Ayaktan Kemoterapi Alan Kanser Hastalarının Bulantı-Kusma ve Yorgunluk Semptomlarına Yönelik Tamamlayıcı ve Bütünleşik Tedavi Kullanım Durumlarının Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 13 - 23, 01.01.2022

Selda Bal , Meral Gün , Birgül Vural Doğru

https://doi.org/10.53493/avrasyasbd.981525

Öz

Tanımlayıcı ve kesitsel tipte olan bu çalışma, ayaktan kemoterapi alan kanser hastalarının bulantı-kusma ve yorgunluk semptomlarına yönelik tamamlayıcı ve bütünleşik tedavi kullanım durumlarının belirlenmesi amacıyla yapıldı. Araştırmanın örneklemini Ağustos-Aralık 2019 tarihleri arasında KKTC Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Gündüz Kemoterapi Odasında kemoterapi tedavisini alan 101 hasta oluşturdu. Verilerinin toplanmasında; Kişisel Bilgi Formu ve Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Yaklaşımları Ölçeği kullanıldı. Veriler, tanımlayıcı istatistikler, Mann-Whitney U ve Kruskal Wallis H testleri ile analiz edildi. Araştırmamıza katılan bireylerin, yaş ortalamasının 60.86 olduğu, %60.4’ünün kadın, %92.1’inin evli, %41.6’sının ilkokul mezunu olduğu belirlendi. Hastaların %39.6’sının meme kanseri olduğu, %34.7’sinin ilave kronik hastalığının olduğu belirlendi. Hastaların %75.2’sinin TAT kullandığı, ve tamamının kullandıkları TAT yöntemi hakkında doktor/hemşireye bilgi vermediği belirlendi. Hastaların bulantı kusma için en fazla yeşil çay, ada çayı, zencefil (sırasıyla %51.3, %40.8, %36.8) kullanıldığı, yorgunluk için ise egzersiz yaptığı %27.7 tespit edildi. Hastalar arasında yaşı daha genç olanların ve prostat ile kolon kanseri tanısı almış olanların yorgunluğa yönelik Bilişsel-Davranışsal Yaklaşımları, daha ileriki yaşta olanların ise Biyolojik Yaklaşımları tercih ettikleri belirlendi. Üniversite mezunu olanların, ilave hastalığı bulunmayanların ve ailesinde kanser öyküsü olan hastaların ölçek puanlarının diğerlerine göre daha yüksek olduğu belirlendi (p<0.05).

Anahtar Kelimeler

Kemoterapi, Bulantı-Kusma, Yorgunluk, Tamamlayıcı ve Bütünleşik Tedavi

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

2019/18-06

Kaynakça

• Akbulut G, Yalinca R, Ersoy G. (2011). The application of complementary medicine methods applied for psychological support and relaxation in cancer patients. Journal of Turgut Ozal Medical Center, 18(1): 1-8.
• Arslan M, Özdemir L. (2015) Kemoterapiye bağlı gelişen bulantı-kusmanın yönetiminde kullanılan tamamlayıcı tedavi yöntemleri. Türk Onkoloji Dergisi, 30(2): 82-89.
• Bahar A, Ovayolu Ö, Ovayolu N. (2019). Onkoloji hastalarında sık karşılaşılan semptomlar ve hemşirelik yönetimi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1): 42-58.
• Bulduklu Y. (2015). Hedef kitle bağlamında tamamlayıcı ve alternatif tıp uygulamaları. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1 (37): 607-627.
• Can G, Erol Ö, Aydıner A, Topuz E. (2009). Quality of life and complementary and alternative medicine use among cancer patients in Turkey. European Journal of Oncology Nursing, 13(4): 287-294. DOİ: 10.1016/j.ejon.2009.03.007.
• Drozdoff L, Klein E, Kalder M, Brambs C, Kiechle M, Paepke D. (2019). Potential interactions of biologically based complementary medicine in gynecological oncology. Integr Cancer Ther. 18:1–10. https://doi.org/10.1177/1534735419846392.
• Düzen KÖ, Korkmaz M. (2015). Kanser hastalarında, semptom kontrolü ve tamamlayıcı ve alternatif tıp kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(2): 67-76.
• Eghbali M, Yekaninejad MS, Jalalinia SF, Samimi MA, Sa'atchi K. (2016). The effect of auricular acupressure on nausea and vomiting caused by chemotherapy among breast cancer patients. Complementary therapies in clinical practice, 24, 189-194.
• Firkins R, Eisfeld H, Keinki C, Buentzel J, Hochhaus A, Schmidt T. (2018). The use of complementary and alternative medicine by patients in routine care and the risk of interactions. J Cancer Res Clin Oncol. 144(3): 551–557. https://doi.org/10.1007/s00432-018-2587-7.
• Gupta D, Batra R, Mahajan S, Bhaskar DJ, Jain A, Shiju M. (2014). Comparative evaluation of the complementary and alternative medicine therapy and conventional therapy use for musculoskeletal disorders management and its association with job satisfaction among dentists of West India. J Tradit Complement Med. 4(4): 263–270. https://doi.org/10.4103/2225-4110.126632.
• Hintistan S, Çilingir D, Nural N, Gürsoy AA. (2012). Hematolojik kanserli hastaların kemoterapiye bağlı yaşadıkları semptomlara yönelik uygulamaları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3): 153-164.
• Jazıeh AR, Khadega AA, Ardah HI, Alkaiyat M. (2021). The trends of complementary alternative medicine use among cancer patients. BMC Complementary Medicine and Therapies, 21(1): 1-8.
• Jermini M, Dubois J, Rodondi PY, Zaman K, Buclin T, Csajka C. (2019). Complementary medicine use during cancer treatment and potential herb-drug interactions from a cross-sectional study in an academic Centre. Sci Rep. 9(1): 1–11. https://doi.org/10.1038/s41598-019-41532-3.
• Johnson SB, Park HS, Gross CP, Yu JB. (2018). Complementary medicine, refusal of conventional Cancer therapy, and survival among patients with curable cancers. JAMA Oncol. 4(10): 1375–1381. https://doi.org/10.1001/jamaoncol.2018.2487.
• Kanimozhi T, Hindu K, Maheshvari Y, Khushnidha YG, Kumaravel M, Srinivas KS, Manickavasagam M, Mangathayaru K. (2021). Herbal supplement usage among cancer patients: A questionnaire-based survey. Journal of cancer research and therapeutics, 17(1): 136–141. https://doi.org/10.4103/jcrt.JCRT_612_18
• Karakoç MD. (2020). Onkoloji hastalarının tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemlerini kullanma durumları. Pamukkale Tıp Dergisi, 13(1): 69-80.
• Kurt H, Keşkek ŞÖ, Çil T, Canataroğlu A. (2013). Meme kanserli hastalarda tamamlayıcı/alternatif tedavi kullanımı. Türk Onkoloji Dergisi, 28(1): 10-15.
• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti İstatistik Yıllığı Statıstıcal Yearbook 2019. http://www.devplan.org/Ist_yillik/IST-YILLIK-2017.pdf . Erişim Tarihi:15.01.2021
• Mustian KM, Devine K, Ryan JL, Janelsins MC, Sprod LK, Peppone LJ, Candelario GD, Mohile SG, Morrow GR. (2011). Treatment of nausea and vomiting during chemotherapy. US oncology & hematology, 7(2):91–97. https://doi.org/10.17925/ohr.2011.07.2.91
• Mutlu H, Akca Z, Cihan YB, Aslan T, Erden A, Büyükçelik A. (2013). Alteration of complementary and alternative medicine usage in patients with cancer in Turkey. Medicine Science 2(3): 757-763.
• Ovayolu, Ö, Ovayolu N. (2013). Onkolojide semptom yönetiminde kullanılan kanıt temelli tamamlayıcı yöntemler ve etkileri. Erü Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1): 83-98.
• Özçelik G, Toprak D. (2015). Bitkisel tedavi neden tercih ediliyor?. Ankara Medical Journal, 15(2): 48-58.
• Özdemir, Ü, Taşcı S. (2017). Yorgunluk yaşayan kanserli bireylerde bütünleşik sağlık uygulaması. Akupres. Sağlık Bilimleri Dergisi, 26 (3): 253-256.
• Öztürk R, Şatır DG, Sevil Ü. (2016). Jinekolojik kanserli hastaların tamamlayıcı ve alternatif tedavi kullanım durumları ve tutumlarının incelenmesi. Gaziantep Medical Journal, 22(3): 141-147.
• Peksoy S, Demirhan İ, Kaplan S, Şahin S, Düzgün A. (2018). Tamamlayıcı ve alternatif tedavinin jinekolojik kanserlerde kullanımı. Türkiye Sağlık Bilimleri Ve Araştırmaları Dergisi, 1(1): 36-47.
• Türkiye İstatistik Kurumu.2020. http://www.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do%3Fmetod%3Dsearch. Erişim Tarihi:15.01.2021
• Uğurluer, G, Karahan A, Edirne T, Şahin HA. (2007). Ayaktan kemoterapi ünitesinde tedavi alan hastaların tamamlayıcı ve alternatif tıp uygulamalarına başvurma sıklığı ve nedenleri. Van Tıp Dergisi, 14(3): 68-73.
• Yarney J, Donkor A, Opoku SY, Yarney L, Agyeman-Duah I, Abakah AC, Asampong E. (2013). Characteristics of users and implications for the use of complementary and alternative medicine in ghanaian cancer patients undergoing radiotherapy and chemotherapy: a cross-sectional study. Bmc Complementary And Alternative Medicine, 13(1): 16-23.
• Yeşil H, Kıran B, Alkan H, Ateş B, Kayalı B, Büyükçam S, Uysal M. (2018). Afyon Kocatepe Üniversitesi’nde meme kanseri tanısı ile takip edilmekte olan hastalarda tamamlayıcı ve alternatif tedavi kullanımı. Kocatepe Tıp Dergisi, 19(2): 42-47.