Donetsk ve Luhansk Örneği Üzerinden Devletlerin Tanınması Konusuna Disiplinlerarası Bir Bakış

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 2, 727 - 750, 27.06.2024

Şaduman Ceren Maboçoğlu

https://doi.org/10.18037/ausbd.1408401

Öz

Son yıllarda uluslararası alanda yaşanan güncel gelişmeler, devletlerin tanınmasına ilişkin tartışmaları yeniden gün yüzüne çıkarmıştır. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının akabinde önce eski Sovyet devletlerinin uluslararası topluma kabulüyle başlatabileceğimiz bu farklılıklar ve tartışmalar Yugoslavya’nın bir hayli sancılı olan parçalanma sürecinde en üst noktaya ulaşmıştır. Zira Yugoslavya’dan ayrılan devletlere getirilen yeni koşullar, tanıma kurumunun teoride baskın olan bildirici niteliğine ilişkin şüpheleri artırmış; kurucu görüşün ise elini güçlendirmiştir. Diğer taraftan, uluslararası literatürde, tanıma konusuna ilişkin birçok çalışmanın genellikle tanımanın kurucu veya bildirici nitelik taşıyıp taşımadığına odaklanması, tanımanın uygulamadaki boyutunu arka plana itmiştir. Ancak uygulamaya baktığımızda devletlerin tanınması göründüğü kadar basit bir süreç değildir. Bu süreç, hukuki niteliklerin yanında politik-ekonomik anlamlar da barındırmaktadır. Bu nedenle kapitalist devlet formunun geçmişten bugüne geçirmiş olduğu dönüşümlerin, uluslararası hukuktaki yansımalarıyla birlikte tanıma konusuna etkisi büyüktür. Kosova’nın tek taraflı olarak Sırbistan’dan ayrılması ise tanımanın bu yönünü, diğer bir deyişle emperyalist politikalarla olan bağını gözler önüne sermiştir. Günümüzde uluslararası gündemi işgal eden güncel sorunlar arasında yer alan Donetsk ve Luhansk’ta yaşanan gelişmeler de Kosova örneğinden hareket eden emperyalist politikaların bir sonucudur. Batılı devletlerin Kosova’da yaptığı gibi Ukrayna’da tanıma kurumu, Rusya tarafından bölgesel çıkarları gerçekleştirmek amacıyla kullanılmıştır. Ayrıca, 11 Eylül saldırılarından sonra ABD emperyalizmi tarafından daha çok başvurulan işgal hukukuna başvurma yöntemi, bölgesel gücünü yeniden tesis amacı taşıyan Rusya tarafından Ukrayna’da kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Hukukun Dönüşümü, Devletlerin Tanınması, Emperyalizm, Donetsk ve Luhansk

Etik Beyan

Çalışmanın, etik kurul izni gerektirmeyen çalışmalar arasında yer aldığını beyan ederim.

An Interdisciplinary Perspective on the Recognition of States through the Case of Donetsk and Luhansk

Öz

Recent developments have brought the debate on the recognition of states back to surface. Starting with the admission of former Soviet states to the international community, debates reached the highest point during the Yugoslavia’s disintegration process. New conditions imposed on the states, seceded from Yugoslavia raised doubts about declaratory nature of recognition, which was dominant in theory, and strengthened the hand of constitutive theory. Many studies on recognition have focused on whether recognition is constitutive or declaratory, which has pushed the practical dimension of recognition into the background. However, in practice, the recognition of states is not a simple process as it seems. It has political-economic meanings, along with legal ones. The transformations that the capitalist state form has undergone in history, together with its reflections in international law, have a great impact on the issue of recognition as well. The unilateral secession of Kosovo from Serbia has revealed this aspect of recognition, in other words, its connection with imperialist policies. The developments in Donetsk and Luhansk, which are among the current issues on the international agenda today, are also the result of imperialist policies based on the Kosovo example. As the Western states did in Kosovo, the notion of recognition was used by Russia in Ukraine to realize its regional interests. The method of resorting to the law of occupation, which was more frequently used by US imperialism after the September 11 attacks, has been used by Russia in Ukraine in order to reassert its regional power.

Anahtar Kelimeler

Transformation of International Law, Recognition of States, Imperialism, Donetsk and Luhansk

Kaynakça

• Abay, E. G. ve Chirciu, D. (2022, Eylül 30). Putin, Ukrayna’nın Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya bölgelerinin Rusya’ya bağlanmasına yönelik anlaşmaları imzaladı. Anadolu Ajansı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/putin-ukrayna-nin-donetsk-luhansk-herson-ve-zaporijya-bolgelerinin-rusyaya-baglanmasina-yonelik-anlasmalari-imzaladi/2699143
• Anghie, A. (2004). Imperialism, sovereignty and the making of international law. Cambridge: Cambridge University Press.
• Armaoğlu, F. (2019). 19. yüzyıl siyasi tarihi (1789-1914) (18. bs.). İstanbul: Kronik.
• Arsava, A. F. (2012). Kosova, Abhazya, Güney Osetya ve uluslararası ayrılma (secession) hakkı. Uluslararası Hukuk ve Politika, 8(29), 1-22. Erişim adresi: https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/128638/
• Azarkan, E. (2016). Devletlerin tanınmasında dönüm noktaları: Badinter komisyonu ve Kosova’nın tanınması. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(1), 143-184. https://doi.org/10.21492/inuhfd.239940
• Bina, C. ve Yaghmaian, B. (1990). Post-war global accumulation and the transnationalisation of capital. Review of Radical Political Economy, 22(1), 78-97. https://doi.org/10.1177/0309816891043001
• Bowring, B. (2008). Positivism versus self-determination: the contradictions of Soviet international law. İçinde S. Marks (Ed.), International law on the left (s.133-168). Cambridge: Cambridge University Press.
• Brownlie, I. (1982). Recognition in theory and practice. British Yearbook of International Law, 53(1), 197-211. https://doi.org/10.1093/bybil/53.1.197
• Brownlie, I. (1990). Principles of public international law (4. bs.). Oxford: Clarendon Press.
• Buharin, N. (2005). Emperyalizm ve dünya ekonomisi (Çev. U. S. Akalın). İstanbul: Bağlam.
• Caplan, R. (2005). Europe and the recognition of new states in Yugoslavia. Cambridge: Cambridge University Press.
• Caspersen, N. (2015). The pursuit of international recognition after Kosovo. Global Governance, 21(3), 393-412. https://doi.org/10.1163/19426720-02103004
• Cavandoli, S. (2016). The unresolved dilemma of self-determination: Crimea, Donetsk and Luhansk. The International Journal of Human Rights, 20(7), 875-892. https://doi.org/10.1080/13642987.2016.1192533
• Chimni, B. S. (2017). International law and world order: a critique of contemporary approaches (2. bs.). Cambridge: Cambridge University Press.
• Claudin, F. (1990). Komintern’den Kominform’a - cilt I (Çev. Y. Alogan). İstanbul: Belge Yayınları.
• Crawford, J. (2006). The creation of states in international law (2. bs.). Oxford: Clarendon Press.
• Crawford, J. (2019). Brownlie’s principles of public international law (9. bs.). Oxford: Oxford University Press.
• Çakmak, C. (2014). Uluslararası hukuk: giriş, teori ve uygulama bir uluslararası ilişkiler yaklaşımı. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Declaration on the “Guidelines on the Recognition of New States in Eastern Europe and in the Soviet Union” and “Declaration on Yugoslavia”. (1991, December 16). Brüksel: EPC Press Releases. Extraordinary EPC Ministerial Meeting.
• Denk, E. (2011). Uluslararası hukukun dayanağına ilişkin görüşlerin dönemsellikleri sorunu: doğal hukuk görüşü örneği. Bilgi Strateji, 3(5), 99-126. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/43496 Dugard, J. (2013). The secession of states and their recognition in the wake of Kosovo. Leiden: Martinus Nijhoff.
• Dugard, J. and Raic, D. (2006). The role of recognition in the law and practice of secession. Içinde M. G. Kohen (Ed.), Secession: international law perspectives (s. 94-137). Cambridge: Cambridge University Press.
• Fabry, M. (2010). Recognizing states: international society and the establishment of new states since 1776. Oxford: Oxford University Press.
• Grant, T. D. (1998). Defining statehood: the Montevideo Convention and its discontents. Columbia Journal of Transnational Law, 37(2), 403-458. Erişim adresi: https://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/cjtl37&div=19&id=&page=
• Grant, T. D. (1999). The recognition of states: law and practice in debate and evolution. New York: Greenwood Publishing Group.
• Green, J. A. (2010). Passportisation, peacekeepers and proportionality: the Russian claim of the protection of nationals abroad in self-defence. Içinde J. A. Green and C. P. M. Waters (Eds.), Conflict in the Caucasus implications for international legal order (s. 54-80). Palgrave Macmillan.
• Harvey, D. (2007). In what ways is ‘the new imperialism’ really new?. Historical Materialism, 15(3), 57-70. https://doi.org/10.1163/156920607x225870
• Hill, C. (2018). Reformation to industrial revolution 1530 - 1780 (3. bs.). London and New York: Verso.
• International Court of Justice. (2010, July 22). Accordance with international law of the unilateral declaration of independence in respect of Kosovo. Advisory opinion. Erişim adresi: https://www.icj-cij.org/sites/default/files/case-related/141/16012.pdf
• İngiliz yargısı, Venezuela altınlarının Maduro yönetimine verilmesini reddetti. (2022, Temmuz 29). Euronews. https://tr.euronews.com/2022/07/29/ingiliz-yargisi-venezuela-altinlarinin-maduro-yonetimine-verilmesini-reddetti (Erişim tarihi: 20.11.2023).
• Jackson, R. H. (1990). Quasi-states sovereignty, international relations and the Third World. Cambridge University Press.
• Kautsky, K. (1970). Ultra-imperialism. New Left Review, 59, 41-60.
• Korotkyi, T. and Hendel, N. (2018). The legal status of the Donetsk and Luhansk “peoples’ republics”. Içinde S.Sayapin and E. Tsybulenko (Eds.), The use of force against Ukraine and international law (s. 145-170). The Hague: TMC Asser Press.
• Koskenniemi, M. (2011). The politics of international law. Oxford and Portland, Oregon: Hart Publishing.
• Kramer, M. (t.y.). The transfer of the Crimea from Soviet Russia to Soviet Ukraine, 1954. Wilson Center. No. 47. Erişim adresi: http://www.wilsoncenter.org/publication/why-did-russia-give-away-crimeasixty-years-ago Lawrence, T. J. (1923). The principles of international law. DC Heath & Company.
• Lenin, V. I. (1995). Doğu’da ulusal kurtuluş hareketleri (Çev. T. Ağaoğlu). İstanbul: Belge Yayınları.
• Lenin, V. I. (2009). Emperyalizm: kapitalizmin en yüksek aşaması. Ankara: Sol Yayınları.
• Luxemburg, R. (2003). The accumulation of capital (Çev. A. Schwarzschild). London and New York: Routledge.
• Marx, K. (2003). Kapital kapitalist üretimin eleştirel bir tahlili - I. cilt ( Çev. A. Bilgi) (3. bs.). Eriş Yayınları.
• Miéville, C. (2005). Between equal rights: a marxist theory of international law. Leiden: Brill Academic Publishers.
• Montevideo Convention on the right and duties of states. (1933, December 26). Erişim adresi: https://www.jus.uio.no/english/services/library/treaties/01/1-02/rights-duties-states.xml
• Neff, S. C. (2003). A short history of international law. Içinde M. D. Evans (Ed.), International law (s. 31-58). Oxford University Press.
• Neocleous, M. (2012). International law as primitive accumulation; or, the secret of systematic colonization. The European Journal of International Law, (23)4, 941-962. https://doi.org/10.1093/ejil/chs068
• Özdemir, A. M. (2011). Güç, buyruk, düzen. Ankara: İmge Kitabevi.
• Özdemir, A. M. (2014). Kolektif emperyalizm. İçinde A. M. Özdemir (Der.), Mağribden maşrıka dönüşümün ekonomi politiği (s.29-92). Ankara: İmge Kitabevi.
• Öztürk, Ö. (2006). Emperyalizm kuramları ve sermayenin uluslararasılaşması. İçinde D. Yılmaz, F. Akyüz, F. Ercan, K. R. Yılmaz, T. Tören, Ü. Akçay (Der.), Kapitalizmi anlamak (s. 213-277). Ankara: Dipnot.
• Panitch, L. ve Gindin, S. (2004). Global capitalism and American empire. Socialist Register, 4, 1-42. Erişim adresi: https://socialistregister.com/index.php/srv/article/view/5809/2705 Pazarcı, H. (2019). Uluslararası hukuk dersleri III. kitap (6. bs.). Ankara: Turhan Kitabevi.
• Putin expands fast-track Russian citizenship to all of Ukraine. (2022, July 11). Aljazeera. https://www.aljazeera.com/news/2022/7/11/putin-expands-fast-track-russian-citizenship-to-all-of-ukraine (Erişim tarihi: 20.11.2023).
• Radan, P. (2002). The break-up of Yugoslavia and international law. London and New York: Routledge.
• Raic, D. (2002). Statehood and the law of self-determination. The Hague / London / New York: Kluwer Law International.
• Roth, A. (2022, February 17). What is the background to the separatist attack in East Ukraine?. Guardian. Erişim adresi: https://www.theguardian.com/world/2022/feb/17/what-is-the-background-to-the-separatists-attack-in-east-ukraine
• Ryngaert, C. and Sobrie, S. (2011). Recognition of states: international law of realpolitik? Leiden Journal of International Law, 24, 467-490. https://doi.org/10.1017/S0922156511000100
• Shaw, M. N. (2018). Uluslararası hukuk (Çev./Ed. İ. Kaya vd.) (8. bs.). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
• Sune, E. (2017). Emperyalizm kuramları ve uluslararası ilişkiler. İçinde F. Yalvaç (Der.), Tarihsel materyalizm ve uluslararası ilişkiler: temel tartışmalar ve kavramlar (s. 83-118). Ankara: İmge Kitabevi.
• Talmon, S. (2005). The constitutive versus the declaratory theory of recognition. tertium non datur?. British Yearbook of International Law, 75(1), 101-181. https://doi.org/10.1093/bybil/75.1.101
• The Minister of Foreign Affairs of the Russian Federation. (2008, August 26). Statement by the Ministry of Foreign Affairs of the Russian Federation. Erişim adresi: https://mid.ru/en/press_service/spokesman/official_statement/1600343/
• US Department of States Archieve. (2008, February 18). U.S. recognizes Kosovo as independent state. Erişisim adresi: https://2001-2009.state.gov/secretary/rm/2008/02/100973.htm
• Wallerstein, I. (2014). Dünya sistemleri analizi bir giriş. İstanbul: bgst Yayınları.
• Warbrick, C. (2003). States and recognition in international law. Içinde M. D. Evans (Ed.), International law (s. 205-267). Oxford University Press.
• Wilson, G. (2009). Self-determination, recognition and the problem of Kosovo. Netherlands International Law Review, 56(3), 455-481. https://doi.org/10.1017/S0165070X09004550
• Yavuz, T. (2021, Kasım 17). Rusya’nın Ukrayna’nın Donbas bölgesindeki nüfuzu artıyor. Anadolu Ajansı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/rusyanin-ukraynanin-donbas-bolgesindeki-nufuzu-artiyor/2423016