Siyaset Bilimi Perspektifinden Yargı Bağımsızlığı: Bir Kuramsal Model Önerisi

Yıl 2020, Cilt: 75 Sayı: 3, 973 - 995, 16.09.2020

Aylin Aydın Çakır

https://doi.org/10.33630/ausbf.590823

Öz

Yargı bağımsızlığı üzerine yapılan bilimsel çalışmalarda iki farklı yargı bağımsızlığı kavramı ön plana
çıkmaktadır. “De jure yargı bağımsızlığı” yargıçların görev ve yetkilerinin anayasal güvence altına alınmasını
ifade ederken, uygulamadaki yargı bağımsızlığı da “de facto yargı bağımsızlığı” olarak ele alınmaktadır.
Literatürde yargı bağımsızlığının anayasal güvence altına alınmasının uygulamadaki yargı bağımsızlığını
etkileyip etkilemediğini sorgulamak önemli bir araştırma sorusu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmanın
amacı da anayasada öngörülen yargı bağımsızlığının uygulamadaki yargı bağımsızlığını hangi şartlar altında
etkileyebileceğine dair kuramsal bir model sunmaktır. Halkın yargıya duyduğu güven, sahip olduğu siyasal
farkındalık ve demokratik değerler doğrultusunda de jure yargı bağımsızlığının de facto yargı bağımsızlığı
üzerindeki etkisinin siyasal rejimler arasında farklılık göstermesi beklendiği bu çalışmanın temel savıdır. Bu
doğrultuda, gelişmiş demokrasiler ve otoriter rejimlerde yargı bağımsızlığını anayasal güvence altına almanın
uygulamadaki yargı bağımsızlığını anlamlı bir şekilde etkilemediği savunulurken, hibrit (melez, karma)
rejimlerde halkın yargıya duyduğu güven, sahip olduğu demokratik değerler ve siyasal farkındalık arttıkça
anayasal güvencelerin uygulamadaki yargı bağımsızlığını anlamlı bir şekilde etkilediği savunulmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Yargı bağımsızlığı, Kuvvetler ayrılığı, Anayasal güvence, Siyasal rejimler, Demokratik değerler

Judicial Independence from Political Science Perspective: A Theoretical Model Proposal

Öz

In the literature we come across two different concepts of judicial independence. While “de jure judicial independence” refers to the constitutional guarantees for the judiciary and judges, “de facto judicial independence” refers to the judicial independence in practice. Understanding whether the constitutional guarantees of judicial independence affect the judicial independence in practice comes to the fore as an important research question. The aim of this study is to offer a theoretical model that explains the conditions under which de jure judicial independence affect de facto judicial independence. The main argument of the study proposes that based on the public’s confidence in the judiciary, political awareness and democratic values the impact of de jure judicial independence on de facto judicial independence changes across political regimes. In this regard it is argued that while in advanced democracies and authoritarian regimes taking judicial independence under constitutional guarantees would not significantly affect judicial independence in practice, in the context of hybrid regimes as the public’s confidence in the judiciary, its political awareness and democratic values increases the constitutional guarantees would significantly increase the judicial independence in practice. 

Anahtar Kelimeler

Judicial independence, Balance of power, Constitutional guarantees, Political Regimes, Democratic values

Kaynakça

• Referans 1 Abramowitz, Michael J. (2018) “Democracy in Crisis” Freedom in the World 2018, Freedom House https://freedomhouse.org/report/freedom-world/freedom-world-2018 (07.09.2018)