DORAK KRALİYET HAZİNESİ’NİN GERÇEKLİĞİ KONUSUNDAKİ TARTIŞMALAR VE BULUNTULARIN ANADOLU TARİHİ AÇISINDAN ÖNEMİ

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 31, 445 - 466, 25.06.2022

Kamil Doğancı

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1131732

Cited By: 1

Öz

Erken Tunç Çağı Anadolu tarihinde aydınlatılması gereken birçok karanlık nokta
bulunmaktadır. Makalemizin konusu olan Dorak Kraliyet Hazinesi meselesi de aydınlığa
kavuşturulması gereken bu karanlık noktalardan biridir. Ünlü İngiliz arkeolog James Mellaart
1959 yılında Ilustrated London News adlı dergide yayınladığı makale ve çizimlerle Dorak
Hazinesi’ni bilim dünyasına tanıtmıştır. Hazine hakkındaki yegâne görsel malzeme Mellaart’ın
bu çizimleridir. Buluntular, yayınlandığı dönemde arkeoloji dünyasında büyük yankı
uyandırmıştır. Başlangıçta dönemin bilim insanları tarafından gerçekliğinden şüphe duyulmayan
ve prestijli akademik yayınlarda atıf yapılan buluntulara ilişkin somut verilerin bir türlü ortaya
çıkmaması üzerine hazinenin varlığı konusundaki şüpheler artmıştır. Meselenin Türk
kamuoyuna yansıması ve hazinenin ortaya çıkış süreci hakkında J. Mellaart’ın anlattığı
hikâyenin gerçek olmadığının anlaşılmasıyla ünlü arkeolog hakkında tarihi eser kaçakçılığına
kadar varan suçlamalar yapılmıştır. Hatta onun erken dönem uzak mesafe Tunç Çağı ticaretinin
varlığı konusundaki teorisini ispatlamak için sahte kanıtlar uydurduğu ileri sürülmüştür. J.
Mellaart, bu olaydan sonra Türkiye’deki kazıları elinden alınmasına ve ülkeye girişi
yasaklanmasına rağmen hazinenin gerçekliği noktasında hiçbir zaman geri adım atmamıştır.
Günümüzde bazı bilim insanları buluntuların sahte olduğuna inanırken, bazı bilim insanları ise
buluntuların Anadolu Tunç Çağı için gerçek bir hazine olduğunu kabul etmektedir. Makalemizde
J. Mellaart’ın Türkiye’deki tüm ayrıcalıkları kaybetme riskine rağmen böyle bir yola başvurma
nedenleri araştırılmış ve dönemin tanıklarının ifadeleri doğrultusunda süreç bilimsel bir metotla
değerlendirilmiştir. Ayrıca buluntuların yayınlanmasından sonraki süreçte ortaya çıkan yeni
kanıtlar ve günümüz bilim insanlarının görüşleri eleştirel bir bakış açısıyla yeniden
değerlendirilmiş ve Dorak Hazinesi’nin gerçekliği konusunda önemli tespitler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anadolu, Prehistorya, Erken Tunç Çağı, James Mellaart

Kaynakça

• Akarsu, Rabia. 2014. “Erken Tunç Çağı Sonu ve Orta Tunç Çağı’nda Güneybatı Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 18(2): 209-216.
• Arık, Murat. 2015. “Türk Müzeciliğinin Tarihsel Gelişimi”. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Umar, Bilge. 1999. İzmir 1950. İstanbul: Boyut Yayın Grubu