ÇAĞATAYCA YAZILMIŞ BİR RÜYA TABİRİ ÜZERİNE

Yıl 2019, , 502 - 521, 30.06.2019

Adem Öğer

https://doi.org/10.33692/avrasyad.590713

Öz

Rüya, insanlık tarihi boyunca kutsal kitaplardan çeşitli dinlere, inanışlardan ritüellere
sosyal yaşamın içinde yer alan önemli bir olgu olmuştur. Özellikle geleceğe ilişkin çıkarımlarda,
rüyanın hayati bir işlev üstlendiği görülmektedir. Türk kültüründe de mitik inanç ve düşünce
sisteminden şamanizme, destanlardan âşık şiirine, devlet yönetiminden sağaltma ocaklarına
kadar sosyal yaşamın ve kurumların önemli unsurlarından birini rüya oluşturur. Türklerin gerek İslamiyet öncesi dönemde gerekse İslamiyet‟in kabulünden sonra günlük yaşamını belirleyecek
kadar önem arz eden rüya, sözlü geleneğin yanı sıra yazılı kültürde de varlığını devam
ettirmiştir. Türk kültüründe günlük yaşamı düzenleme ve belirlemede büyük etkisi olan rüya ve
ona ilişkin yorumlar, yüzyıllar boyunca sözlü gelenekte aktarılmış ve rüyaya ilişkin oluşan
geleneksel tecrübe ve birikimler tarihi dönemler içinde yazılı hale getirilmiştir. Bu bağlamda,
Çağatayca yazılmış eserler içerisinde “rüya tabiri” şeklinde adlandırılan ve rüyanın yorumuna
ilişkin sözlü gelenekten yazıya geçirilen eserler mevcuttur. Bu çalışmaya konu olan rüya tabiri
de H. 1347 (M. 1928-1929) yılında yazılmış ve İsveçli misyoner Gunnar Hermansson tarafından
Doğu Türkistan‟ın Yarkend Şehrinden alınarak 1982 yılında İsveç Lund Üniversitesi
kütüphanesine bağışlanmıştır. Günümüzde aynı kütüphanede “Jarring Prov. 24” numarada
kayıtlıdır. Makalede, söz konusu rüya tabiri içerik ve işlev açısından incelenmiş, metinden
hareketle rüya yorumları ve günlere ilişkin unsurlar değerlendirilmiş, ayrıca çalışmanın sonuna
da transkripsiyonlu metin ve orijinal metin eklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Rüya, Çağatay Türkçesi, Uygur Türkleri, Gunnar Jarring

Kaynakça

• .