AN EVALUATION OF RECENT TURKISH MOTIFS IN YOUTH STREET FASHION

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 44, 211 - 243, 15.09.2025

Aslı Büyükokutan Töret , Zülal Söğüt

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1697078

Öz

In addition to its functional role in covering and protecting the body, clothing serves as a medium for expressing the identities, aesthetic values, and social meanings of individuals and societies. While it holds different meanings across cultures, clothing is a significant indicator of identity formation and transmission. As a material representation of culture, it also contains symbolic codes and messages, functioning as a tool of communication. Reflecting personal uniqueness and individuality, clothing plays an important role in preserving cultural heritage. In this context, the increasing use of traditional motifs in Turkish fashion designs is not merely a commercial strategy. The integration of cultural motifs into modern textile products represents a form of identity expression and plays an essential role in promoting Turkish identity at both local and global levels.
This article examines the integration of traditional Turkish motifs into modern textile products from a folkloristic perspective and explores how clothing can be used as a means of transmitting folk culture. The data were gathered through the analysis of collections by selected Turkish fashion brands and the evaluation of consumer perceptions. The findings reveal that the use of traditional motifs in modern clothing design is a powerful tool for individuals to express their identities and reinforce their social belonging, beyond being mere aesthetic elements. This indicates that the fashion industry functions as a dynamic agent shaping popular culture and represents an important signifier in the redefinition of Turkish identity within Turkey.

Anahtar Kelimeler

Clothing , textile , culture , motif , identity , belonging

GENÇ KUŞAK SOKAK MODASINDA SON DÖNEM TÜRK MOTİFLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Giysi, bedeni örtme ve koruma işlevinin yanı sıra, bireylerin ve toplumların kimliklerini, estetik anlayışlarını ve toplumsal değerlerini yansıtan bir ifade aracıdır. Kültürlere göre farklı anlamlar taşımakla birlikte kimlik oluşturmanın ve aktarımının bir göstergesidir. Bununla birlikte kültürün maddileşmiş bir görünümü olan giysi, bir iletişim aracı olarak özel anlamsal kodlar ve mesajlar içerir. Bireysel farklılığın ve özgünlüğün dışavurumunu yansıtan giysi, kültürel mirasın korunması açısından da işlevseldir. Bu bağlamda, Türk giyim markalarının tasarımlarında giderek artan motif kullanımı, yalnızca ticari bir strateji değildir. Kültürel motiflerin modern tekstil ürünlerine entegre edilmesi; kimlik aidiyeti ve ifadesinin bir temsili olup, Türk kimliğinin yerel ve küresel düzeyde tanıtılmasında önemli rol oynamaktadır.
Bu makalede; geleneksel Türk motiflerinin, Türkiye merkezli genç kuşaklara hitap eden sokak giyimi markalarının ürünlerine entegrasyonu halk bilimsel bir bakış açısıyla incelenmiş ve giysinin halk kültürünün bir aktarım aracı olarak kullanılabileceği tartışmaya açılmıştır. Çalışmanın verileri, X ve Alfa kuşaklarına yönelik sokak (urban) giyim ürünleri üreten on butik Türk markasının 2020-2025 yılları arası koleksiyonlarından alınan elli beş giysinin analiziyle elde edilmiştir. Yapılan tespit ve değerlendirmeler sonucunda, geleneksel motiflerin modern giysi tasarımlarında kullanılmasının, estetik birer unsur olmanın ötesinde bireylerin kimliklerini giyim aracılığıyla ifade etme ve toplumsal aidiyetlerini pekiştirme sürecinde güçlü bir araç olarak kullanıldığı görülmüştür. Bu durum, giyim sektörünün popüler kültürü yönlendiren bir dinamik olarak işlenmesi ve Türk kimliğinin kıyafetler üzerinden yansıtılması açısından önemli bir gösterge teşkil etmektedir. Aynı zamanda, incelenen markalar özelinde, Türk kimliğinin temsiline kültürel ve psikolojik açıdan katkı sağlayan bir eğilim olarak da değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Giysi , tekstil , kültür , motif , kimlik , aidiyet

Kaynakça

• Akdemir, Nihan. 2018. “Visible expression of social identity: The clothing and fashion”. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17(4): 1389–1397.
• Aktürk, Melek. 2022. Sanattan Zanaata Saraydan Konuta İslam Sanatında Lâle. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Türk İslam Sanatları Tarihi Anabilim Dalı.
• Altun, Işıl. 2007. “Karacaoğlan’da şiirsel bir imge olarak giyim, kuşam”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (35): 217–228.
• Ayhan, Fatma. 2021. “Bugün giyilen modern giysinin oluşumunda Türklerin etkisi”. Humanities Sciences (NWSAHS) 16(1): 24–44.
• Balcı, Fatih. 2019. “Cezveden Kültüre 40 Yıl: Türk Kahvesi ve Geleneği”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 7(87): 315-328.
• Baudrillard, Jean. 1997. Tüketim toplumu (H. Deliceçaylı & F. Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bilgin, Nuri. 1994. Kimlik sorunu. İzmir: Ege Yayıncılık.
• Bozkurt, Sevda. 2020. “Geleneksel Türk Halı Sanatında Kullanılan Motiflerin Anlamları: Sındırgı-Yağcıbedir Halıları Üzerine Göstergebilimsel Bir Analiz”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 8(1): 697-731. https://doi.org/10.19145/e-gifder.641272
• Büyükkol, Semih. 2025. “Çay ve Simit Kültürünün Türk Resim Sanatına Yansımaları”. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 18(49): 551-566. https://doi.org/10.12981/mahder.1533896
• Cam, Oğuz. 2024. “Dünyada ve Türkiye’de Lokum: Gastronomi Kapsamında Bir Değerlendirme”. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi 7(2): 325-343.
• Cebirbay, M.A., Aktas, N. 2008. “Türk Mutfağının Geleneksel Yiyeceği: Döner Kebap”. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi 38. ICANAS Maddi Kültür Bildiri Kitabı; I. Cilt. 329-339. Ankara, Türkiye.
• Chaney, David. 1999. Yaşam tarzları (İ. Kutluk, Çev.). Ankara: Dost Yayınevi.
• Çalışır, G.; Türkal, İ.; Türten, B.; Kütükoğlu, E.; Özarslan, C. 2019. “Çay İçme Kültürünün Kişilerarası İletişime Katkısı”. Mavi Atlas 7(2): 54-87.
• Çıblak, Nilgün. 2004. “Halk Kültüründe Nazar, Nazarlık İnancı ve Bunlara Bağlı Uygulamalar”. Türklük Bilimi Araştırmaları 15: 103-25.
• Demir Parlak, Sevda. 2022. “Giyim modasıyla kimliğin temsili üzerine”. Turkish Journal of Fashion Design and Management 4(2): 103–120.
• Dikkaya, Fahri. 2011. “Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde simit ve simitçiler”. Milli Folklor 23(92): 72-76.
• Ergür, A. 1997. Gelenek görenek ve inançların halk sanatına etkisi. 5. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Maddi Kültür Seksiyon Bildirileri, 171–174. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Flügel, John Carl. 2008. “Giysi sembolizmi ve giysinin çok anlamlılığı”. Cogito (55): 121–132.
• Flügel, John Carl. 1930. The psychology of clothes. London: Hogarth Press.
• Frager, Robert. 2003. Sufi psikolojisinde gelişim denge ve uyum: Kalp, nefs, ruh (İ. Kapaklıkaya, Çev., 2. baskı). İstanbul: Gelenek Yayınları.
• Göksel, Nevbahar. 2007. “Gençlerde giyim modası ve kimlik ilişkisi”. Yedi 1: 48–53.
• Grubb, E. L., & Grathwohl, H. L. 1967. “Consumer self-concept, symbolism and market behavior: A theoretical approach”. Journal of Marketing 31(4): 22–27.
• Güneş, Serkan. 2012. “Türk Çay Kültürü ve Ürünleri” Milli Folklor Dergisi 24(93): 234-251.
• Işın, Priscilla Mary. 2009. Gülbeşeker Türk Tatlıları Tarihi. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
• Kahraman, Seyit. 2014. Osmanlı Çiçekçileri ve Çiçekleri İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları.
• Kılıç Karatay, Semra. 2021. “Aksaray yöresi halı, kilim, çorap ve patik örneklerinde kullanılan geleneksel motifler”. Sanat ve İkonografi Dergisi (1): 7-18.
• Koca, Emine, Fadime Koç ve Vural, Tuba. (2007). “Kültürlerarası etkileşimde giyim kuşam”. 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10–15 Eylül, Ankara, 793–808.
• Odabaşı, Yavuz. 1999. Tüketim kültürü: Yetinen toplumun tüketen topluma dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayınları.