BRICS-T Ülkelerinde Erkek ve Kadın Genç İşsizlik ile Doğuşta Beklenen Yaşam Süresi İlişkisi: Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 1, 259 - 278, 28.03.2023

Tuba Esra Baskak

https://doi.org/10.18037/ausbd.1272600

Öz

Ülkelerin temel amaçları arasında ekonomik büyüme hedefini gerçekleştirmek yer almaktadır. Bu bağlamda sağlık göstergeleri ve makroekonomik göstergeler ülkelerin bu hedeflerini gerçekleştirmelerinde büyük etkiye sahiptir. Ülke ekonomisini iyileştirmek ve iyileşen ekonomiyi stabil kılmak için toplumu oluşturan bireylere yatırım yapmakta fayda vardır. Çünkü bu bireylerin fiziksel ve ruhsal açıdan sağlıklı olması işgücü piyasalarında daha aktif yer almalarına neden olmaktadır. Bu çalışmada sağlık göstergesi olarak doğuşta beklenen yaşam süresi, makroekonomik gösterge olarak kadın ve erkek genç işsizlik kullanılmıştır. Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika, Türkiye ülkelerinden oluşan BRICS-T olarak adlandırılan 6 ülke için doğuşta beklenen yaşam süresi, genç kadın işsizlik ve genç erkek işsizlik arasındaki ilişki araştırılmıştır. Araştırmada 1990 ve 2021 arası yıllık veriler üzerinden Toda-Yamamoto nedensellik testi kullanılmıştır. Ampirik bulgulara göre genç erkek işsizlik ile doğuşta beklenen yaşam süresi; genç kadın işsizlik ile doğuşta beklenen yaşam süresi ve genç kadın işsizlik ile genç erkek işsizlik arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık ve Ekonomik Kalkınma, İşsizlik, Panel Veri Modelleri

Kaynakça

• Adriana, D. (2014). Revisiting the relationship between unemployment rates and shadow economy: A toda-yamamoto approach for the case of romania. Procedia Economics and Finance, 10, 227-236. doi: https://doi.org/10.1016/S2212-5671(14)00297-4
• Aydın, B. (2020). İktisadi göstergelerin beklenen yaşam süresi üzerindeki etkileri: Panel veri analizi. İstanbul İktisat Dergisi, 70(1), 163-181. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/istjecon/issue/55681/761472
• Bağcı, E. (2020). Türkiye'de işsizlik sorunu ve istihdam politikaları. İstanbul: Derin Kitabevi.
• Barlow, R ve Vissandjee, B. (1999). Determinants of national life expectancy. Canadian Journal Of Development Studies, 20(1), 9-29. doi: 10.1080/02255189.1999.9668787
• Baskak, T. E. (2022). Orta Gelir Tuzağında Sağlık Sektörünün Önemi. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Bayrakdar, S. (2019). Kamu büyüklüğü ve işsizlik arasındaki ilişkinin analizi. Ankara: Atsana Yayınları.
• Brenner, M. H. ve Mooney, A. (1983). Unemployment and health in the context of economic change. Social Science & Medicine, 17(16), 1125-1138. doi: https://doi.org/10.1016/0277-9536(83)90005-9
• Bulut, Ş. ve Ağıralioğlu, S. (2022). Erkeklerin yaşam süresini etkileyen faktörlere yönelik panel veri yaklaşımı. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 4-11. doi: https://doi.org/10.52835/19maysbd.972269
• Clark, A. ve Oswald, A. (1994) . Unhappiness and unemployment, The Economic Journal. 104(424), 648-659. doi: https://doi.org/10.2307/2234639
• Çınar, S. (2010). OECD ülkelerinde kişi başına gsyih durağan mı? Panel veri analizi. Marmara Üniversitesi, 29(2), 591-601. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3934
• Demir, Y. (2022). Türkiye'de genç işsizliği ve dış ticaret arasındaki zamanla değişen nedensellik ilişkisi. Journal of Yaşar University, 17(66), 401-414. doi: https://doi.org/10.19168/jyasar.1004227
• Doğan, B. (2017). Ekonomik Küreselleşme ve Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 628, 19-27. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/fpeyd/issue/48015/607277
• Ecevit, E. (2013). Türk Cumhuriyetlerinde yaşam beklentisinin belirleyicileri ve ampirik bir analiz. Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 21, 349-363. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/yead/issue/21810/234471
• Ecevit, E., Öztürk Yaprak, Z. ve Çetin, M. (2020). Türkiye'de işsizliğin sağlık üzerindeki etkisi: Ampirik bir analiz. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 117-144. doi: https://doi.org/10.33399/biibfad.749623
• Erdoğan, S. ve Bozkurt, H. (2008). Türkiye'de yaşam beklentisi - ekonomik büyüme ilişkisi: ARDL modeli ile bir analiz. The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management, 3(1), 25-38. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/beyder/issue/3482/47367
• Eren, M. V. (2020). Cinsiyet eşit(siz)liğinde genç kadın işsizliği ile kalkınma arasındaki ilişki: Avrupa Birliği ülkeleri üzerine ekonometrik bir analiz. Journal of Yaşar University, 15(59), 598-614. doi: https://doi.org/10.19168/jyasar.702505
• Gaspar, K. (2009). The Relationship Between Unemployment and Health. Erişim adresi http://econ.core.hu/file/download/szirak11/gaspar.pdf
• Gerdtham, Ulf.-G. ve Johannesson, M. (2002). A note on the effect of unemployment on mortality. Journal of Health Economics, 22(2003), 505-518. doi: https://doi.org/10.1016/s0167-6296(03)00004-3
• Gordo, L. R. (2006). Effects of short-and-long-term unemployment on health satisfaction: Evidence from German data. Applied Economics, Taylor and Francis Journals, 38(20), 2335-2350. doi: 10.1080/00036840500427692
• Gökmenoğlu, M. ve Yavuz, İ. S. (2022). Kamu harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Kırılgan beşli örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 1094-1118. doi: https://doi.org/10.30798/makuiibf.979789
• Granger, Clive W. J. (1988). Some recent developments in the concept of causality. Journal of Econometrics, 39, 199-211. doi: https://doi.org/10.1016/0304-4076(88)90045-0
• Güleryüz, E. H. ve Köse, T. (2017). İşsizlik ve sağlık göstergeleri: Türkiye örneği. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 54(633), 27-39. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/fpeyd/issue/47990/607091
• Hsıao, C. (2005). Why panel data?. The Singapore Economic Review, 50(2), 143–154. doi:10.1142/s0217590805001937 
• Istaiteyeh, R. M. S. (2017). Economic and social factors in shaping jordan's life expectancy: Empirical Analysis (1990-2014). Advances in Management and Applied Economics, 7(5), 45-59. Erişim adresi: http://www.scienpress.com/Upload/AMAE/Vol%207_5_4.pdf
• Işığıçok, Ö. (2018). İstihdam ve İşsizlik. Bursa: Dora Basım.
• Jin, R., Chandrakant, P. S. ve Tomislav, J. S. (1995). The impact of unemployment on health: A review of the evidence. Canadian Medical Association Journal, 153(5), 529-540. Erişim adresi: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1487417/pdf/cmaj00077-0027.pdf
• Lavis, J. N. (1998). Unemployment and Mortality: A Longitudinal Study in the United States, 1968-1992. Erişim adresi: Https://Healthsci.Mcmaster.Ca/Docs/Librariesprovider68/Chepa-Working-Papers-1988-2008/98-05-Unemployment-And-Mortality---A-Longitudinal-Study-İn-The-United-States-1968-1992.Pdf?Sfvrsn=A83c5a3_2
• Lordoğlu, K. ve Özkaplan, N. (2003). Çalışma iktisadı. İstanbul: Der Yayınları.
• Martikainen, P. T. ve Valkonen, T. (1996). Excess mortality of unemployment men and women during a period of rapidly incrasing unemployment. The Lancet, 348(9032), 909-912. doi: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(96)03291-6
• Meçik, O ve Koyuncu, T. (2020). Türkiye'de göç ve ekonomik büyüme ilişkisi: Toda-yamamoto nedensellik testi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(3), 2618-2635. doi: https://doi.org/10.15869/itobiad.748770
• Monsef, A. ve Mehrjardi, A.S. (2018). Effect of unemployment on health capital. Iranian Economic Review, 22(4), 1016-1033. doi: http://dx.doi.org/10.22059/ier.2018.67853
• Riyath, M. I. M. (2018). Toda and yamamoto causality test between us & exchange rates and stock market prices in Sri Lanka. South Asian Journal of Social Studies and Economics, 2(3), 1-9. doi: http://dx.doi.org/10.9734/SAJSSE/2018/45304
• Sede P. ve Ohemeng, W. (2015). Socio-economic determinants of life expectancy: A panel data approach. Asian Economic and Financial Review, 5(11), 1-11. doi: http://dx.doi.org/10.18488/journal.aefr/2015.5.11/102.11.1251.1257
• Sijabat, R. (2022). The association of economic growth, foreign aid, foreign direct ınvestment and gross capital formation in Indonesia: Evidence from the toda–yamamoto approach. Economies, 10(93), 1-22. doi: https://doi.org/10.3390/economies10040093
• Şahin, D. (2018). Doğumda yaşam beklentisinin belirleyicilerinin analizi: APEC ülkeleri örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 1-7. doi: 10.25287/ohuiibf.303281
• Tafran, K., Tumin, M. ve Osman, A. F. (2020). Poverty, ıncome and unemployment as determinants of life expectancy: Empirical evidence from panel data of thirteen Malaysian States. Iran J Public Health, 49(2), 294-303. doi: https://doi.org/10.18502/ijph.v49i2.3092
• The World Bank (2022). Erişim adresi: Https://Data.Worldbank.Org/
• Tıraş, H. H. ve Özbek, S. (2021). Doğuşta yaşam beklentisini etkileyen faktörlerin tahmini: E-7 ülkeleri örneği. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 145-167. doi: https://doi.org/10.37880/cumuiibf.952359
• Toda, H.Y. ve Yamamoto, T. (1995) Statistical ınference in vector autoregressions with possibly ıntegrated processes. Journal of Econometrics, 66, 225-250. doi: http://dx.doi.org/10.1016/0304-4076(94)01616-8
• Turgut, E. ve Uçan, O. (2021). Dış ticaret ve büyüme ilişkisi: Gelişmiş ülkelerden bulgular. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 14(4), 1372-1387. doi: https://doi.org/10.25287/ohuiibf.875522
• Tüylüoğlu, Ş. ve Tekin, M. (2019). Gelir düzeyi ve sağlık harcamalarının beklenen yaşam süresi ve bebek ölüm oranı üzerindeki etkileri. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(1), 1-31. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuiibfd/issue/4151/54474
• Yumuşak, İ. ve Yıldırım, D. (2009). Sağlık harcamaları iktisadi büyüme ilişkisi üzerine ekonometrik bir inceleme. The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management, 4(1), 57-70. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/beyder/issue/3480/47349