An Evaluation of the Constitutional Court’s Judgement on the Authority of Municipal Councils

Yıl 2012, , 63 - 88, 01.04.2012

N. Semih Öz

https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002264

Cited By: 4

Öz

The taxation power of municipal councils varies from country to country depending on the democracy traditions and their administrative structures. Following the industrial revolution, the importance of urbanization phenomenon has increased. The revenue need of the local governments has also increased with their enlarging duty and responsibilities. A similar situation is also valid for Turkey. Regarding the issue of local governments, the Ottoman regulations were mostly maintained in the early years of the Republic. The rule of law numbered 5237, came into force in 1948, gave the authority to the municipal council to determine the amount of taxes and duties within the upper and lower limits established in the law. This situation preserved partially in the law numbered 2464 which took effect in 1981. However, there has been a long debate arguing whether the taxation regulations in the 1982 Constitution gave this right to the municipal councils. The aim of this paper is to evaluate the taxation rights of municipal councils in a historical perspective in relation to the European Charter of Local Self Government. 

Anahtar Kelimeler

Decentralization, municipality income, taxation, property tax, taxing power

Anayasa Mahkemesinin Belediye Meclislerinin Vergilendirme Yetkisiyle İlgili Kararına İlişkin Bir Değerlendirme

Öz

Demokrasi geleneklerine ve idari yapılanma biçimlerine bağlı olarak belediye meclislerinin vergilendirme yetkisi ülkeden ülkeye farklılıklar göstermektedir. Sanayi devrimi sonrasında kentleşme olgusunun önemi artarken, yerel yönetimlerin görev ve sorumluluklarının artması, bu yönetimlerin kaynak gereksinimlerini de beraberinde getirmiştir. Benzer durum Türkiye için de geçerli olmuştur. Türkiye’de yerel yönetimler konusunda Cumhuriyetin ilk yıllarında Osmanlı Devletinden kalan uygulamalar büyük ölçüde sürdürülmüştür. 1948 yılında uygulamaya giren 5237 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda, belediye meclislerine Yasada alt ve üst sınırları verilen maktu vergi, resim ve ücretleri belirleme yetkisi verilmiştir. Bu uygulama kısmen 1981 yılında yürürlüğe giren 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda devam etmiştir. Ancak 1982 Anayasasının vergilendirme ile ilgili kurallarının belediye meclislerine bu yetkiyi verip vermediği, uzun süre tartışma konusu olmuştur. Bu konuya ilişkin olarak Anayasa Mahkemesi, geçtiğimiz günlerde verdiği bir kararında, belediye meclislerinin vergi tutarını belirleme yetkisinin olmadığı sonucuna varmıştır. Bu makalenin konusunu, Türkiye’de belediye meclislerinin vergilendirme yetkilerinin tarihsel perspektif içerisinde ve Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ile bağlantısı kurularak değerlendirilmesi oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mali tevzin, belediye gelirleri, vergilendirme, emlak vergisi, vergilendirme yetkisi

Kaynakça

• ABGS (2011), Avrupa Konseyi Yerel Yönetimler Özerklik Şartına İlişkin Bilgi Notu, http://www.abgs.gov.tr/files/haberler/2011/yerel_yonetimler_ozerklik_ sarti.pdf. (11/07/2012).
• Akalın, Güner (1994) , “Türkiye’de Mahalli İdareler Hizmetleri ve Finansmanı Reformu”, TODAI Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 3, Sayı:2: 11- 24. Aktan, Tahir (1974), “Mahalli İdarelerin Bazı Sorunları Üzerine”, TODAI Amme İdaresi Dergisi Cilt: 7 Sayı:2:101-114.
• Aybay, Rona, (2010), “Anayasa Mahkemesi ve Uluslararası Anlaşmalar”, Cumhuriyet Gazetesi, 26/07/2010.
• Başlar, Kemal (2004), “Uluslararası Anlaşmaların Onaylanması, Üstünlüğü ve Anayasal Denetimi Üzerine”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni: Prof. Dr. Sevim TOLUNER’e Armağan, http://www.anayasa.gen.tr/baslar-90nciMadde.pdf (15/07/2012).
• Blöchliger Hansjörg (2006), Fiscal Autonomy of Sub-Central Governments, OECD COM/CTPA/ECO/GOV/WP(2006)/2.
• Blöchliger, Hansjörg - RABESONA, Josette (2009), The Fiscal Autonomy of Sub-Central Governments: An Update, OECD COM/CTPA/ECO/GOV/WP(2009)9.
• Buchanan (1950), “James M, Federalism and Fiscal Equity”, The American Economic Review , Vol. 40, No. 4, Sep: 583-599.
• Çağan, Nami (1980), Demokratik Sosyal Hukuk Devletlerinde Vergilendirme” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, AUHF-1980-37-01-04: 129-151.
• Çağan, Nami (1982), Vergilendirme Yetkisi, (İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları).
• Çağan, Nami (1984), “Türk Anayasası Açısından Vergileme Yetkisi”, Anayasa Yargısı Dergisi, Yıl: 1984, No: 1: 171-183.
• Çubukçu, Dilek Özkök (2010), “Avrupa Birliği Çerçevesinde Yerel Yönetimler ve Gelir Yapıları”, AU Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı: 63 , Cilt :1:41-80.
• Duran, Lütfü (1982), İdare Hukuku Ders Notları (İstanbul: İÜ Hukuk Fakültesi No: 648).
• Ergin, Osman Nuri (1995), Mecelle-i Umur-ı Belediyye Cilt 3, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayını No.21’den aktaran ÖNER, Erdoğan (2008), İstanbul Şehremaneti (Belediyesi)’nin Kuruluşu ve 1917 yılı Bütçesi (Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No: 2008/386).
• Falay, Nihat (1997), “Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Mali Yapısına İlişkin Eğilimler”, TODAİ Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi Cilt :6, Sayı :2: 4-13.
• Gerek, Şahnaz, Ali Rıza Aydın (2005), Anayasa Yargısı ve Vergi Hukuku (Ankara: Seçkin Yayınları).
• Geray, Cevat (1977), “Belediyelerimizin Yapısal Sorunları”, AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 32, Sayı 1: 33-48.
• Güler, Birgül (2000), “Yerel Yönetimleri Güçlendirmek mi? Ademi Merkeziyetçilik mi?”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 9/2, Nisan 2000: 14-29.
• Kazancı, http://www.kazanci.com/cgi-bin/highlt/ibb/ highlight.cgi?file=ibb/files/10hd-2003- 1898.htm&query=% 222003/ 1898% 22#fm (8/9/2012).
• Hürriyet Gazetesi (2004), “Şehirde yaşayanlara yeni vergiler geliyor”, 13.12.2004.
• Journard, Isabelle, Kongsrud Per Mathis (2003), Fiscal Relations Across Government Levels, OECD Economic Studies No. 36, 2003/1.
• Keleş, Ruşen (1965), “Bölgesel ve Mahalli İdarelerin Planlı Kalkınmadaki Rolü”, AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı: 20, Cilt:1: 419- 426.
• Keleş, Ruşen (1972), “Belediye Gelirleri Kanunu ve Mali Denkleşme”, TODAI Amme İdaresi Dergisi, Sayı: 5/2: 58-75.
• Kumrulu, Ahmet (1988), “Türkiye’de Vergi Politikası Gelişmeleri: Karar Alma Süreci ve Sapmalar (1950-1985)”, AUHF-1988-40-01-04: 193-235.
• Küsmenoğlu, İlhan (2010), Vergi Tarihi 1. Kitap Osmanlı Devletinden 1980’e, (Ankara: Oluş Yayıncılık).
• Leba, Reyhan (2001), “Mali Anayasa Üzerine Düşünceler ve Türkiye’nin Gerçekleri”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 34 Sayı: 2: 53-67.
• Maliye Bakanlığı (1989), Türk Vergi Kanunları Gerekçeleri, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu Genel Gerekçe Kanun Tasarısı ve Komisyon Raporları (Ankara).
• Muratlıoğlu, Tahir (2011), “Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ve Türk Hukuku”, İÜHFM C. LXIX, S.1 – 2: 737-776.
• Oates, Wallace E. (1968), “The Theory of Public Finance in a Federal System”, The Canadian Journal of Economics / Revue canadienne d'Economique, Vol. 1, No. 1. (Feb.1968): 37-54.
• OECD (2011), Revenue Statistics 1965-2010 (Paris).
• Okandan, G. Recai (1976), Umumi Amme Hukuku, (İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 2138, Hukuk Fakültesi No: 479).
• Ortaylı, İlber (1982), “Osmanlı İmparatorluğunda İdari Modernleşme ve Mahalli İdare Alanındaki Gelişmeler”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, Cilt 3, Sayı 1-3: 137-148.
• Öncel, Mualla, Kumrulu Ahmet, Çağan Nami (2011), Vergi Hukuku, 20.Bası, (Ankara: Turhan Kitabevi).
• Öner, Erdoğan (2005), Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet Döneminde Mali İdare, 2. Baskı, (Ankara: Maliye Bakanlığı APKK Başkanlığı).
• Öner, Erdoğan (2012),Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi (Ankara: Seçkin Yayıncılık).
• Öz, N. Semih (2005), “Devletlerin Vergilendirme Yetkisinin Dikey Paylaşımı”, Vergi Sorunları Dergisi, Yıl: 28, Sayı: 20: 21-35.
• Reuter, Ernst (1943) , ‘‘Belediye Maliyesinin Umumi Meseleleri’’, Siyasal Bilgiler Okulu Dergisi, Sayı, I, Cilt 1: 108-142.
• Reuter, Ernst (1945) , ‘‘İstanbul Belediyesinin Mali Durumu (1937-1942)” , Siyasal Bilgiler Okulu Dergisi, C. 1, No: 3: 489-503.
• Rodden, Jonathan (2003), Reviving Leviathan: Fiscal Federalism and the Growth of Government, International Organization, Vol. 57, No. 4 (Autumn, 2003): 695-729.
• Stiglitz, Joseph E.(2000), Economics of Public Sector (W.W. Norton & Company).
• Tan, Turgut (1994), “1982 Anayasası'nın Geçici 15. Maddesi Üzerine”, AU Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt : 49, Sayı: 1: 373-385.
• Tezsezen, Cumhur, Ağaçlı Ömer (1995), Türkiye’de Yerel Yönetim Sistemi İçerisinde Belediyeler, (Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları).
• Yayla, Yıldızhan (1982), Anayasalarımızda Yönetim İlkeleri Tevsi-i Mezuniyet ve Tefrik-i Vezaif (stanbul: İU Siyasal Bilimler Fakültesi Yayın No: 56).
• Yüksel, Fatih (2007), “Sosyal Devletin Dönüşüm Sürecinde Yerel Yönetimlerin Yeni İşlevleri”, AU Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı 62, Cilt: 1: 279-298.