Otel Endüstrisinde McDonaldlaşma ve Disneyleşme: Tatil Otelleri Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 1, 209 - 232, 28.03.2023

H. Kader Şanlıöz Özgen

https://doi.org/10.18037/ausbd.1272592

Öz

Bu çalışmanın amacı, modern üretim, tüketim ve kültür pratiklerini değerlendiren yaklaşımlar arasında olan ve sosyoloji araştırmacısı George Ritzer tarafından ortaya koyulan McDonaldlaşma ve Disneyleşme kavramlarını otel endüstrisi bağlamında incelemek ve bu kavramları endüstrinin ve alışkanlıkların sürdürülebilir gelişimi açısından akademik mecrada tartışmaya açmaktır. Ritzer, endüstriyel toplum dinamiklerini McDonaldlaşma kavramı ile açıklarken, Disneyleşme kavramını da tartışarak modern toplum tespitlerini bu iki temel üzerinden yöneltmektedir. Bu tespitler doğrultusunda bu çalışmada McDonaldlaşma ve Disneyleşme perspektifinden otel endüstrisinin günümüzdeki hacmine ulaşmasını sağlayan bir örnek olarak her şey dahil hizmet veren tatil otelleri irdelenmektedir. Çalışmanın odağı, Türkiye’de otel kapasitesi ve yoğunluğu, otellerde kalış ve geceleme sıklığının en yüksek olduğu il olan Antalya’daki her şey dahil tatil otelleridir. Bu işletmelerin McDonaldlaşma ve Disneyleşme kapsamında değerlendirebilecek özellikleriyle ilgili detaylı bilgiler verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Modern Turizm, McDonaldlaşma, Disneyleşme, Herşey Dahil, Antalya

Kaynakça

• Aslan, S. ve Aslan, A. (2020). Üç tarafımız müşterek deniz, dört tarafımız çitleme. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3), 2985-3001. doi: 10.26677/TR1010.2020.52
• Azaltun, M. (2004). Türkiye’de kitle turizmi paneli. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 15(1), 82-88. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/atad/issue/53114/703931.
• Baudrillard, J. (2012). Tüketim toplumu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Boz, M. ve Eşitti, B. B. (2020). Yerli ve yabancı turistlerin her şey dahil sistemini tercih nedenleri ve memnuniyet düzeyleri: Antalya örneği. Troyacademy, 6(1), 208-231. doi: 1.31454/troyacademy.893749.
• Bryman, A. (1999). The Disneyization of society. The Sociological Review, 47(1), 25-47. doi: 10.1111/1467-954X.00161
• Claver-Cortes, E., Molina-Azorin, J. F. ve Pereira-Moliner, J. (2007). Competitiveness in mass tourism. Annals of Tourism Research, 34(3), 727-745. doi:10.1016/j.annals.2007.03.010.
• Çeşmeci, M. H. ve Poyraz, T. (2019). Türkiye’de turizmin McDonaldlaştırılması: Turistik bir ürün olarak paket turlar. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(4), 3318-3337. doi: 10.21325/jotags.2019.531.
• De Raedt, T. (2010). Le Club Med: L’idealisme d’un epoque. French Cultural Studies, 21(3), 216-235. doi: 10.1177/0957155810370539.
• Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi. (2021, 5 Temmuz). WTTC economic trends report reveals COVID-19’s dramatic impact on travel and tourism around the world. Erişim adresi: https://wttc.org/news-article/wttc-economic-trends-report-reveals-covid-19s-dramatic-impact-on-travel-tourism-around-the-world.
• Dünya Turizm Örgütü. (2023, 28 Ocak). Impact assessment of the COVID-19 outbreak on international tourısm. Erişim adresi: https://www.unwto.org/impact-assessment-of-the-covid-19-outbreak-on-international-tourism.
• Du, S. ve Hu, P. (2022). The ‘McDonaldized consumer society’ and tourism industry governance by local development zones in China: An empirical study. Current Issues in Tourism, 25(6), 874-886. doi: 10.1080/13683500.2021.1907321.
• Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve tüketim kültürü. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fitzsimmons, J. A. ve Fitzsimmons, M. J. (2011). Service management. New York: McGraw Hill.
• Genç, K. (2021). Turizm ve sakin şehir paradoksu: Seferihisar örneği. Tourism and Recreation, 3(2), 150-157. doi: 10.53601/tourismandrecreation.1025366.
• He, Z. ve Hao, X. (2022). Emotional labor and employee well-being in cross-cultural contexts: A Disney frontline staff's autoethnography. Tourism Management, 91, 104518. doi: 10.1016/j.tourman.2022.104518.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2021). Turizm istatistikleri 2021. Erişim adresi: https://yigm.ktb.gov.tr/TR-9851/turizm-istatistikleri.html.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2022). Turizm işletmesi belgeli tesisler. Erişim adresi: https://yigm.ktb.gov.tr/genel/turizmtesisleri.aspx.
• Langhof, J. G. ve Güldenberg, S. (2019). Pirates, ghosts and customer loyalty–Reviewing the dark ride experience. Tourism Management Perspectives, 31, 398-420. doi: 10.1016/j.tmp.2019.06.004.
• Liang, Z. ve Li, X. (2021). What is a theme park? A synthesis and research framework. Journal of Hospitality and Tourism Research, 10963480211069173. doi: 10.1177/10963480211069173.
• Marcuse, H. (2006). Eros and civilization. Oxon: Routledge.
• Matusitz, J. ve Palermo, L. (2014). The Disneyfication of the world: A grobalisation perspective. Journal of Organisational Transformation and Social Change, 11(2), 91-107. doi: 10.1179/1477963313Z.00000000014.
• Murtola, A.M. (2014). Experience, commodification, biopolitics. Critical Sociology, 40(6), 835-854. doi: 10.1177/0896920513494230.
• Ottenbacher, M., Harrington, R. ve Parsa, H. G. (2009). Defining the hospitality discipline: A discussion of pedagogical and research implications. Journal of Hospitality and Tourism Research, 33(3), 263-283. doi: 10.1177/1096348009338675.
• Özdemir, M. (2002). Her şey dahil (alles inklusive) veya kahraman bakkal, süper markete karşı. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 13(2), 114-116. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/atad/issue/53040/702289.
• Özkul, M. ve Uçak, E. Y. (2020). Tüketim toplumunda meta-marka bağımlılığının görünümleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(27), 596-613. doi: 10.21076/vizyoner.663860.
• Reisinger, Y., Michael, N. ve Hayes, J. P. (2019). Destination competitiveness from a tourist perspective: A case of the United Arab Emirates. International Journal of Tourism Research, 21(2), 259-279. doi: 10.1002/jtr.2259.
• Ritzer, G. (2019). Büyüsü bozulmuş dünyayı büyülemek: Tüketim katedrallerindeki süreklilik ve değişim. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ritzer, G. (2020). Toplumun McDonaldlaştırılması: Çağdaş toplum yaşamının değişen karakteri üzerine bir inceleme. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ritzer, G. (2021, 17 Mart). Post-turizm, otantiklik ve kentlerin geleceği üzerine George Ritzer ile söyleşi. Erişim adresi: https://sosyokritik.com/news/post-turizm,-otantiklik-ve-kentlerin-gelecegi-uzerine-george-ritzer-ile-soylesi.
• Scott, N., Laws, E. ve Boksberger, P. (2009). The marketing of hospitality and leisure experiences. Journal of Hospitality Marketing and Management, 18(2-3), 99-110. doi: 10.1080/19368620802590126.
• Selwyn, T. (2000). Pleasure periphery, pleasure tourist. J. Jafari (Ed.). Encyclopedia of tourism (s. 444) içinde. New York: Routledge.
• Sharpley, R. (2017). From holiday camps to the all-inclusive: The ‘Butlinization of’ of tourism. D. Harrison ve R. Sharpley (Ed.), Mass Tourism in a Small World (s. 95-104) içinde. Oxfordshire: Cabi.
• Shields, R. (2005). Lefebvre, love and struggle: Spatial dialectics. New York: Routledge.
• Taylor, S. ve Lyon, P. (1995). Paradigm lost: The rise and fall of McDonaldization. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 7(2/3), 64-68. doi: 10.1108/09596119510080024.
• Toffler, A. (1990). The third wave. New York: Bantam Books.
• Touraine, A. (2014). Modernliğin eleştirisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Urry, J. (1988). Cultural change and contemporary holiday-making. Theory, Culture & Society, 5, 35-55. doi: 10.1177/026327688005001003.
• Urry, J. (1996a). Tourism, culture and social inequality. A. Apostolopoulos, S. Leivadi ve A. Yiannakis (Ed.). The sociology of tourism (s. 115-133) içinde. Routledge: Oxon.
• Urry, J. (1996b). The changing economics of the tourist industry. A. Apostolopoulos, S. Leivadi ve A. Yiannakis (Ed.). The sociology of tourism (s. 193-218) içinde. Routledge: Oxon.
• Wang, N. (2000). Tourism and modernity: A sociological analysis. Oxford: Elsevier.
• Weaver, A. (2005). The McDonaldization thesis and cruise tourism. Annals of Tourism Research, 32(2), 346–366. doi: 10.1016/j.annals.2004.07.005.
• Wickens, E. (2002). The sacred and the profane: A tourist typology. Annals of Tourism Research, 29(3), 834-851. doi: 10.1016/S0160-7383(01)00088-3.
• Yeoman, I. (2008). Tomorrow’s tourist. Londra: Elsevier.
• Yolal, M. (2016). Authenticity, commodification, and McDonaldization of tourism experiences in the context of cultural tourism. M. Sotiriadis ve D. Gürsoy (Ed.). The handbook of managing and marketing tourism experiences (s. 217-233) içinde. Bingley: Emerald.
• Zegre, S. J., Needham, M. D., Kruger, L. E. ve Rosenberger, R. S. (2012). McDonaldization and commercial outdoor recreation and tourism in Alaska. Managing Leisure, 17(4), 333-348. doi: 10.1080/13606719.2012.711604.
• Zenker, S. ve Kock, F. (2020). The coronavirus pandemic–A critical discussion of a tourism research agenda. Tourism Management, 81, 104164. doi: 10.1016/j.tourman.2020.104164.
• Zuelow, E. G. E. (2016). A history of modern tourism. Londra: Palgrave.