KURBAN ÖZNENİN BİREYE DÖNÜŞÜMÜ: NİHAN KAYA’NIN GİZLİ ÖZNE ADLI ROMANINDA KENDİNİ DOĞURMAK

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 28, 21 - 43, 19.09.2021

Özden Savaş

https://doi.org/10.33692/avrasyad.878838

Öz

Nihan Kaya, 2003 yılından itibaren roman, öykü, inceleme ve çocuk edebiyatı türlerinde eserler kaleme alan yazan bir yazardır. Özellikle çocuk dünyasına yönelik yaptığı çalışmalarla ön plana çıkan Kaya, gerek dijital ortamdaki söyleşileri ve yazılarıyla gerekse kitaplarıyla sık sık bu konuya değinmektedir. Boğaziçi Üniversitesinde İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdikten sonra İngiltere’de psikanalitik üzerine yüksek lisans ve doktora yapan yazarın, edindiği bilgileri çalışmalarına olduğu kadar romanlarına da aktardığı görülmektedir. Çatı Katı ile Türkiye Yazarlar Birliği ödülünü alan Kaya’nın ilk kitabı olan Gizli Özne romanı ise Bihter ve Revnâ’nın çocukluklarını kapsayan bir sürece yer vermektedir. Her iki roman kişisinin de güzel bir çocukluk geçirdiği söylenemez. Revnâ henüz çocukken travmatik bir olay yaşamıştır. Bihter ise sürekli akran zorbalığına maruz kalan, evde birey olarak var olamayan/kabul edilmeyen, üstelik tüm çevresinde kurban olarak yer aldığı bir çocukluk geçirmiştir. Çalışmamız, bu kurban olma durumunu günah keçisi olmakla özdeşleştirmektedir. Bu nedenle roman ele alınırken Günah Keçisi Kuramı (Scapegoat Theory)’ndan faydalanacaktır. Sosyal psikoloji yaklaşım yöntemi ile incelenecek roman, Revnâ’yı da içine almakla birlikte özellikle Bihter’in kurban olmaktan birey olmaya evrilen dönüşümü açısından değerlendirilecektir. Bu durumu, simgesel bir “kendini doğurmak” edimi ile bağdaştıran çalışmamız; bir insanın çocukluktan itibaren en çok zamanını geçirdiği aile, okul gibi çevrelerde maruz kaldığı fiziksel ve psikolojik şiddetten kurtulma ve çoğu zaman pasif de olsa verdiği “kendi olma” mücadelesini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bihter için kendini doğurmak; ilk olarak sosyal çevresinde bir günah keçisi olmaktan kurtulmak ve kendini olduğu gibi kabullenmek, aynı zamanda çevresine kabul ettirmeyi iste(yebil)mek ile gerçekleşmektedir. Bu, roman boyunca Bihter’in arzuladığı tek şeydir.

Anahtar Kelimeler

Nihan Kaya, Gizli Özne, Kurban, Günah Keçisi

Kaynakça

• Kaynakça Bauer, Michal. vd., (2019), “Scapegoating: Experimental Evidence”, IAREP/SABE Conference, 1st–4th September, Croke Park Conference Centre, Dublin, s. 1-54.
• Bayraktar, Fatih, (2006), “İlköğretimde Zorbalık ve Kurban Olma: Ergenlik Öncesi Çocuklarda Zorbaların, Kurbanların, Zorba/Kurbanların ve Katılmayan Grubun Karşılaştırılması”, Türk Psikoloji Bülteni, 12/38, s. 43-58.
• Campbell, Charlie, (2020), Günah Keçisi Başkalarını Suçlamanın Tarihi, İstanbul: İthaki Yayınevi.
• Estés, Clarissa. P., (2017), Kurtlarla Koşan Kadınlar, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Girard, René, (2018), Günah Keçisi, İstanbul: Alfa Yayınevi. Güvenen, Ebru, (2021), “Türk Edebiyatında Roman İsimlerinin Söz Dizimsel Açıdan İncelenmesi (1872’den 1955 Yılına Kadar)”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 70, s. 69-96. İlhan, Rıfat-Çevik, Abdülkadir, (2013), “Önyargıların Psikolojisi: Psikodinamik Bir Gözden Geçirme”, Nesne Psikoloji Dergisi, 1/1, s. 52-67.
• Kacso, Istvan, (2015), Scapegoat Pathology, Ann Arbor: UMI Publishing.
• Kaya, Nihan, (2018a), Fildişi Kuyu, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kaya, Nihan, (2018b), İyi Aile Yoktur, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kaya, Nihan, (2018c), Gizli Özne, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kaya, Nihan, (2019a), Bütün Çocuklar İyidir, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kaya, Nihan, (2019b), İyi Toplum Yoktur, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kaya, Nihan, (2019c), Yazma Cesareti, İstanbul: İthaki Yayınları.