istihdamın ve işgücünün özellikleri. İktisat Dergisi, 430, 29-35. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/8040
• Uyanık, Y. (2008). Neo-Liberal küreselleşme sürecinde işgücü piyasaları. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 10(2), 209-224. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/287448
• Williams, C.C. (2009). Formal and informal employment in Europe: Beyond dualistic representations. European Urban and Regional Studies, 16(2), 147-159. doi: 10.1177/0969776408101686
• Yağmur, A.S. (2013). Seçilen ülkeler ve ülkemizdeki kayıt dışı istihdamın karşılaştırılması ve seçilen AB üyesi devletlerde kayıt dışı istihdamla mücadele örnekleri. Sosyal Güvence Dergisi, 3, 1-19. doi: 10.21441/sguz.2013317887
• Yalçın, E.C. ve Başol, O. (2020). Kısmi süreli çalışmayı etkileyen bazı sosyo-demografik değişkenler: TR 21 bölgesi örneği. Sosyal Güvenlik Dergisi, 10(1), 75-88. doi: 10.32331/ sgd.752986
• Yıldırım, S. (2017). İşsizlik sigortasıyla kayıt dışı istihdamın etkileşimi. Fırat Üniversitesi, Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-29. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/515379
• Yurdakul, F.B. (2014). Almanya’da kayıt dışı istihdamla mücadele politikaları ve uygulamalarının yabancı işgücüne etkilerinin değerlendirilmesi. (Uzmanlık tezi). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara.
• Yuyucu, A. (2017). Türk iş hukuku çerçevesinde kısmi zamanlı çalışmanın uygulaması. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6(15), 398-407. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/337658
• Yüksel, H. (2017). Türk Sinemasında Dış Göçün Kayıt Dışı İstihdama Yansımaları: Gurbetçi Şaban Filmi Örneği. Çalışma İlişkileri Dergisi, 8(2), 18-55. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/447240
• Zaklı, S.B. (2009). Türkiye’de kayıt dışı istihdam ve ekonomik boyutu. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi̇). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.