Kemalist Authoritarianism, Military Courts and Constitutional Judiciary

Yıl 2019, Cilt: 74 Sayı: 3, 895 - 929, 29.07.2019

Mustafa Mert Alpbaz

https://doi.org/10.33630/ausbf.590788

Cited By: 3

Öz

Pursuant to controversies regarding the Turkish Constitutional Court‘s decisions and position in Turkish politics, it is claimed that in Turkey, there is a “centre” called “Kemalist elites/bloc” consisting of army members, bureaucrats, judiciary and universities, whereas other groups constitute the “periphery”. Furthermore, it is asserted that the Turkish Constitutional Court was established to protect interests of central elites and that the Court operated according to its founding purpose. With emphasis to “Kemalist authoritarianism”, interest of the centre is to protect the state. This explanation is based on Şerif Mardin’s theory of “center-periphery relations” which is supported by Ran Hirschl’s theories of “hegemonic preservation” and “juristocracy”. The purpose of this article is to explain that the situation in Turkey cannot be explained by Mardin’s and Hirschl’s theories. Also it aims to propose that there is no integrity among the central actors regarding the protection of
state. The military courts, the organ of the army, an actor involved in the centre, have shown a rather libertarian approach, demanding the unconstitutionality of many articles which restrict basic rights and freedoms. On the contrary, the Turkish Constitutional Court has rejected several claims of unconstitutionality made by the military courts. 

Anahtar Kelimeler

Kemalism, Constitutional judiciary, Center-periphery relaitons, Hegemonic preservation, Military courts

Kemalist Otoriterlik, Anayasa Yargısı ve Askeri Mahkemeler

Öz

Anayasa Mahkemesi, gerek verdiği kararlar gerekse Türkiye siyasetindeki konumu bakımından çeşitli
tartışmaların odağı olmuştur. Bu tartışmalar çerçevesinde Türkiye’de anayasa yargısının benimsenme sürecini
açıklamaya yönelik bir teori sıkça ifade edilmektedir. Türkiye’de “Kemalist elitler/blok” olarak adlandırılan
ordu, bürokratlar, yargı organları ve üniversitelerin merkezi, bunun dışındaki kesimlerin de çevreyi
oluşturduğu, Anayasa Mahkemesi’nin de merkezin çıkarlarını korumak için kurulduğu ve kuruluş amacına
uygun olarak faaliyet gösterdiği iddia edilmiştir. “Kemalist otoriterlik” olgusu vurgulanarak merkezin çıkarının
devletin korunması olduğu ileri sürülmüştür. Söz konusu açıklama girişiminin kaynağı Şerif Mardin’in
“merkez-çevre ilişkileri” teorisi olup bu teori Ran Hirschl’ın “hegemonik koruma” ve “jüristokrasi” tezleri ile
desteklenmiştir. Bu makalenin amacı Türkiye’deki durumun Mardin’in ve Hirschl’ın tezleri ile
açıklanamayacağını ve merkez unsurları arasında devletin korunması bakımından bir bütünlük olmadığını
ortaya koymaktır. Merkeze dahil bir aktör sayılan ordunun organı olan askeri mahkemeler, temel hak ve
özgürlükleri sınırlandıran birçok hükmün iptalini isteyerek oldukça özgürlükçü bir yaklaşım sergilerken
Anayasa Mahkemesi ise birçok başvuruyu reddederek askeri mahkemelerden geri plana düşmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kemalizm, Anayasa yargısı, Merkez-çevre ilişkileri, Hegemonik koruma, Askeri mahkemeler

Kaynakça

• Referans 1 Alpay, Yalın (2019), “Türk “Kulturkampf”ında Post Kemalizm Parantezi”, Varlık Aylık Edebiyat ve Kültür Dergisi, (1337): 12-20.