1873-1896 KRİZİ:MİT Mİ GERÇEKLİK Mİ?

Yıl 2010, Cilt: 65 Sayı: 02, 165 - 194, 01.02.2010

Muammer Kaymak

https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002163

Cited By: 5

Öz

Anahtar Kelimeler

-

1873-1896 KRİZİ: MİT Mİ GERÇEKLİK Mİ?

Öz

1873-1896 Krizi, tarihi gelişimi içinde kapitalizmin ilk genel krizidir. Dönemin yazarları tarafından “Büyük Depresyon” diye adlandırılan bu krizin başlıca özelliği ürün fiyatlarındaki inatçı deflasyondan kaynaklanan kârlılık sorunu ve olumsuz yatırım şartlarıydı. Ancak dönem boyunca, üretim ve dış ticaret giderek azalan bir hızla da olsa artmaya devam etti. Bu durum, o dönemde gerçekten bir kriz yaşanıp yaşanmadığı konusunda tartışmalara yol açtı. Krizin ortaya koyduğu kârlılık sorununu aşmak için başlıca kapitalist ülkelerde, korumacı gümrük tarifeleri, tekelci birlikler oluşturmak, “bilimsel yönetim” gibi uygulamalarla emek verimliliğini artırmak, bu dönemde gelişen tekelci şirketlerin hammadde kaynaklarını ve pazarları kontrol amacına hizmet eden sermaye ihracına yönelmek ve azgelişmiş dünyanın coğrafi paylaşımı gibi mekanizmalar gündeme gelmiştir. 1873-1896 krizinin etkileri, o dönemde dünya ekonomisinin başat gücü olan İngiltere’de çok yoğun bir biçimde hissedilmiştir. İngiliz ekonomisinin dünya ekonomisindeki hegemonik rolü nedeniyle, bu çalışmada krizin etkileri, İngiltere ekseninde ele alınmıştır. Bu çerçevede 18731896 döneminde krizin İngiltere’de fiyatlar, sınai üretim, yatırımlar, ücretler ve istihdam, tarımsal üretim ve dış ticaret gibi göstergelere nasıl yansıdığı tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İktisadi krizler, 1873-1896 krizi, deflasyon, kar oranı, İngiltere

Kaynakça

• ALDCROFT, D. H. (1964), “The Entrepreneur and the British Economy, 1870-1914,” The Economic History Review, 17/1: 113-34.
• ALDCROFT, D.H. / RICHARDSON, H.W. (1969), The British Economy, 1875-1939 (London: Macmillan).
• ARRIGHI, G (2000), Uzun Yirminci Yüzyıl, Para Güç ve Çağımızın Kökenleri (Ankara: İmge Yayınevi) (Çev.: R. Boztemur).
• ASHWORTH, William (1959), A Short History of the International Economy, 1850-1950 (London: Longmans).
• BEALES, H.L. (1934), “The Great Depression in Industry and Trade,” The Economic History Review, 5/1:65-75.
• BEAUD, M. (2003), Kapitalizmin Tarihi (Ankara: Dost Yayınevi) (Çev.: F. Başkaya).
• CAIN, P. J. / HOPKINS, A.G. (1987), “Gentlemanly Capitalism and British Expansion Overseas II: New Imperialism, 1850-1945,” The Economic History Review, 40/1:1-27.
• DEANE, P./ COLE, W. A. (1967), British Economic Growth, 1688-1959, Trends and Structure (Cambridge: Cambridge University Press).
• DOBB, M. (1992), Kapitalizmin Gelişimi Üzerine İncelemeler (İstanbul: Belge Yayınları) (Çev.: F.Akar).
• ENGELS, F. (1997), İngiltere’de Emekçi Sınıfların Durumu (Ankara: Sol Yayınları) (Çev.: Y. Fincancı).
• FELDENKIRCHEN, W. (1991), “Banking and Economic Growth: Banks and Industry in Germany in the Nineteenth-Century and Their Changing Relationship During Industrialisation,” LEE, W. R. (ed.) German Industry and German Industrialisation: Essays in German Economic and Business History in the Nineteenth and Twentieth Centuries (London and New York: Routledge).
• FLETCHER, T. W. (1961), “The Great Depression of English Agriculture, 1873-1896,” The Economic History Review, 13/3: 417-32.
• FREEMAN, C./ L. SOETE (2003), Yenilik İktisadı (Ankara: Tübitak Yayınları) (Çev.: E. Türkcan).
• GIFFEN, Robert (1904), Economic Inquiries and Studies, Shannon (Ireland: Irish University Press).
• HOBSBAWM, E. J. (1998a), Sanayi ve İmparatorluk (Ankara: Dost Yayınevi) (Çev.: A. Yılmaz).
• HOBSBAWM, E. J. (1998b), Sermaye Çağı, 1848-1875 (Ankara: Dost Yayınevi) (Çev.: B. S. Şener).
• HOBSBAWM, E.J. (2008), Fransız Devrimine Bakış: İki Yüz Yıl Sonra Marsellaise'in Yankıları (İstanbul: Agora Yayınevi) (Çev.: O. Akınhay).
• IMLAH, Albert H. (1969), Economic Elements in the Pax Britannica, Studies in British Foreign Trade in the Nineteenth Century (New York: Russell and Russell).
• KAYMAK, M. (2008), 1873-1896 Krizi: Kapitalizmin Uluslararasılaşması ve Osmanlı İktisadiyatı (Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü) (Basılmamış Doktora Tezi).
• KINDLEBERGER, J. P. (1955), “Industrial Europe's Terms of Trade on Current Account 1870-1953”, The Economic Journal. 65/257:19-35.
• KINDLEBERGER, J. P. (1963), International Economics (Homewood Illionis: Richard D. Irwin).
• KINDLEBERGER, J. P. (1990), Historical Economics, Art or Science? (Berkeley L.A.: University of California Press).
• LANDES, D.S. (1969), The Unbound Prometheus (New York: Cambridge University Pres).
• LEWIS, W.A. (1978), Growth and Fluctuations, 1870-1913 (Oxford and London: Allen and Unwin).
• MADDISON, Angus (1991), Dynamic Forces in Capitalist Development, A Long-Run Comparative View (New York: Oxford University Press).
• MARSHALL, A (1926) Official Papers by Alfred Marshall (London: Macmillan).
• MATHIAS, P. (1969), The First Industrial Nation, An Economic History of Britain, 1700-1914 (London: Methuen).
• MCCLOSKEY, D. N. (1970), “Did Victorian Britain Fail?,” The Economic History Review, 23/3: 446- 459.
• MUSSON, A.E. (1959), “The Great Depression in Britain, 1873-1896: a Reappraisal,” Journal of Economic History, 19/2:199-228.
• PHINNEY, J.T. (1933), “Gold Production and the Price Level,” Quarterly Journal of Economics, 47/4: 647-679.
• POLLARD, Sidney (1989), Britain’s Prime and Britain’s Decline: The British Economy, 1870-1914 (London: Edward Arnold).
• ROSTOW, W.W. (1948), British Economy in the Nineteenth Century (Oxford: Oxford University Press).
• SAUL, S. B. (1969), The Myth of the Great Depression, 1873-1896 (New York: MacMillan).