İçerik Analizi Tekniği: İletişim Bilimlerinde ve Sosyolojide Doktora Tezlerinde Kullanımı

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: Özel Sayı 2, 273 - 294, 31.12.2022

Osman Metin Şükriye Ünal

https://doi.org/10.18037/ausbd.1227356

Cited By: 22

Öz

İçerik analizi; nesnel, ölçülebilir, doğrulanabilir bilgilere ulaşmak amacıyla doküman, metin ve evrak gibi pek çok farklı materyali belli kurallar dahilinde (örnekleme, kodlama, kategori vs.) analiz etmeyi amaçlayan nitel araştırma yöntemi içerisinde yer alan bir tekniktir. Çalışmanın amacı sosyoloji ve iletişim bilimleri alanlarında içerik analizi tekniğinin anlaşılması ve uygulamasında ne tür benzerlik ve farklılıkların olduğunu belirlemektir. İçerik analizinin ne olduğu, hangi türlerinin bulunduğu, analizin tamamlanabilmesi için hangi aşamalardan geçilmesi gerektiği üzerinde durulmaktadır. Bu amaç doğrultusunda iletişim bilimleri ve sosyoloji alanında içerik analizi tekniği kullanılarak hazırlanan doktora tezlerinin yöntem bölümü içerik analizi tekniği kullanılarak incelenmektedir. 2013-2021 yılları arasında sosyoloji ve iletişim bilimlerinde hazırlanan otuz iki doktora tezi olduğu tespit edilmiştir. Sosyoloji alanında sekiz doktora tezi, iletişim bilimleri alanında ise sekiz doktora tezi olmak üzere toplam on altı doktora tezi araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Elde edilen bulgulara bakıldığında iletişim bilimleri alanında hazırlanan tezlerin içerik analizini yardımcı bir teknik olarak kullanılmadığı, kategori ve kod oluşturmaya özen gösterildiği tespit edilmiştir. Sosyoloji alanında hazırlanan doktora tezlerinde ise içerik analizi tekniği çoğunlukla yardımcı bir teknik olarak kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İçerik Analizi, İletişim Bilimleri, Sosyoloji, Doktora Tezleri

Kaynakça

• Akdenizli, B. (2012). İletişim bilimlerinde araştırma yöntemleri yazılı metin çözümleme. Ö. Güllüoğlu (Ed.), Gazete haberciliğinde içerik çözümleme yöntem ve tekniği: sunum ve temsil üzerine bir uygulama ve değerlendirme (s.133-162) içinde. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Aziz, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Berg, L. B. ve Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (H. Aydın, Çev.). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Creswell, J. W. ve Creswell, D. J. (2021). Araştırma tasarımı nitel, nicel, karma yöntem yaklaşımları. (E. Karadağ, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Fıske, J. (1996). İletişim çalışmalarına giriş. (S. İrvan, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Geray, H. (2006). Toplumsal araştırmalarda nicel ve nitel yöntemlere giriş. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Gökçe, O. (2006). İçerik analizi kurumsal ve pratik bilgiler. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Gül, S. S. ve Nizam, Ö. K. (2021). Sosyal bilimlerde söylem ve içerik analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 42, 181-198. https://doi.org/10.30794/pausbed.803182
• Koçak, A. ve Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21-28. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/177956
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Neuman , L. W. (2017). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar. (S. Özge, Çev.). Ankara: Yayınodası.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Saldana , J. (2019). Nitel araştırmacılar için kodlama el kitabı. (A. Tüfekci Akca, S. N. Şad, Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Silverman, D. (2018). Nitel verileri yorumlama. (E. Dinç, Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. A. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epilon.
• Taylan, H. H. (2011). Sosyal bilimlerde kullanılan içerik analizi ve söylem analizinin karşılaştırılması. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 63-76. Erişim adresi: http://busbed.bingol.edu.tr/tr/pub/issue/29514/400435.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, B. (2015). İçerik analizi yönteminin tarihsel gelişimi uygulama alanları ve aşamaları. B. Yıldırım (Ed.), İletişim araştırmalarında yöntemler uygulama ve örneklerle (s. 105-154) içinde. İstanbul: Literatürk Academia.
• Yüksel, E. (2019). Türkiye'de iletişim araştırmalarında içerik analizi uygulamaları, sorunlar ve çözüm önerileri. International euroasia congress on scientific researches and recent (s. 134-152) içinde. Bakü: Hazar Üniversitesi.