MUHAFAZAKÂRLIĞA YÖNELİK İKİ YAKLAŞIM: ANA TEMALAR EKSENİNDE SİYASÎ VE DURUMSAL MUHAFAZAKÂRLIK

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 17, 31.03.2021

Fatma Zehra Laleoğlu

https://doi.org/10.48139/aybukulliye.858322

Öz

Definitions of conservatism are made on two basic approaches. The first of these approaches is “political conservatism”, which qualifies conservatism as a political ideology. On the other hand, “situational conservatism” as second approach regards it as a general attitude and behavior to life. In this article, first of all, the discussion of “conservatism” is made over these two approaches. Secondly, the selected main themes of conservatism which are tradition, change, religion, family and society, state and authority, property, and moral order are discussed and compared. The comparison is made of the common and different aspects of political and situational conservatism through these terms. As a result of comparison, it was seen that the approach of political and situational conservatism to these themes largely similar. However, there are some differences between the approaches. For instance, in political conservatism, tradition is rather viewed as a concrete reality representing religious institutions, clubs, universities, foundations and other similar institutions. On the other hand, situational conservatism considers tradition as norms and values that shape attitudes and behaviors. When it was considered in the context of change, situational conservatism can be articulated to other ideologies and can be the protector of the existing doctrines of these ideologies. In this state, differently from political conservatism, it gets position above ideologies. Also, when approaches compared in the context of authority, it is seen that political conservatism is sometimes evaluated as authoritarian or paternalist. The most important reason for such evaluations is the emphasis on authority by political conservatism. As a result, it is possible to say that situational conservatism has a more individual attitude. However, political conservatism represents a more institutionalized system of thought.

Anahtar Kelimeler

Political Conservatism, Situational Conservatism, Tradition, Change, Religion, Authority

Muhafazakârlığa Yönelik İki Yaklaşım: Ana Temalar Ekseninde Siyasî ve Durumsal Muhafazakârlık

Öz

Muhafazakârlık tanımları iki temel yaklaşım üzerinden yapılmaktadır. Bu yaklaşımların ilki muhafazakârlığı siyasî bir ideoloji olarak değerlendiren “siyasî muhafazakârlık”tır; ikincisi ise onu yaşama dair genel bir tutum ve davranış sayan “durumsal muhafazakârlık” olarak bilinir. Bu makalede öncelikle mezkur iki yaklaşım üzerinden “muhafazakarlık” tartışması gerçekleştirilmektedir. İkinci olarak ise muhafazakârlığın ana temaları ele alınmıştır. Bu temalar arasında gelenek, değişim, din, aile ve toplum, devlet ve otorite, mülkiyet, ahlaki düzen başlıklarına yer verilmiştir. Söz konusu temalar üzerinden siyasî ve durumsal muhafazakârlığın ortak ve farklı yönleri ele incelenmiştir. İnceleme sonucunda siyasî ve durumsal muhafazakârlığın bu temalara yaklaşımının büyük ölçüde örtüştüğü görülmüştür. Bununla birlikte iki yaklaşım arasında bazı nüanslar da mevcuttur. Örneğin siyasî muhafazakârlıkta gelenek daha ziyade dini kurumlar, kulüpler, üniversiteler, vakıflar ve diğer benzeri kurumları temsil eden somut bir gerçeklik olarak addedilmektedir. Durumsal muhafazakârlığa bakıldığında gelenek, tutum ve davranışları şekillendiren norm ve değerler olarak ön plana çıkmaktadır. Değişim özelinde ele alındığında ise durumsal muhafazakârlık diğer ideolojilere eklemlenebilmekte ve bu ideolojilerin mevcut doktrinlerinin koruyucusu olabilmektedir. Bu haliyle siyasî muhafazakârlıktan farklı olarak ideolojiler üstü bir konuma erişmektedir. Öte yandan otorite bağlamında değerlendirildiğinde siyasi muhafazakârlığın kimi zaman otoriter kimi zaman da paternalist olarak değerlendirildiği görülmektedir. Bu tür değerlendirmelerin en önemli sebebi muhafazakârlığın otorite vurgusudur. Genel olarak bakıldığında ise durumsal muhafazakârlığın daha bireysel bir tavır alışı; siyasî muhafazakârlığın ise daha kurumsallaşmış bir düşünce sistemini ifade ettiğini söylememiz mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Siyasî Muhafazakârlık, Durumsal Muhafazakârlık, Gelenek, Değişim, Din, Otorite

Kaynakça

• Akıncı, Mehmet (2009). “Değişime Direniş mi Yoksa İhtiyatlı Değişimi Savunmak mı?” Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(1): 133-148.
• Bakan, Selahaddin - Arpacı, Işıl (2013). “Liberal Değişim Sürecinde Dönüşen ve Dönüştüren Muhafazakârlık”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi. 2(2): 131-141.
• Beneton, Philippe (1991). Muhafazakârlık. çev. Cüneyt Akalın. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Canavan, Francis (2011). “Edmund Burke’de Mülkiyet ve Hükümet”. çev. Celaleddin Güngör. Muhafazakâr Düşünce Dergisi. 7(27): 11-38.
• Duman, Fatih (2009). “Evrensellik ve Tarihsellik Arasında Edmund Burke: Ahlakın/Siyasetin Felsefi Temelleri”. Muhafazakâr Düşünce Dergisi. 5(19-20): 9-34.
• Duman, Fatih (2011). “Muhafazakâr Düşüncede Devlet Kavramı Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme”. Muhafazakâr Düşünce Dergisi. 7(28): 33-63.
• Duman, Fatih (2017). “Durumsal Muhafazakârlık Anlayışı Üzerine Teorik ve Eleştirel Bir Değerlendirme”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 10(2): 797-818.
• Erdoğan, Mustafa (2004). “Muhafazakârlıkta Ana Temalar”. Liberal Düşünce. (34): 5-9.
• Ergil, Doğu (1986). İdeoloji. Ankara: S Yayınları.
• Feinberg J. (1971). “Legal Paternalism”. Canadian Journal Of Philosophy, 1(1), 105-125.
• Genç, Ernur - Coşkun, Tuba (2015). “Muhafazakârlık ve Türkiye Muhafazakârlıklarının Bazı Halleri”. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi. 8(1): 27-40.
• Harrries, Owen 2003). “What It Mean To Be Conservative”. Policy Magazine. 19(2): 28-38.
• Heywood, Andrew (2013). Siyasi İdeolojiler. çev. Ahmet Kemal Bayram, Özgür Tüfekçi, Hüsamettin İnaç, Şeyma Akın, Buğra Kalkan. Ankara: Adres Yayınları.
• Huntington, Samuel P (1957). “Conservatism as an Ideology”. The American Political Science Review, 51(2): 454-473.
• Kirk, Russel (2005a). “Muhafazakârlık Fikri”. çev. Bengül Güngörmez. Liberal Düşünce, 10(37): 137-143.
• Kirk, Russel (2005b). “Süreklilik ve Değişim”. çev. Faruk Çakır. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 1(4): 11-26.
• Mannheim, Karl (2004). İdeoloji ve Ütopya. çev. M. Okyavuz. Ankara: Epos Yayınları.
• Meriç, Cemil (2015). Bu Ülke. Ankara: İletişim Yayınları.
• Mert, Nuray (2002). “Muhafazakârlar Neyi Muhafaza Etmeye Çalışır?”. Tezkire, 11(27-28): 72-77.
• Mollaer, Fırat (2009). “Muhafazakârlığın İki Yüzü”. İstanbul: Dergah.
• Nisbet, Robert (2011). “Mülkiyet ve Hayat”. çev. Fatih Serenli ve Kudret Bülbül. Muhafazakâr Düşünce Dergisi. 7(27): 80-93.
• Oakeshott, Michael J (1991). “On Being Conservative”. Rationalism in Politics and Other Essays. ed. Timothy Fuller. London: Liberty Press.
• Özipek, Bekir Berat (2011). Muhafazakârlık: Akıl, Toplum, Siyaset. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Şeyhanlıoğlu, Hüseyin (2014). “Siyasî Muhafazakârlığın Temel İlkeleri”. Muhafazakâr Düşünce Dergisi. 10(40): 80-107.
• Vural, Mehmet (2011). Siyaset Felsefesi Açısından Muhafazakârlık. Ankara: Elis Yayınları.
• Yılmaz Ceylan, Ayşe (2007). “Edmund Burke’ün Muhafazakâr Düşüncesinde İyi Devrim Kötü Devrim Ayrımı”. Muhafazakâr Düşünce. 3(11): 23-43.