The Effect of Ethical Leadership Perception on Psychological Ownership in Healthcare Professionals

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 3, 1005 - 1024, 27.09.2023

Necla Yılmaz Elif Erdoğan Zuhal Kayar Esin Yılmaz

https://doi.org/10.18037/ausbd.1259182

Öz

This study was designed within the framework of concepts that have gained importance at the organizational level in recent years and aims to examine the effect of ethical leadership perceptions of healthcare professionals on the level of psychological ownership. The study is a cross-sectional study designed with a causal screening model. The sample of the study consists of 292 health workers. The data collection tool includes the “Ethical Leadership Scale” and the “Psychological Ownership Scale” and questions about the demographic characteristics of the participants. Analysis of the data was carried out using the SPSS 22 program. Descriptive analysis, factor analysis, reliability analysis, correlation analysis, and regression analysis were used in the statistical analysis. As a result of the analysis, the participants’ ethical leadership scale average score was 2.695; among the sub-dimensions of psychological ownership, the average of work-based ownership is 4.666, and the average of emotional ownership is 3.991. According to the results of the correlation analysis, a positive and significant relationship (r=0.674, p<0.01; r=0.427, p<0.01) was found between ethical leadership, emotional ownership, and work-based ownership. As a result of the regression analysis, it was determined that the level of ethical leadership explained 45.4% of the total variance for the emotional ownership attitude of the participants and 18.2% of the total variance for the work-based ownership attitude. As the perception of healthcare professionals that their managers display ethical leadership behaviors increases, their levels of emotional ownership and work-based ownership also increase. In line with the findings of the study, it can be said that if the administrators exhibit ethical behavior, health workers will embrace both their work and their organizations more.

Anahtar Kelimeler

Ethical Leadership, Leadership, Psychological Ownership, Healthcare Professional, Hospital

Sağlık Çalışanlarında Etik Liderlik Algısının Psikolojik Sahiplenme Üzerine Etkisi

Öz

Bu çalışma, son yıllarda örgütsel düzeyde önem kazanan kavramlar çerçevesinde tasarlanmış olup, sağlık çalışanlarının etik liderlik algılarının psikolojik sahiplenme düzeyi üzerindeki etkisinin incelenmesini amaçlamaktadır. Çalışma nedensel tarama modeli ile tasarlanmış kesitsel nitelikte bir araştırmadır. Araştırmanın örneklemini 292 sağlık çalışanı oluşturmaktadır. Veri toplama aracı, “Etik Liderlik Ölçeği” ve “Psikolojik Sahiplenme Ölçeği” ile katılımcıların demografik özelliklerine yönelik soruları içermektedir. Verilerin analizi SPSS 22 programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Yapılan istatistiksel analizlerde tanımlayıcı analizler, faktör analizi, güvenirlik analizi, korelasyon analizi ve regresyon analizi kullanılmıştır. Analizler sonucunda katılımcıların etik liderlik ölçeği puan ortalaması 2.695; psikolojik sahiplenme alt boyutları arasında iş temelli sahiplenmenin ortalaması 4.666, duygusal sahiplenmenin ortalaması 3.991’dir. Korelasyon analizi sonucuna göre etik liderlik ile duygusal sahiplenme ve iş temelli sahiplenme arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (r=0.674, p<0.01; r=0.427, p<0.01) tespit edilmiştir. Yapılan regresyon analizi sonucunda, etik liderlik düzeyinin, katılımcıların duygusal sahiplenme tutumuna yönelik toplam varyansın %45,4’ünü, iş temelli sahiplenme tutumuna yönelik toplam varyansın ise %18,2’sini açıkladığı tespit edilmiştir. Sağlık çalışanlarının yöneticilerinin etik liderlik davranışları gösterdiğine yönelik algısı artıkça duygusal sahiplenme ve iş temelli sahiplenme düzeyleri de artmaktadır. Çalışmanın bulguları doğrultusunda, yöneticilerin etik davranış sergilemesi durumunda sağlık çalışanlarının hem yaptıkları işi hem de örgütlerini daha fazla sahipleneceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Etik Liderlik, Liderlik, Psikolojik Sahiplenme, Sağlık Çalışanı, Hastane

Kaynakça

• Aronson, E. (2001). Integrating leadership styles and ethical perspectives. Canadian Journal of Administrative Sciences, 18, 244-256. https://doi.org/10.1111/j.1936-4490.2001.tb00260.x
• Aslan, H. (2020). Hizmetkâr liderliğin iş tatmini üzerindeki etkisinde psikolojik sahiplenmenin aracı rolü. Business & Management Studies: An International Journal, 8(1), 196-212. http://doi.org/10.15295/bmij.v8i1.1403
• Aslan, M. ve Ateşoğlu, H. (2020). Psikolojik sahiplenme ölçeğinin türkçe uyarlaması, güvenilirlik ve geçerlilik çalışmaları, İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(4), 4184-4195. https://isarder.org/index.php/isarder/article/view/1277
• Avey, J. B., Avolio, B. J., Crossley, C. D. ve Luthans, F. (2009). Psychological ownership: Theoretical extensions, measurement and relation to work outcomes. Journal of Organizational Behavior, 30(2), 173-191. https://doi.org/10.1002/job.583
• Avey, J. B., Wernsing, T. S. ve Palanski, M. E. (2012). Exploring the process of ethical leadership: The mediating role of employee voice and psychological ownership. Journal of Business Ethics, 107, 21–34. https://doi.org/10.1007/s10551-012-1298-2
• Aydın, İ. (2006). Eğitim ve öğretimde etik (2. bs.), Ankara: Pegem Akademi.
• Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Bektaş, Ç. ve Köseoğlu, M. A. (2007). Etik kodların yönetsel karar alma sürecine etkileri ve bir model önerisi. “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 9(2), 94-115. https://doi.org/10.26466/opus.467857
• Brown, G., Pierce, J. L. ve Crossley, C. (2014). Toward an understanding of the development of ownership feelings. Journal of Organizational Behavior, 35, 318-338. https://doi.org/10.1002/job.1869
• Brown, M. E. ve Trevino, L. K. (2006). Ethical leadership: A review and future directions. The Leadership Quarterly, 17(6), 595–616. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2006.10.004
• Brown, M. E., Trevino, L. K. ve Harrison, D. A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97(2), 117–134. https://doi.org/10.1016/j.obhdp.2005.03.002
• Campbell Pickford, H., Joy, G. ve Roll, K, (2016). Psychological ownership: effects and applications. Saïd Business School RP 2016-32, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2893092
• Cevizci, A. (2002). Etiğe giriş. İstanbul: Engin Yayıncılık.
• Cocieru, O. C., Delia, E. B. ve Katz, M. (2019). It’s our club! From supporter psychological ownership to supporter formal ownership. Sport Management Review, 22(3), 322-334. https://doi.org/10.1016/j.smr.2018.04.005
• Çıraklı, Ü., Uğurluoğlu, Ö., Şantaş, F. ve Çelik, Y. (2014). Etik liderlik davranışlarının örgütsel adalet üzerindeki etkisi: Hastanede bir uygulama. İşletme Bilimi Dergisi, 2(2), 53-66. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/213322
• Dawkins, S., Amy W. T., Alexander N. ve Angela M. (2017). Psychological ownership: A review and research Agenda. Journal of Organization Behavior, 38, 163–183. https://doi.org/10.1002/job.2057
• Demirkaya, H. ve Kandemir, A. (2014). 21. Yüzyılın anahtar rekabet faktörü olan psikolojik sahiplenme üzerine bir işletme incelemesi, ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 2(3), 7-21. Erişim adresi: https://library.dogus.edu.tr/mvt/catalog.php?lng=0&search=&fieldnu=5&sortnu=3&sortdir=0&access=catalog&journalnu=D000391&issuenu=S001722&-max=7&-skip=0
• Dhar, R.L. (2016). Ethical Leadership and its impact on service innovative behavior: The role of LMX and job autonomy, Tourism Management, 57, 139-148 https://doi.org/10.1016/j.tourman.2016.05.011
• Fox, E., Crigger, B., Bottrell, M. ve Bauck, P. (2007), Ethical leadership: Fostering an ethical environment and culture. National Centre for Ethics in Healthcare, Washington D.C. https://www.ethics.va.gov/elprimer.pdf, Erişim Tarihi: 26.06.2022.
• Fulmer, R. (2004). The challenge of ethical leadership. Organizational Dynamics, 33(3), 307-317. https://doi.org/10.1016/j.orgdyn.2004.06.007
• Furby, L. (1991). Understanding the psychology of possession and ownership: A personal memoir and an appraisal of our progress. Journal of Social Behavior & Personality, 6(6),457–463. https://psycnet.apa.org/record/1992-01066-001
• Grisaffe, D. B., Vanmeter, R. ve Chonko, L. B. (2016). Serving first for the benefit of others: Preliminary evidence for a hierarchical conceptualization of servant leadership. Journal of Personal Selling & Sales Management, 36(1), 40-58. https://doi.org/10.1080/08853134.2016.1151303
• Hair, J., Anderson, R., Tatham, R. ve Black, W.C. (1998). Multivariate data analysis (5th ed.). Upper Saddle River, NJ, USA: Prentice Hall. Erişim adresi: https://www.drnishikantjha.com/papersCollection/Multivariate%20Data%20Analysis.pdf
• Hassan Ali, S. ve Sağsan, M. (2021). The moderating effect of ethical leadership between psychological ownership of knowledge and knowledge hiding: An empirical study on the public universities in Northern Iraq. Revista Argentina de Clinica Psicologica, 2, 178-188. doi: 10.24205/03276716.2020.4017
• Ho, A. ve Pinney, S. (2016). Redefining ethical leadership in a 21st-century healthcare system, Healthcare Management Forum, 29(1), 39-42. https://doi.org/10.1177/0840470415613910
• Hocaoğulları, Y. (2020). Örgüt sağlığının psikolojik sahiplenme üzerindeki etkisi: Duygusal sermayenin düzenleyici rolü. (Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yönetim ve Organizasyon Anabilim Dalı, Nevşehir.
• Hsu, M. H. ve Kuo, F. Y. (2003). The effect of organization-based self-esteem on deindividuation in protecting personal information privacy. Journal of Business Ethics, (4), 305-320. https://doi.org/10.1023/A:1022500626298
• Işık, M. ve Uçar, Z. (2019). İş tatmini psikolojik sahiplenme ilişkisinde lider üye etkileşiminin düzenleyicilik etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1119-1145. https://doi.org/10.16953/deusosbil.506797
• Kafadar, S. B. ve Kaygın, E. (2017). Etik liderlik ve duygusal emek ilişkisi: kafkas üniversitesi örneği. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 21(2), 77-96. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuiibfd/issue/34827/387721
• Kaplan, Ç. (2009). Kamu yönetiminde etik ve kamu çalışanlarının etik kavramını algılayışları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 343-355. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/20829/223093
• Kara, E. ve Kaya, A. (2020). Yönetici desteğinin işe adanmışlık üzerindeki etkisinde psikolojik sahiplenmenin aracı rolü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), 2364-2375. http://doi.org/10.33206/mjss.730578
• Karadal, H. ve Akyazı, T. E. (2015). Psikolojik sahiplenme ile etik olmayan örgüt yanlısı davranışlar arasındaki ilişkinin analizi üzerinde Aksaray ilinde bir araştırma, 3. Örgütsel Davranış Kongresi, 5-8 Kasım, Gaziosmanpaşa Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü, Tokat.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya Erten, Z., Bayraktar, E. ve Açmaz, G. (2017). Etik ve etik liderlik. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, 4(2), 62-68. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/296134
• Khan, K., Riaz, K. ve Hussainy, S.K. (2021). An investigation of the relationship between organizational justice, job autonomy, workplace trust, and psychological ownership: The role of ethical leadership. Market Forces College of Management Sciences, 16(2), 109-132. https://doi.org/10.51153/mf.v16i2.513
• Kothari, C. R. (2004). Research methodology: Methods and techniques. New Delhi: New Age International.
• Liu, J., Wang, H., Hui, C. ve Lee, C. (2012). Psychological ownership: how having control matters. Journal of Management Studies, 49(5), 869-895. https://doi.org/10.1111/j.1467-6486.2011.01028.x
• Mayer, D.M., Aquino, K., Greenbaum, R. L. ve Kuenzi, M. (2012). Who displays ethical leadership and why does it matter? an examination of antecedents and consequences of ethical leadership, Academy of Management Journal, 55(1), 151-171. http://dx.doi.org/10.5465/amj.2008.0276
• Mayhew, M. G., Ashkanasy, N. M., Bramble, T. ve Gardner, J. (2007). A study of the antecedents and consequences of psychological ownership in organizational settings. The Journal of Social Psychology, 147(5), 477-500. https://doi.org/10.3200/SOCP.147.5.477-500
• McIntyre, N. A. ve Srivastava, J. A. F. (2009). The relationship of locus of control and motives with psychological ownership in organizations. Journal of Managerial Issues, 21(3), 383-401. https://www.jstor.org/stable/40604656
• Olckers, C. ve Du Plessis, Y. (2012). Psychological ownership: A managerial construct for talent retention and organisational effectiveness, African Journal of Business Management, 6(7), 2585-2596. DOI: 10.5897/AJBM11.1018
• Ötken, A. (2015). Algılanan örgütsel destek ve psikolojik sahiplenme arasındaki ilişki ve bu ilişkide örgütsel adaletin rolü. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(2), 113-140. https://doi.org/10.17065/huiibf.83618
• Özcan, H. M. ve Özdemir, B. (2022). Psikolojik güçlendirmenin psikolojik sahiplenme üzerindeki etkisinde etik liderlik algısının düzenleyici rolü: Bankacılık sektöründe bir araştırma. İş Ahlakı Dergisi, 15(1), 150-183.
• Park, C. H., Kim, W. ve Song, J. H. (2015). The impact of ethical leadership on employees’ in-role performance: The mediating effect of employees’ psychological ownership, Human Resource Development Quarterly, 26(4), 385-408. https://doi.org/10.1002/hrdq.21217
• Pieper, A. (1999). Etiğe giriş. (V. Ataymen ve G. Sezer, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Pierce, J. L. ve Jussila, I. (2011). Psychological Ownership and the Organizational Context: Theory Research Evidence and Application. Edward Elgar Publishing. https://books.google.com.tr/books?id=g3Z7QC01oowC&printsec=frontcover&hl=tr#v=onepage&q&f=false
• Pierce, J. L., Kostava, T. ve Dirks, K. T. (2001). Toward a theory of psychological ownership in organizations. Academy of Management Review, 26(2), 298-310. https://doi.org/10.2307/259124
• Pierce, J. L., Kostava, T. ve Dirks, K. T. (2003). The state of psychological ownership: Integrating and extending a century of research. General Psychology, 7(1), 84-107. https://doi.org/10.1037/1089-2680.7.1.84
• Pierce, J. L., O'driscoll, M. P. ve Coghlan, A. M. (2004). Work environment structure and psychological ownership: The mediating effects of control. The Journal of Social Psychology, 144(5), 507-534. https://doi.org/10.3200/SOCP.144.5.507-534
• Pierce, J. L., Rubenfeld, S. A. ve Morgan, S. (1991). Employee ownership: A conceptual model of process and effects, Academy of Management Review, 15, 121-144. https://doi.org/10.5465/AMR.1991.4279000
• Saeed, I., Khan, J., Zada, M., Zada, S., Vega-Muñoz, A. ve Contreras-Barraza, N. (2022). Linking Ethical Leadership to Followers' Knowledge Sharing: Mediating Role of Psychological Ownership and Moderating Role of Professional Commitment. Front. Psychol. 13:841590, 1-12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.841590
• Tengilimoğlu, D. ve Yiğit, A. (2005). Hastanelerde liderlik davranışlarının personel iş doyumuna etkisini belirlemeye yönelik bir alan çalışması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 8(3), 374-400. https://dergipark.org.tr/en/pub/hacettepesid/issue/7558/99350
• Tengilimoğlu, D., Işık, O. ve Akbolat, M. (2011). Sağlık işletmeleri yönetimi (3. bs.), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tsai, H. Y. (2022). Exploring missing links between ethical leadership and multidimensional work behavior: The mediating role of multidimensional psychological ownership. Ethics & Behavior, 32(8), 729-739. https://doi.org/10.1080/10508422.2021.2018319
• Tuna, M., Bircan, H. ve Yeşiltaş, M. (2012). Etik Liderlik Ölçeği’nin Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması: Antalya Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(2), 143-155. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiibd/issue/2705/35705
• Türkoğlu, M. (2019). İnsan kaynakları yönetiminde etik dışı davranışlar ve etik ikilemler üzerine bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü, Sakarya.
• Uçar, Z. (2017). Psikolojik sahiplenme: Örgütsel alana ilişkin bir model önerisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 167-200. https://doi.org/10.24988/deuiibf.2017321552
• Van Dyne, L. ve Pierce, J. L. (2004). Psychological ownership and feelings of possession: Three field studies predicting employee attitudes and organizational citizenship behavior. Journal of Organizational Behavior, 25(4), 439-459. https://doi.org/10.1002/job.249
• Vandewalle, D., Van Dyne, L. ve Kostava, T. (1995). Psychological ownership: An empirical examination of its consequences. Group & Organization Management, 20(2), 210-226. https://doi.org/10.1177/1059601195202008
• Yaman, A. (2010). İç denetçinin yeni rolü: Etik liderlik. Denetişim, 5, 9-16. https://dergipark.org.tr/en/pub/denetisim/issue/22480/240464
• Yavan Temizkan, Ö. (2019). Psikolojik güçlendirme ile psikolojik sahiplenme arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi: Devlet hastanesi örneği. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 640-665. https://dergipark.org.tr/en/pub/ahbvuibfd/issue/50684/558926
• Yıldırım, A. (2010). Etik liderlik ve örgütsel adalet ilişkisi üzerine bir uygulama. (Yüksek lisans tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Karaman. https://earsiv.kmu.edu.tr/xmlui/handle/11492/601