TÜRKİYE’NİN KIRSAL VE İNOVASYON POLİTİKALARININ KIRSAL İNOVASYON BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2025, Sayı: Advanced Online Publication, 1 - 26

Özgür Ateş , Burak Yardımcı

https://doi.org/10.33630/ausbf.1752445

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de kırsal inovasyonun önemi, mevcut durumu ve kalkınma politikalarıyla olan ilişkisini analiz etmektedir. Kırsal inovasyon yalnızca yüksek teknolojiye dayalı bilimsel gelişmelerle sınırlı olmayıp; sosyal, kamusal ve yerel ihtiyaçlara dayalı yenilikçi çözümleri de kapsamaktadır. Çalışmada, kırsal alanlarda inovasyonun nasıl tanımlandığı, hangi göstergelerle ölçüldüğü ve hangi faktörler tarafından belirlendiği incelenmiştir. Türkiye’deki kalkınma planları ve stratejik belgeler üzerinden yapılan inceleme, kırsalda inovasyonun çoğunlukla “yenilikçi hizmet sunumu” gibi dar bir çerçevede ele alındığını; girişimcilik, beşerî sermaye ve sistemsel yaklaşımların yeterince dikkate alınmadığını ortaya koymaktadır. Bulgular, kırsal bölgelerin kırılgan yapısı karşısında geleneksel destekleme politikalarının yetersiz kaldığını ve sürdürülebilir refah artışı için inovasyona dayalı, bütüncül ve yerel dinamikleri merkezine alan politikalara ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir. Çalışma, kırsalda inovasyonu geniş bir kavramsal çerçevede ele alarak kırsal kalkınmaya yönelik alternatif bir bakış açısı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kırsal inovasyon , Kırsal kalkınma , İnovasyon politikası , Girişimcilik

AN EVALUATION OF TURKIYE’S RURAL AND INNOVATION POLICIES IN THE CONTEXT OF RURAL INNOVATION

Öz

This study analyzes the significance, current state, and policy context of rural innovation in Türkiye. Rural innovation is not limited to high-tech scientific advancements; it also encompasses innovative solutions addressing social, public, and local needs. The study examines how innovation in rural areas is defined, measured, and shaped by various factors. An analysis of Türkiye’s development plans and strategic frameworks reveals that rural innovation is often conceptualized narrowly as “innovative service delivery,” with insufficient attention to entrepreneurship, human capital, and systemic approaches. The findings suggest that conventional support policies remain inadequate for addressing the structural vulnerabilities of rural regions and highlight the need for innovation-driven, holistic, and locally grounded policy approaches to achieve sustainable rural prosperity. By broadening the conceptual framework of rural innovation, this study offers an alternative perspective for advancing rural development in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Rural innovation , Rural development , Innovation policy , Entrepreneurship

Kaynakça

• Aghion, P., & Howitt, P. (1990). A model of growth through creative destruction (NBER Working Paper No. 3223). National Bureau of Economic Research. https://doi.org/10.3386/w3223
• Aghion, P., Akcigit, U., Hyytinen, A., & Toivanen, O. (2017). The social origins of inventor (Working Paper No. 24110). National Bureau of Economic Research. https://doi.org/10.3386/w24110
• Aghion, P., Antonin, C., & Bunel, S. (2021). The power of creative destruction. Harvard University Press. https://doi.org/10.4159/9780674258686
• Ahrend, R., Farchy, E., Kaplanis, I., & Lembcke, A. C. (2017). What makes cities more productive? Evidence from five OECD countries on the role of urban governance. Journal of Regional Science, 57(3), 385–410. https://doi.org/10.1111/jors.12334
• Akcigit, U., Grigsby, J., & Nicholas, T. (2017). The rise of American ingenuity: Innovation and inventors of the golden age (NBER Working Paper No. 23047). National Bureau of Economic Research. https://doi.org/10.3386/w23047
• Ankara Kalkınma Ajansı. (2019). Ankara bölgesel yenilik stratejisi. Ankara Kalkınma Ajansı.
• Aregger, K. (1976). Innovation in sozialen Systemen. Paul Haupt.
• Autor, D. (2014). Polanyi’s paradox and the shape of employment growth. (Working Paper No. 20485). National Bureau of Economic Research. https://doi.org/10.3386/w20485
• Azoulay, P., Jones, B. F., Kim, J. D., & Miranda, J. (2020). Age and high-growth entrepreneurship. American Economic Review: Insights, 2(1), 65-82. https://doi.org/10.1257/aeri.20180582
• Baksı Müzesi. (2024, Mayis 1). Baksı Müzesi. https://baksi.org/muze
• Barnett, H. G. (1953). Innovation: The basis of cultural change. McGraw-Hill.
• Bayrak, O. (2021). Türkiye’de inovasyonun ekonomik büyüme üzerindeki etkisi [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Bayraktutan, Y., & Bıdırdı, H. (2015). Türkiye’de teknolojiye dair politika perspektifi ve kalkınma planları. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 37–55.
• Bayram, M. E. (1994). Türkiye’de Planlama Teşkilatının (Türk plancılığının) hukuki ve idari yapısı ile ilgili sorunları ve çözüm önerileri [Planlama tezi]. T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı.
• BGUS. (2024). Bölgesel gelişme ulusal stratejisi 2024-2028. T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı.
• Bildirici, Ü. (2017). Yeni ekonomi çerçevesinde inovasyon faaliyetleri: OECD ülkeleri ve Türkiye üzerine bir uygulama [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Breschi, S., Lassébie, J., & Menon, C. (2018). A portrait of innovative start-ups across countries. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/f9ff02f4-en
• Cem, İ. (2014). Türkiye’de geri kalmışlığın tarihi (23. baskı). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Dağ, R. (2007). Kırsal Kalkınma Siyaseti. Dipnot Yayınları.
• Damanpour, F. (1991). Organizational innovation: A meta-analysis of effects of determinants and moderators. Academy of Management Journal, 34(3), 555–590. https://doi.org/10. 5465/256406
• David, F., Enrique, G., Julia, L., Julian, P., Alvin, S., Jamie, W., & Tim, W. (2019). Business development and the growth of rural SMEs. OECD Publishing. https://doi.org/10. 1787/74256611-en
• Dernek, Z. (2006). Cumhuriyet’in kuruluşundan günümüze tarımsal gelişmeler. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(1), 12.
• Doğan, T., & Yardımcı, B. (2019). Kırsal kalkınma: Tanım, temel meseleler ve politikalar. Türkiye Kalkınma Vakfı.
• Dosi, G. (1988). The nature of the innovation process. In G. Dosi (Ed.), Technical change and economic theory (pp. 221–238). Printer Publications.
• DPT. (1963). Kalkınma planı (Birinci beş yıl) 1963–1967. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT).
• DPT. (2008). Ulusal kırsal kalkınma stratejisi. T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı (DPT).
• Drucker, P. F. (2002). The discipline of innovation. Harvard Business Review, 80(8), 95–104.
• Edquist, C. (1997). Systems of innovation approaches: Their emergence and characteristics. In C. Edquist (Ed.), Systems of innovation: Growth, competitiveness and employment (pp. 3–37). Edward Elgar Publishing.
• Ekmekçi, U. (2024, February 14). Kültür stratejiyi kahvaltıda yer meselesine biraz daha sistematik yaklaşalım [LinkedIn post]. LinkedIn. https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li: activity:7163095945327398912
• Elibol, B. (2019). Rural area definition and examination of spatial distribution of rural development projects in Turkey: Case study of IPARD in Ankara [Master tezi, Middle East Technical University].
• ENRD. (2024a). European Network for Rural Development: Slow Trips. https://ec.europa.eu/ enrd/projects-practice/slow-trips_en.html
• ENRD. (2024b). European Network for Rural Development: Municipal Electric Car-Sharing Service. https://ec.europa.eu/enrd/projects-practice/municipal-electric-cars-sharing-service_en.html
• Fagerberg, J. (2003). Innovation: A guide to the literature (Working Paper No. 2003/01). Centre for Technology, Innovation and Culture.
• Freshwater, D., Garcilazo, E., Latto, J., Pace, J., Simms, A., Ward, J., & Wojan, T. (2019). Business development and the growth of rural SMEs. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/74256611-en
• Furat, M. (2013). Küresel politika değişimleri ve Türkiye’de kırsal kalkınma. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(3), 589–610.
• Geray, C. (2011). Dünden bugüne kırsal gelişme politikaları. Phoenix Yayınları.
• Globe, S., Levy, G. W., & Schwartz, C. M. (1973). Key factors and events in the innovation process. Research Management, 16(4), 8–15.
• Greenstone, M., & Looney, A. (2011). A dozen economic facts about innovation. Brookings Institution. https://www.hamiltonproject.org/wp-content/uploads/2023/01/08_innovation
• GTHB. (2015). Ulusal kırsal kalkınma stratejisi 2014–2020. T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB).
• GTHB. (2016). Kırsal kalkınma eylem planı 2015–2018. T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı.
• Gülçubuk, B. (1997). Kırsal kalkınma çalışmalarında Türkiye Kalkınma Vakfı’nın yeri ve işlevi (Bu kuruluşun Uzunyayla uygulaması) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi].
• Güldiken, N. (2006). Türkiye’de sanayi-teknoloji-KOBİ politikalarına eleştirel bir yaklaşım. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 139–156.
• Hall, B. H. (2011). Innovation and productivity (NBER Working Paper No. 17178). National Bureau of Economic Research. https://doi.org/10.3386/w17178
• KB. (2012, Temmuz). Onuncu kalkınma planı özel ihtisas komisyonları el kitabı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Onuncu_Kalkinma_Plani_Ozel_ Ihtisas_Komisyonlari_El_Kitabi.pdf
• KB. (2018). Ar-Ge ve yenilik ekosisteminin güçlendirilmesi özel ihtisas komisyonu raporu. T.C. Kalkınma Bakanlığı (KB).
• Kerr, S. P., & Kerr, W. (2020). Immigrant entrepreneurship in America: Evidence from the Survey of Business Owners 2007 & 2012. Research Policy, 49(3), 103918. https://doi.org/10.1016/j.respol.2019.103918
• Kurt, M., Çakır, B., & Demir, K. (2016). Türkiye’de modern yönetimin erken dönemleri: Geç-Osmanlı döneminde fabrikalar, sanayi mektepleri ve yabancı uzmanlar. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 45(Özel Sayı), 154–165.
• Kuyucak Kadın Kooperatifi. (2024). Kuyucak Kadın Kooperatifi: Lavanta Kokulu Köy. https://kuyucakkadinkoop.com/wp-content/uploads/2022/06/Kuyucak-Kadin-Koop.-Dergi.pdf
• Lee, N., & Rodríguez-Pose, A. (2013). Innovation and spatial inequality in Europe and USA. Journal of Economic Geography, 13(1), 1–22. https://doi.org/10.1093/jeg/lbs022
• Lengyel, B., Bokányi, E., Clemente, R. D., Kertész, J., & González, M. C. (2020). The role of geography in the complex diffusion of innovations. Scientific Reports, 10(1), Article 72137. https://doi.org/10.1038/s41598-020-72137-w
• Maloney, W. F., & Caicedo, F. V. (2022). Engineering growth. Journal of the European Economic Association, 20(4), 1554–1594. https://doi.org/10.1093/jeea/jvac014
• Marshalian, M., Chan, P., & Valmont, M. B. (2023). Networks and rural-urban linkages for rural innovation. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/4928f26b-en
• Myers, S., & Marquis, D. G. (1969). Successful industrial innovations: A study of factors underlying innovation in selected firms. National Science Foundation.
• OECD. (2013). OECD science, technology and industry scoreboard 2013: Innovation for growth. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/sti_scoreboard-2013-en
• OECD. (2016). OECD regional outlook 2016: Productive regions for inclusive societies. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9789264260245-en
• OECD. (2017). The geography of firm dynamics: Measuring business demography for regional development. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9789264286764-en
• OECD. (2018). Oslo manual 2018: Guidelines for collecting, reporting and using data on innovation (4th ed.). OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9789264304604-en
• OECD. (2019a). Measuring the digital transformation: A roadmap for the future. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9789264311992-en
• OECD. (2019b). OECD Economic outlook, volume 2019, issue 1. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/b2e897b0-en
• OECD. (2020a). Rural well-being: Geography of opportunities. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/d25cef80-en
• OECD. (2020b). Second meeting of the OECD academic and business expert advisory group on rural innovation. OECD Publishing.
• OECD. (2021a). Entrepreneurship policies through a gender lens, OECD studies on SMEs and entrepreneurship. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/71c8f9c9-en
• OECD. (2021b). Implications of remote working adoption on place based policies: A focus on G7 countries. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/b12f6b85-en
• OECD. (2021c). Policies for present and future service delivery across territories. OECD Publishing.
• OECD. (2022a). Unlocking rural innovation. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9044a961-en
• OECD. (2022b). Enhancing innovation in rural regions of Switzerland. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/307886ff-en
• OECD. (2023a). Enhancing rural innovation in Scotland, United Kingdom. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/33b8c803-en
• OECD. (2023b). Enhancing rural innovation in the United States. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/22a8261b-en
• OECD/European Commission. (2020). Policy brief on recent developments in youth entrepreneurship. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/5f5c9b4e-en
• OECD/European Commission. (2023). The missing entrepreneurs 2023: Policies for inclusive entrepreneurship and self-employment. OECD Publishing. https://doi.org/10. 1787/3ed84801-en
• Özsağır, A. (2012). Yenilik ekonomisini öne çıkaran gelişmeler. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 4(7), 2–16.
• Rogers, E. M. (1983). Diffusion of innovations (3rd ed.). The Free Press.
• Romer, P. M. (1990). Endogenous technological change. Journal of Political Economy, 98(5, Pt. 2), S71–S102. https://doi.org/10.1086/261725
• Rossi, F. (2002). An introductory overview of innovation studies. Munich Personal RePEc Archive, (Paper No: 9106), 1-33.
• SBB. (2018). On birinci kalkınma planı kırsal kalkınma özel ihtisas komisyonu raporu. T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB).
• Schmookler, J. (1966). Invention and economic growth. Harvard University Press. https://doi.org/10.4159/harvard.9780674432833
• Schumpeter, J. A. (1934). The theory of economic development. Harvard Economic Studies.
• Schumpeter, J. A. (1939). Business cycles: A theoretical, historical, and statistical analysis of the capitalist process. McGraw-Hill.
• Shearmur, R., Carrincazeaux, C., & Doloreux, D. (Eds). (2016). Handbook on the geographies of innovation. Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9781784710774
• Shearmur, R., & Doloreux, D. (2016). How open innovation processes vary between urban and remote environments: slow innovators, market-sourced information and frequency of interaction. Entrepreneurship & Regional Development, 28(5-6), 337-357. https://doi.org/10.1080/08985626.2016.1154984
• Simonen, J., & McCann, P. (2008). Firm innovation: The influence of R&D cooperation and the geography of human capital inputs. Journal of Urban Economics, 64(1), 146-154. https://doi.org/10.1016/j.jue.2007.10.002
• Simonen, J., & McCann, P. (2010). Knowledge transfers and innovation: The role of labour markets and R&D co-operation between agents and institutions. Papers in Regional Science, 89(2), 295-309. https://doi.org/10.1111/j.1435-5957.2010.00299.x
• Sındır, A. (2022). Türkiye’de kırsal kalkınma politikaları ve 2007–2013 dönemi IBE desteği sağlanan kırsal kalkınma projelerinin etki analizi [Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi].
• Solow, R. M. (1957). Technical change and the aggregate production function. The Review of Economics and Statistics, 39(3), 312-320. https://doi.org/10.2307/1926047
• Sorenson, O. (2018). Innovation policy in a networked world. Innovation Policy and the Economy, 18(1), 53–77. https://doi.org/10.1086/694407
• Şahbaz, U. (2024, Şubat 2). Gençler mi daha iyi girişimci olur, yaşlılar mı? Ekonomim. https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/gencler-mi-daha-iyi-girisimci-olur-yaslilar-mi/727850
• Şahin, Ş. (1997). Türkiye’de bilim ve teknoloji politikası 1963–1997: Kurumlar-belgeler. Göçebe Yayınları.
• TKB. (2011). Kırsal kalkınma planı (2010–2013). T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı.
• TOB. (2021). Ulusal kırsal kalkınma stratejisi 2021–2023. Tarım ve Orman Bakanlığı (TOB).
• Trott, P. (2017). Innovation management and new product development (3rd ed.). Pearson Education Limited.
• Tunalı, Ç. B. (2016). Küreselleşme sürecinde Türkiye’de uygulanan sanayi politikalarının sanayi sektörü üzerindeki etkileri. Türkmen Kitabevi.
• Yardımcı, B. (2023). Bölgesel gelişmişlik farklarını azaltmak için kırsal alanlar ve Türkiye'de kırsalın yeniden tanımlanması. Anahtar Dergisi, 419, 29-31.
• Yardımcı, B. (2024). Kırsal inovasyon ve Türkiye uzerine değerlendirme, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Zürcher, E. J. (2017). Modernleşen Türkiye’nin tarihi (34th ed.). İletişim Yayınları.