MİTOLOJİDEN GÜNÜMÜZE YUMURTA VE “KIRK UÇURMA” GELENEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 19, 14 - 27, 30.09.2019

Fatma Ateş

https://doi.org/10.33692/avrasyad.628217

Cited By: 2

Öz

Ġnsan hayatının baĢlıca üç önemli geçiĢ dönemi doğum, evlenme ve ölümdür. Bu üç önemli evre kendi içerisinde bazı alt baĢlıklara ayrılmaktadır. Bu baĢlıkların hepsinde Anadolu'da yüzyıllardır tekrarlanan birçok âdet, tören, gelenek, büyüsel ve dinsel ritüel uygulamalar yer almaktadır. Bu uygulamalar bağlı bulundukları yörenin kültürüyle doğru orantılı olarak icra edilmektedir. Anadolu‟nun hemen hemen her tarafında gerçekleĢtirilen bu uygulama ve ritüellerin amacı önemli süreçleri belirlemek, kutsamak, tekrar etmek ve canlandırmak suretiyle hatırlanabilirliğini pekiĢtirmektir. Her bölgede kısmîfarklılık gösteren bu süreçler bazı anlamları bünyesinde barındırmaktadır. Ege bölgesi ve Marmara bölgesinin bazı illerinde ağırlıklı olarak görülen ve tespit edilen“kırk uçurma ve yumurta” uygulaması, geçiĢ dönemlerinden doğum evresi içindeki pratiklerdendir. Bu uygulama, doğum ile beraber 40 günlük önemli ve bir o kadar da kritik bir süreç olan lohusalığı kapsamaktadır. Lohusalık, genel olarak korumasız olan anne ve bebeğin çeĢitli dinsel ve büyüsel iĢlemlerle koruma altına alındığı bir dönemdir. Böylesine önemli ve kasvetli bir süreç olan lohusalık “kırk uçurma” geleneği ile sonlandırılmaktadır. Kırk uçurma ile nazar ve kötü ruhlardan arınan anne ve bebek “ilk çıkıĢ” olarak da adlandırdığımız bir Ģekilde aile, komĢu ve yakın çevre ziyareti yaparlar. Bu ziyaretlerde kiĢilerin iyi dilek ve temennilerini kırk uçurma sepeti içerisinde bulunan unsurlarla yapmaları önemli geleneksel uygulamalardan biridir. Birçok dilek,temenni ve duanın bazı unsurlara yüklenerek dile getirildiği bu uygulamada esas unsur olarak yumurta karĢımıza çıkmaktadır. Bebeğin yumurta gibi sağlam ve sağlıklı olması temennisinin yattığı bu dilek yanında tuz, pirinç ve Ģekere ilave olarak birçok mitolojik ve dini içerikli anlamların bulunduğu sepetin verilmesi ve bu geleneğin sürdürülmesi oldukça önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

doğum, geçiş dönemi, pratik, kutlama, yumurta

Kaynakça

• AKKOYUNLU, Ziyat veErcilasun, Ahmet B.,(2015),Dîvânu Lugâti’t-Türk, Ankara: TDK Yayınları.