KAZAK VE BAZI TÜRK DÜNÜYASINDAKİ DİNLEYİCİ VE ANLATICI PERFORMANSI HAKKINDAKİ ARAŞTIRMALAR

Yıl 2016, , 110 - 125, 15.01.2016

Pakizat Adiyeva

https://doi.org/10.33692/avrasyad.509276

Cited By: 1

Öz

Geçmişten günümüze bir milletin kimlik bilgilerini, yaşama şekillerini belirleyen folklor
hakkında araştırmalar yapmak genç bilim adamlarının görevidir. Türk halklarının kökeni bir
olduğundan dolayı kültürü, edebiyatı, folkloru, gelenekleri benzerlik gösterir.
Folklor – sözlü olarak uygulanan ve yaşatılan manevi mirastır. Öyle ise sözlü geleneğin
icrası sürecinde dinleyiciler de icracıya belli bir oranda etki ederek, icracının anlatım
performansına katkıda bulunarak bir takım değişikliklere sebep olurlar. Bununla ilgili olarak
icracı ile dinleyici hedef kitle konuşmasının iki kişisini oluşturur. Sözlü geleneğin yaşatılması ve
aktarımı için, icracı ve dinleyicinin mutlak varlığı ve irtibatı gereklidir. Atışmaları inceleyen
M.Jarmuhamedoğlu, konuşmacı ile dinleyici arasındaki ilişkiyi inceleyen O.Nurmahambetova,
destanlık eposu araştıran B.Azıbaeva, kazakların aile folklorunu inceleyen K.İslamjanoğlu,
dramalık folkloru inceleyen K.Bijanovların çalışmalarında diyalogun fonksiyonlarını özel olarak
incelenmese de, kahramanın karakterini, aslını (kökenini, yaşamını) analiz etmede diyalogun
rolünden söz ederler.
Bu ilmi araştırmanın amacı – sözlü gelenekte diyalogun Türk ve Kazak folklorundaki
yapısını, icra şeklini, kurallarını, anlatıcının performansını ilmi olarak analiz etmektir.
Araştırmamızda sözlü gelenek içinde anlatıcı, dinleyici etkileşimini diyalog kavramıyla izah
etmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Diyalog, Halk edebiyatı, Dinleyici, Anlatıcı, Yapıcı, Destan

Kaynakça

• AZBELEV S.N. (1982). Tarihselcilik Destanlar ve Folklor Spesifikçiği. Leningrad: İlim. 328. BAHADIROVA, S. (2003). Kır Teatrosunun Semfonisi: Karakalpak Cıravlarının Yapıcı Ustalığı // Türkoloji Dergisi. Turkıstan. 66-76. BATIRLAR / Derleyen, Ön Sözünü Yazan Sabit Mukanov. (1939). Almatı BERDIBAY, R. (1983). Bitmeyen Hazine. Almatı: Okul. BİJANOV, K.K. (1997). Kazağın Dramlık Folkloru: Doktora Tezi – Almatı: 131. BOREV, V.U., Kovalenko, A.V. (1986). Kültür ve Kitle İletişimi. Moskova: İlim. 301. ÇİÇEREV, V. (1959). Halk Eserleri Tarihindeki Sorular ile Teoriler. Moskova. ÇOBANOĞLU, Özkul (1999). Halkbilmi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yay. DUİSENBAEV, I. Husainov, Ş. (1948). Kazağın Sözlü Edebiyatı ve Halk Oyunlarındaki Teatro Dramlık Unsurlar // KazSSC. İlmi Akademi Habercisi: Almatı. 4. EDEBİYAT BİLGİSİ SÖZLÜĞÜ (1996). Almatı: Ana Dili. 240. Folklor Hakkındaki Gerçek. Baş Editör Berdıbay R. (1990) Almatı: İlim. 264. JOLŞAEVA, M. (2004). Anlamlık Kategori ve Dilsel Anlamsal İşlev // KC İlim Akademisinin Haberleri. N-2. 18-22. JUSIPOV, B.M. (1999). Sır Nehiri Tarafındaki Cırau ve Cırşı Geleneği: Doktora Tezi, Almatı. 161. KARLSON, V. (1906). Halk Şarkıcıları - Arşivdeki Kırgızlar // Orenburg İli. N-62.2. KASKABASOV, S. Oy Orıs (Folklor Hakkında) Astana: Astana Poligrafiya, 2009. – s- 320. KAZAK TİYATRO TARİHİ. (1975). Almatı C. 1. KENCEGARAYEV N.J. (2007). Kazak Edebiyatındaki Yazar ile Dinleyici (ХҮ- ХҮІІІyy): Doktora Tezi. Turkıstan. 139. KIRIMIN KIRK KAHRAMANI. – Almatı: “Arıs”, 2005. – s.269. KONIRATBAY, T. (2003). Halk Arşivi. Folklor. Edebiyat. Sanat: Ders Kitabı – Almatı: MerSal. 332. KRİVSUN, O.A. (1998). Estetik. Moskova: Aspekt Press. 430. URAKOVA, L. (2014). Performans Teori'nin Aytislara Uygulanmasi ve Konisbay'in Sinbolat'la Yaptigi Aytista Söyleyici, Genel Dinleyici, Kesif ve Düzenleme.273. MONGOL-OYRAT KAHRAMANLIK DESTANI (1923). Y.Vladimirsovanın Tercümesi İle Başlangıç Makalesi. Moskova. 18 MUKANOV, S. (1974). Halk Arşivi. Almatı: Kazakistan. 236. NURLANOVA, K.Ş. (1987). Kazak Halk Sanat Kültürünün Estetiği. Almatı: İlim. 174. Dil ile Kültür. ( 2005). Almatı: Yazar. 568. SADIRBAEV, S. (1976). Cırau ve Cırşı // Folklor ve Estetik. Almatı: Yazar. 152. SADIRBAEV, S. (1976). Folklor ve Estetik. Almatı: Jazuşı. 152. Sırderya Eyaleti’nin İstatistik Derlemesi. (1896). Т.V. S. 4.