TMS 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama Standardı Kapsamında Kilit Denetim Konularının Raporlanmasını Etkileyen Faktörler: BIST’ten Kanıtlar

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 3, 159 - 186, 25.09.2025

Mehmet Güneş , Neriman Yalçın

https://doi.org/10.18037/ausbd.1591817

Öz

Bağımsız denetim raporları, kullanıcılar için önemli bir bilgi kaynağıdır. Denetim raporlarının uygunluğunu ve kullanışlılığını artırmak için, 2016 yılından itibaren Kilit Denetim Konularına (KDK) ilişkin paragraflar içeren yeni bir uygulama benimsenmiştir. Buna göre, denetlenen şirketler hakkında denetçi tarafından önemli görülen konular ayrı bir paragraf halinde sunulmaktadır. Bu kapsamda, Türkiye’de, fiyatlar genel seviyesinin sürekli artması ile birlikte ortaya çıkan enflasyon muhasebesi uygulamasının, 2023 yılı bağımsız denetim raporlarında KDK olarak raporlandığı görülmüştür. Bu çalışma, KDK olarak raporlanan TMS 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama Standardı kapsamındaki açıklamaları ele almaktadır. Araştırma bulguları, BIST TÜM endeksinde yer alan işletmelerin bağımsız denetim raporlarında, TMS 29 standardının bir KDK olarak önemli bir yer tuttuğu, denetim prosedürlerini ve denetim raporlarını genişlettiğini ortaya koymuştur. Analizler, TMS 29 konulu KDK raporlamasının önceki yıllarda ilk sırada yer alan hasılat ve ticari alacaklar konularının önüne geçtiğini ve KDK paragraf uzunluğunu artırdığını göstermiştir. Ayrıca, şirketlerin borç oranlarının, işletme büyüklüğünün ve halka açıklık oranlarının TMS 29 konulu KDK raporlanmasında etkili finansal değişkenler olduğu da araştırmanın sonuçları arasında yer almaktadır. Bu çalışma özellikle, incelenen denetim raporlarında enflasyon konulu KDK’ların benzer ifadelerle ve benzer yöntemlerle ele alındığına, ilgili paragrafların birbirinden ayrılmadığına, denetim raporlarında KDK paragraflarına gereken önemin verilmediğine dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

TMS 29 , Yüksek enflasyon , BDS 701 , Kilit denetim konusu (KDK)

Proje Numarası

Bulunmamaktadır

Factors Affecting Reporting of Key Audit Issues Within The Scope of TAS 29 Financial Reporting Standard In Hyperinflationary Economies: Evidence From BIST

Öz

Audit reports are an significant source of information for users. To increase the suitability and usability of audit reports, a new practice that includes paragraphs on key audit matters (KAM) has been adopted since 2016. Accordingly, issues deemed important by the auditor regarding the companies are presented in a separate paragraph. It has been observed that the inflation accounting practice that emerged with the continuous increase in the general price level in Türkiye has been reported as KAM in the 2023 audit reports. This study examines the disclosures within the scope of TAS 29 Financial Reporting Standard in High Inflation Economies reported as KAM. The findings have revealed that TAS 29 standard has an important place as a KAM in the audit reports of the companies included in the BIST TUM, and that it has expanded audit procedures and reports. The analyses have shown that KAM reporting on TAS 29 has surpassed the revenue and trade receivables issues that were in the first
place in previous years, and has increased the length of the KAM paragraphs. In addition, the results also show that companies' debt ratios, business size and free float ratios are effective financial variables in the reporting of the KAM on TMS 29. This study especially draws attention to the fact that the KAMs on inflation are addressed with similar expressions and methods, the relevant paragraphs are not separated from each other and the necessary importance is not given to the KAM paragraphs in the audit reports.

Anahtar Kelimeler

TAS 29 , Hyperinflationary , TSA 701 , Key audit matters (KAM)

Proje Numarası

Bulunmamaktadır

Kaynakça

• Abdullatif M, Al-Rahahleh AS. (2020). Applying a new audit regulation: Reporting key audit matters in Jordan. Int J Audit. 2020; 24: 268–291. https://doi.org/10.1111/ijau.12192
• Akdoğan, N.ve Bülbül, S. (2019). Bağımsız denetçi raporlarında kilit denetim konularının bildirilmesinde BIST 100 şirketlerindeki ilk uygulama sonuçlarının değerlendirmesine yönelik bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakıs, Vol. 18 No.56: 1-24
• Aktaş, R. ve Acar, M. (2020). Bağımsız Denetimde Önemlilik Perspektifinden Kilit Denetim Konuları: BIST 100 Uygulaması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(2), 185-214. https://doi.org/10.17065/huniibf.557531
• Al-mulla, M. ve Bradbury, M. E. (2022). Auditor, client and investor consequences of the enhanced auditor's report. International Journal of Auditing, 26(2), 134–150. https://doi.org/10.1111/ijau.12255
• Barghathi, Y., Mirani, S. ve Khan, N. U. (2021). Audit quality and earnings management after communicating Key Audit Matters (KAMs) in the UAE–audacity and auditors’ perspectives. Journal of Accounting and Management Information Systems, 20(2), 173-198.
• BDS, 701.(2017). BDS 701 Kilit denetim konularının bağımsız denetçi raporunda bildirilmesi.http://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/BDS/BDS701.pdf
• Bédard, J., Gonthier-Besacier, N. ve Schatt, A. (2014). Costs and benefits of reporting key audit matters in the audit report: The French experience. In international symposium on audit research (Vol. 24, pp. 1-24).
• Boonyanet, W. ve Promsen, W. (2018). Key audit matters: Just little informative value to investors in emerging markets. Chulalongkorn Business Review, 41(2), 153-183.
• Botes, V., Low, M. ve Sutton, A. (2020). Key audit matters and their implications for the audit environment. International Journal of Economics and Accounting, 9(4), 374-396.
• Brant E. Christensen., Steven M. Glover. ve Christopher J. Wolfe. (2014). Do critical audit matter paragraphs in the audit report change nonprofessional ınvestors' decision to ınvest?. AUDITING: A Journal of Practice & Theory .1 November 2014; 33 (4): 71–93. https://doi.org/10.2308/ajpt-50793
• Burke, J. J., Hoitash, R., Hoitash, U. ve Xiao, S. (2023). The disclosure and Consequences of US critical audit matters. The Accounting Review, 98(2), 59-95.
• Coram PJ. ve Wang L.(2021). The effect of disclosing key audit matters and accounting standard precision on the audit expectation gap. Int J Audit. 2021; 25: 270–282. https://doi.org/10.1111/ijau.12203
• Cordos, G. S. ve Fülöp, M. T. (2015). Understanding audit reporting changes: introduction of key audit matters. Journal of Accounting & Management Information Systems/Contabilitate si Informatica de Gestiune, 14(1).
• Çakalı, K. R. (2021). Bağımsız denetim raporlarında yeni uygulama: Kilit denetim konularının raporlanması ve BİST 100 analizi. Denetişim (23), 60-77.
• Çeltikci, P. ve Atay, M. S. (2021). Kilit denetim konuları (KDK) standardı uygulaması ile bağımsız denetim kalite ilişkisi üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (60), 547-570. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.883040
• Dej-anan B., Chollada, C., Atcahra, C. & Jiradtikhan, W. (2023), Communicating the Consequences of the COVID-19 Pandemic in the Auditor's Report and its impact on Future Firm Performance, Journal of Business Administration, Volume 46, Issue 179, pp. 54-75. http://doi.org.10.14456/jba.2023.13
• Dos Santos Marques, D., Portugal, G. T. ve Almeida, S. R. V. (2019). The impact generated by the key audit matters on the application of audit procedures. European Journal of Scientific Research, 152(2), 144-152.
• Filipovic, I., Bartulovic, M. ve Filipovic, M. (2016). Emphasis of matter paragraph-practice of audit reporting in the Republic of Croatia. In International OFEL Conference on Governance, Management and Entrepreneurship (p. 388). Centar za istrazivanje i razvoj upravljanja doo.
• Gold, A. ve Heilmann, M. (2019) The consequences of disclosing key audit matters (KAMs): A review of the academic literature. Maandblad Voor Accountancy en Bedrijfseconomie 93(1/2): 5-14. https://doi.org/10.5117/mab.93.29496
• Jayanti, D. ve Fatima, E. (2023). The readability of key audit matters paragraph in auditor's report: A study from asean countries. Media Riset Akuntansi, Auditing & İnformasi, 23(2), 257-272.
• Karapınar, A. ve Dölen, T. (2020). Bağımsız denetim raporlarında kilit denetim konusu açıklamaları: Türkiye örneği. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(4), 763-780. https://doi.org/10.31460/mbdd.781322
• Kavut, F. L. ve Güngör, N. (2018). Bağımsız denetimde kilit denetim konuları: BIST-100 şirketlerinin 2017 yılı analizi. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, 16(59), 59-70
• Kitiwong, W. & Srijunpetch, S. (2019). Cultural influences on the disclosures of key audit matters. Professional Accounting Journal, 15(46), 45-63. DOI: 10.14456/jap.2019.10
• Kitiwong, W. ve Sarapaivanich, N. (2020). Consequences of the implementation of expanded audit reports with key audit matters (KAMs) on audit quality. Managerial Auditing Journal, 35(8), 1095-1119.
• Köhler, A., Ratzinger-Sakel, N. ve Theis, J. (2020). The effects of key audit matters on the auditor’s report’s communicative value: Experimental evidence from ınvestment professionals and non-professional ınvestors. Accounting in Europe, 17(2), 105–128. https://doi.org/10.1080/17449480.2020.1726420
• Köhler, A.,Ratzinger-Sakel N. & Theis, J. (2020) The Effects of Key Audit Matters on the Auditor’s Report’s Communicative Value: Experimental Evidence from Investment Professionals and Non-professional Investors, Accounting in Europe, 17(2), 105-128. https://doi.org/10.1080/17449480.2020.1726420
• Li, H. (2017). The benefit of adding key audit matters to the auditing report, advances in economics. Business andManagement Research, 49, 21-24.https//10.2991/icemse-17.2017.6
• Marques, D., Portugal, G. T. ve Almeida, S. R. V. (2019). The impact generated by the key audit matters on the application of audit procedures. European Journal of Scientific Research, 152(2), 144-152. useful in assessing the financial distress level of a client firm?. The British Accounting Review, 56(2), 101200
• Moroney, R., Phang, S. Y. ve Xiao, X. (2021). When do investors value key audit matters?. European Accounting Review, 30(1), 63-82.
• Muñoz-Izquierdo, N., Pincus, M. ve Wellmeyer, P. (2024). Are key audit matter disclosures useful in assessing the financial distress level of a client firm?. The British Accounting Review, 56(2), 101200.
• Özkan, A., Güngör Tanç, Ş., & Tanç, A. (2008). Finansal tablo dipnotlarının kamuyu aydınlatmadaki öneminin belirlen-mesine yönelik bir araştırma. World of Accounting Science, 10(3). https://research.ebsco.com/linkprocessor/plink?id=44b2da7a-20ac-397e-b2f0-20e8ffdae62b
• Pinto, I. ve Morais, A. I. (2019). What matters in disclosures of key audit matters: Evidence from Europe. Journal of International Financial Management & Accounting, 30(2), 145-162.
• R Core Team (2024). R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria. URL https://www.R-project.org/.
• Rautiainen, A., Saastamoinen, J. ve Pajunen, K. (2021). Do key audit matters (KAMs) matter? Auditors’ perceptions of KAMs and audit quality in Finland. Managerial Auditing Journal, 36(3), 386-404.
• Rousseau, L. M. ve Zehms, K. M. (2024). It's a matter of style: The role of audit firms and audit partners in key audit matter reporting. Contemporary Accounting Research, 41(1), 529-561.
• Seebeck, A. ve Kaya, D. (2022). The power of words: An empirical analysis of the communicative value of extended auditor reports. European Accounting Review, 32(5), 1185–1215. https://doi.org/10.1080/09638180.2021.202109
• Segal, M. (2019). Key audit matters: insight from audit experts. Meditari Accountancy Research, 27(3), 472-494.
• Sirois, L.P., Jean B. ve Palash, B. (2018). The informational value of key audit matters in the auditor's report: Evidence from an eye-tracking study. Accounting Horizons 1 June 2018; 32 (2): 141–162. https://doi.org/10.2308/acch-52047
• Terzi, S. ve Kıymetli Şen, İ. (2023). Kilit denetim konuları raporlamasının denetim kalitesine etkisi: Türkiye’ye ilişkin bulgular. Muhasebe ve Denetime Bakış, 22(68), 59-74. https://doi.org/10.55322/mdbakis.1098821
• Tez, B., ve Gücenme Gençoğlu, Ü. (2022). Kilit denetim konuları ve COSO ilkeleri: sektörel karşılaştırma. Journal of Accounting and Taxation Studies, 15(1), 85-116. https://doi.org/10.29067/muvu.950994
• Tiron-Tudor, A., Cordos, G. S. ve Fülöp, M. T. (2018). Stakeholders' perception about strengthening the audit report. African Journal of Accounting, Auditing and Finance, 6(1), 43-69.
• TMS 29. (2005). Yüksek enflasyonlu ekonomilerde finansal raporlama standardı. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye%20Muhasebe%20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2018Seti/TMS/TMS_29_2018.pdf
• Tušek, B. ve Ježovita, A. (2018). The key audit matters as an element of the independent auditor’s report–a booster to the corporate governance. Inter EU Law East: journal for the international and european law, economics and market integrations, 5(2), 242-276.
• Uludağ, S. (2022). Raporlama süreçlerinde değer yaratımı açısından kilit denetim konuları: bıst-30 şirketleri üzerine bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3), 885-910. https://doi.org/10.18037/ausbd.1181531
• Varıcı, İ. ve Kalıpçı Çağıran, F. (2021). Kilit denetim konularına etki eden faktörler: BIST KOBİ Örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (32), 87-106. https://doi.org/10.18092/ulikidince.905561
• Velte, P. ve Issa, J. (2019). The impact of key audit matter (KAM) disclosure in audit reports on stakeholders’ reactions: a literature review. Problems and Perspectives in Management, 17(3), 323-341.
• Vik, C. ve Walter, M. C. (2017). The reporting practices of key audit matters in the Big five audit firms in Norway (Master's thesis, BI Norwegian Business School).
• Wei, T., Simko, V., Levy, M., Xie, Y., Jin, Y. ve Zemla, J. (2017). Package ‘corrplot’. Statistician, 56(316), e24.
• Wuttichindanon, S. ve Issarawornrawanich, P. (2020). Determining factors of key audit matter disclosure in Thailand. Pacific Accounting Review, 32(4), 563-584.
• Yalçın, N. (2020). Raporlanan kilit denetim konularının sayısını etkileyen faktörler: Borsa İstanbul’da bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(4), 4220-4230.
• Yaşar, A. ve Yalçın, N. (2022). BİST şirketleri denetçi raporlarının kilit denetim konularına uygulanan denetim prosedürleri sonuçlarına işaret edilmesi yönünden incelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi 19.1 (2023): 14-33.
• Zhang, P. F. ve Shailer, G. (2022). The impact of audit committee expertise on external auditors' disclosures of key audit matters. International Journal of Auditing, 26(2), 151–170. https://doi.org