Merinos Melezi Koyunlarda Laktasyonun Farklı Dönemlerinde Kan ve Süt Selenyum Düzeyleri İle Bunlara Etki Eden Faktörlerin Araştırılması

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 4 - Ek sayı, 152 - 163, 30.12.2019

Selçuk Pekkaya Pınar Peker Akalın Nuri Başpınar Miyase Çınar

Öz

Çalışmada, selenyum eksikliğinin araştırılmasına yönelik olarak Ankara ilinin farklı ilçelerinde, Merinos melezi koyunlarda vebunların kuzularında, Se ve ilişkili biyokimyasal parametrelerin incelenmesi amaçlandı. Çalışmada, Ankara Polatlı TİGEM tarımişletmesinden (Kontrol grubu) ve Polatlı, Beypazarı ve Gölbaşı ilçelerinde mera yetiştiriciliği yapan koyun yetiştiricilerindenelde edilen Merinos melezi koyun ve kuzuları kullanıldı. Koyunlardan laktasyon süresince toplam üç kez (1. 15. ve 45. günlerde)süt ve kan örnekleri, kuzularından belirtilen dönemlerde kan örnekleri alındı. Hayvanların tükettiği yem ve suyun yanı sıraotlatılan meralardan toprak örnekleri de alındı. Alınan yem, su ve toprak örneklerinde selenyum, bakır, çinko, kadmiyum, sütörneklerinde selenyum, serum örneklerinde ise selenyum, bakır, çinko, kadmiyum ve Vitamin E düzeyleri ile aspartat aminotransferaz, kreatin kinaz, laktat dehidrogenaz ve glutatyon peroksidaz aktiviteleri belirlendi. Koyunlarda, laktasyonun ilerleyengünlerinde (1. 15. ve 45. günlerde) serum ve süt selenyum düzeyleri Polatlı, Beypazarı ve Gölbaşı gruplarında, Kontrol’e göre düşük(p<0,001) iken, en düşük olduğu grup Gölbaşı grubu (1. ve 15. günlerde) olarak tespit edildi. Kuzularda, Polatlı ve Gölbaşı grubuserum selenyum düzeyleri Kontrol’e göre düşük (p<0,01) olarak belirlendi. Vitamin E düzeyleri, hem koyunlarda (p<0,001) hemde kuzularında (p<0,01) Polatlı, Beypazarı ve Gölbaşı gruplarında, Kontrol’e göre düşük olarak belirlendi. Serum aspartat aminotransferaz ve kreatin kinaz aktiviteleri incelendiğinde, hem koyunlarda hem de kuzularında, laktasyonun ilerleyen günlerinde,kuzularda Gölbaşı grubu en yüksek (p<0,001) olmak üzere, tüm bölgelerde Kontrol’e göre önemli düzeyde yükseklikler tespitedildi. Laktasyonun ilerleyen günlerinde, her 3 bölgeye ait koyunların serum bakır düzeyleri, Kontrol’e göre düşük (p<0,001)olarak saptandı. Polatlı, Beypazarı ve Gölbaşı bölgelerindeki koyunlarda süt ve serum selenyum ile serum Vitamin E düzeylerinindüşüklüğü, ayrıca serum AST ve CK aktivitelerinin yüksekliği, bu bölgelerin, özellikle Gölbaşı bölgesi olmak üzere, Se yetersizliğiyönünden kritik bölgeler olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Laktasyon, Merinos Melezi, Selenyum Eksikliği, Süt Selenyum Düzeyleri

Destekleyen Kurum

TAGEM

Proje Numarası

TAGEM/HSGYAD/14/A07/P02/44

Teşekkür

Çalışma, TAGEM tarafından TAGEM/HSGYAD/14/A07/P02/44 proje numarası ile desteklenmiştir.

Investigation of Blood and Milk Selenium Status with the Related Factors in Merino Crossbred Ewes During Lactation

Öz

This study was aimed to investigate selenium status in Merino crossbred ewes and their lambs by evaluating Se and relatedbiochemical parameters in different districts of Ankara. Merino crossbred ewes and their lambs, obtained from Ankara PolatlıTİGEM farm (Control group) and pasture breeding farmers in Polatlı, Beypazarı and Gölbaşı districts, were used. Milk and bloodsamples were taken from ewes during the lactation period (1st, 15th and 45th days). Blood samples were taken from lambs atthe same days. Feed, water and soil samples were also taken. Selenium, copper, zinc, cadmium levels in feed, water and soil,selenium levels in milk, selenium, copper, zinc, cadmium and Vitamin E levels and aspartate amino transferase, creatine kinase,lactate dehydrogenase and glutathione peroxidase activities in serum, were determined. In ewes, serum and milk seleniumlevels were lower in Polatlı, Beypazarı and Gölbaşı groups (p<0.001), compared to the Control, with the lowest levels in Gölbaşıgroup in the 1st and 15th days of lactation. In lambs, serum selenium levels in Polatlı and Gölbaşı groups were lower than theControl (p<0.01). Vitamin E levels were lower in ewes (p<0.001) and lambs (p<0.01) in the three regions compared to the Control.When serum aspartate amino transferase and creatine kinase activities were examined, significant increases were found inewes and lambs regarding the regions, whereas the highest levels were in Gölbaşı group (p<0.001) in the lambs. Serum copperlevels of ewes from all of the three regions were lower than in the Control group (p<0.001) in the following days of lactation.Lowlevels of milk and serum selenium and serum Vitamin E levels, high activities of AST, CK in sheep from Polatlı, Beypazarı andGölbaşı regions, mostly in Gölbaşı, suggest that these regions were critical in terms of Se deficiency.

Anahtar Kelimeler

Lactation, Merino Crossbred, Milk Selenium Levels, Selenium deficiency

Proje Numarası

TAGEM/HSGYAD/14/A07/P02/44

Kaynakça

• Abd El-Ghany H, L.Pez-Arellano AE, Revilla-V.Zquez R, Ram.Rez-Bribiesca A. T.Rtora-Pérez EJ. (2008). J Anim Vet Adv7: 61–67.
• Agnieszka T, Bogumiła M, Małgorzata P, Bąkowska R,Pilarczyk Wójcik J, Marciniak A, Hendzel D. (2011).Relationship between selenium and selected heavy metalsconcentration in serum of cattle from a non-polluted area.Biological Trace Element Research 144: 517-524.
• Alp M, Kahraman R, Kocabağlı N, Özçelik D, Eren M, Türkmenİ, Yavuz M, Dursun Ş. (2001). Marmara bölgesindeki yem bitkilerinin mineral madde düzeylerinin saptanması vekoyunlarda beslenme bozuklukları ile ilişkisi. Turk J VetAnim Sci 25:511-520.
• Anon. (2004). MWS-2. Temassız sıcaklık ölçümüne sahipmikrodalga parçalama sistemi. V.3.0 Kullanma Talimatı.Berghof Products + Instruments GmbH.Aoac Official Method. 999.10 Lead, Cadmium, Zinc, Copper,and Iron in Foods Atomic Absorption Spectrophotometryafter Microwave Digestion.
• Ateşşahin A. (1999). Deneysel olarak selenyum zehirlenmesioluşturulan koyunlarda kan ve doku selenyum düzeylerininbelirlenmesi. Doktora tezi, Fırat Üniversitesi Farmakolojive Toksikoloji Anabilim Dalı.
• Aydın K. (1997). Bir endemik guatr bölgesindeki ilkokulçocuklarında iyot ve selenyum düzeylerinin tiroid volümü,tiroid fonksiyonları, fizik ve zeka gelişimi üzerine etkileri.Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi. Uzmanlık Tezi.
• Baydar E, Özçelik M, Gazioğlu A. (2015). Yün yeme hastalığı olankoyunlarda bazı iz elementler ve serum biyokimyası. FÜSağ Bil Vet Derg 29:187-190.
• Bektaş GI, Altıntaş A. (2011). Merinos ve Ile de France xAkkaraman sütlerinde iz element düzeyleri ve laktasyondakideğişimleri. Türk Biyokimya Dergisi 36:149-153.
• Bostedt H, SCHRAMEL P. (1990). The importance of seleniumin the prenatal and postnatal development of calves andlambs. Biological Trace Element Research 24:163-171.
• Combs FG, ve Combs BS. (1984). The nutritional biochemistryof selenium. Ann Rev Nutr 4:257-280.
• Davis PA, Mc Dowell LR, Wilkinson NS, Buergelt CD, Van AlstyneR, Weldon RN, Marshall TT. (2006). Effects of seleniumlevels in ewe diets on selenium in milk and the plasma andtissue selenium concentrations of lambs. Small RuminantResearch 65:14–23.
• Erman M, Abdullah K, Kızıler AR, Parkan Ç, Gönül R, BarutçuB, Dodurka HT. (2005). Determination of levels of someessential (iron, copper, zinc) and toxic (lead, cadmium)metals in the blood of sheep and in samples of water,plants and soil in Northwest Turkey. Veterinarski Arhiv 75(4):359-368.
• Food and Drug Administration, FDA. (1987). Food additivespermitted in feed and drinking water of animals: Selenium.Fed Reg 52, 10668.
• Food and Drug Administration, FDA. (1987). Food additivespermitted in feed and drinking water of animals: Selenium.Fed Reg, 52, 10668.
• Gerloff BJ. (1992). Effect of selenium supplementation ondairy cattle. J Anim Sci 70: 3934-3940.
• Gürdoğan F, Yıldız A, Balıkcı E. (2004). Investigation of SerumCu, Zn, Fe and Se Concentrations during Pregnancy (60, 100and 150 Days) and after Parturition (45 Days) in Single andTwin Pregnant Sheep. Turk J Vet Anim Sci 30 2006:61-64.
• Jelinek P, Illekl J, Helanova I, Frais Z. (1984). Biochemical andhematological values of the blood in rams during rearing.Cta Vet. Brno 3-4;143-150.
• Jensen L. (1975). Modification of a selenium toxicity in chicksby dietary silver and copper. J Nutr 105;769, 1975.
• Judson GJ, McGregor BA, Howse AM. (2011). Blood mineral,trace-element and vitamin concentrations in Huacayaalpacas and Merino sheep grazing the same pasture.Animal Production Science 51:873-880.
• Kaneko JJ, Harvey JW, Bruss ML. (1997). Clinical Biochemistryin Domestic Animals, 5th Edition, Academic Press,California, USA.
• Kies C, Harms JM. (1989). Copper absorption as affected bysupplemental calcium, magnesium, manganese, seleniumand potassium. Adv Exp Med Biol 258:45-58.
• Kirchgessner M, Schwarz FJ, Schnegg A. (1982). Interactionsof essential metals in human physiology. In: ed: PrasadAS. Current Topics in Nutrition and Disease Vol. 6, Clinical,Biochemical, and Nurtritional Aspects of Trace Elements,New York.
• Küçükkaya F. (2010). Organik iz minerallerin büyümeperformansına etkisi. Doktora Tezi, Selçuk ÜniversitesiSağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.Maret W. (2000). The function of zinc metallothionein: a linkbetween cellular zinc and redox state. J Nutr 130:1455-1458.
• Milad K, Kovac G. (1998). Review article: Vitamin E and seleniumin sheep. Folia Veteniraria 42:87-94.
• N M L K 186. (2007). Nordic Committe on Food Analyssis,TraceElements As, Cd, Hg, Pb and other elements. Determinationby ICP-MS after pressure digestion.
• Özçelik M, Kabadayı B, Güler O, Orak U, Çiftçi M. (2015). Elazığilinde koyunlarda mera öncesi, mera dönemi ve mera sonrası kan serumlarında bazı mineral madde düzeylerinintespiti. FÜ Sağ Bil Vet Derg 29 (3) :167-173.
• Perrone L, Di Palma L, Di Toro R, Gialanella G, Moro R. (1993).Trace element content of human milk during lactation.JTrace Elem Electrolytes Health Dis 7:245-7.
• Phipps RH, Grandison AS, Jones AK, Juniper DT, Ramos-Morales ER, Bertin G. (2008). Selenium supplementationof lactating dairy cows: effects on milk production andtotal selenium content and speciation in blood, milk andcheese. Animal 2:1610-1618.
• Robson S. (2007). Selenium deficiency in sheep. Erişim: http://www.dpi.nsw.gov.au/__data/assets/pdf_file/0016/111355/selenium-deficiency-in-sheep.pdf, erişim tarihi:04.01.2013.
• Rossipal E, Krachler M. (1998). Pattern of trace elementsin human milk during the course of lactation. NutritionResearch 18: 11-24.
• Shamberger JR. (1983). Biochemistry of selenium. PlenumPress. New York and London.
• Stacchini A, Coni E, Baldini M. (1989). Selenium intake with dietin Italy: a pilot study. J Trace Elem Electrolytes Health Dis3:193-198.
• Toker NY. (2007). Blood serum Vitamin A and E concentrasyonsand distrution into lipoprotein fractions of pregnant sheepand newborn lambs. Revue Med Vet 158: 413-417.
• Turgut K. (1995). Veteriner Klinik Laboratuvar Teşhis.Bahçıvanlar basımevi. Cilt 1:188-189.
• Underwood EJ. (1977). Trace elements in human and animalnutrition. Academic Press 4th edition.
• Van Niekerk FE, Van Niekerk CH. (1990). Concentrations ofplasma copper and zinc and blood selenium in ewes andlambs of Merino, Dohne Merino and SA Mutton Merinosheep. S Afr Tydskr Veek 20:144-147.
• Voyvoda H, Sekin S, Vur F, Bildik A. (1996). Van’daki KuzulardaBeyaz Kas Hastalığı ve Enzootik Ataksi’nin Kombine OlarakGörülebilirliği. Y Y Ü Vet Fak Derg 7:35-41.
• Watkinson JH. (1983). Prevention of selenium deficiency ingrazing animals by annual topdressing of pasture withsodium selenate. New Zealand Veterinary Journal 31:78-85.
• Wichtel JJ, Craigie AL, Freeman DA, Varela-Alvarez H,Wiliamson NB. (1996). J Dairy Sc. 79:1865–1872.