Positioning of a Shiite Group towards the Modern World: An Ethnographic Analysis

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 273 - 286, 30.09.2024

Figen Balamir

https://doi.org/10.48139/aybukulliye.1416100

Öz

Abstract
The common opinion in Turkey is that religious groups are distant from the modern. Although studies on this issue support this opinion, there are also studies that argue otherwise. This study, which focuses on the daily life practices of a Shiite group in Ankara, aims to understand their attitudes towards the modern. In addition, with the study carried out specifically for this religious group, the main problem was determined as how Shiites relate to the modern world, how the Shiite young generation harmonizes the modern with their religious beliefs, and how much the Shiite group attitude has an impact on this. The data in the study were obtained from the researcher's doctoral study conducted between 2018-2022. In the study, participant observation was made using ethnography, one of the qualitative method designs, and field notes were written. As a result, it was observed that a Shiite group in Ankara protects itself against the "temptations" of modern life through weekly meetings and various technological tools, and that technology, which is used to a certain extent to transmit Shiite values to the next generations, has an important effect on the dynamism of Shiite culture.

Anahtar Kelimeler

Sociology of religion, Religious group, Shi'ism, Qualitative Method, Ethnography

Modern Dünyaya Karşı Bir Şii Grubun Konumlanışı: Etnografik Bir Analiz

Öz

Türkiye’de genel kanı, dini grupların modern olana karşı mesafeli oldukları yönündedir. Bu konuda yapılmış çalışmalar bu kanıyı desteklese de aksini savunan çalışmalar da bulunmaktadır. Ankara’da bulunan bir Şii grubun gündelik yaşam pratiklerine odaklanılan bu çalışmada onların modern olana karşı tutumlarının anlaşılması amaçlanmıştır. Ayrıca bu dini grup özelinde yürütülen çalışma ile Şiilerin modern dünya ile ilişki biçimlerinin nasıl olduğu, Şii genç kuşağın dini değerleriyle modern olanı nasıl uyumlu hale getirdikleri ve Şii grup tutumunun bundaki etkisinin ne kadar olduğu temel problem olarak belirlenmiştir. Araştırmadaki veriler araştırmacının 2018-2022 yılları arasında gerçekleştirdiği doktora çalışmasından elde edilmiştir. Çalışmada nitel yöntem desenlerden biri olan etnografi kullanılarak katılımcı gözlem yapılmış, saha notları tutulmuştur. Sonuçta Ankara’da varlık gösteren Şii bir grubun haftalık toplantılarıyla ve çeşitli teknolojik araçlar vasıtasıyla modern hayatın “ayartmalarına” karşı kendini koruduğu, Şii değerleri sonraki kuşaklara aktarmak için belirli ölçülerde kullanılan teknolojinin Şii kültürün dinamizmini sağlayan önemli bir etkiye sahip olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Dini Grup, Şiilik, Nitel Yöntem, Etnografi

Kaynakça

• Akçaoğlu, A. (2018). Zarif ve dinen makbul: Muhafazakâr orta-üst sınıf habitusu. İletişim Yayınları.
• Akçay, S., Adıgüzel, İ. B., & Gürbüz, E. B. (Eds.), (2021). Sosyal hizmet araştırması yapmak: Bir yolculuğun inşası. Araştırma yolculuğundan yansımalar: Sosyal hizmet araştırmalarında saha deneyimleri içinde (2. Basım, ss. 1-35). Nobel Yayıncılık.
• Akman, M. (2022). Mahiyet ve münasebet perspektifinden imâmet-velâyet. Journal of Islamic Research, 33(3), 911-933.
• Altuntek, N. S. (2009). Yerli’nin bakışı: Etnografya: Kuram ve yöntem. Ütopya Yayınları.
• Ammerman, N. T. (2014). Dini kimlikler ve dini kurumlar. M. Dillon (Ed.), Din sosyolojisi el kitabı. Çev. H. Arslan. (ss. 299-225). Paradigma Yayınları.
• Atacan, F. (1990). Sosyal değişme ve tarikat: Cerrahiler. Hil Yayınları.
• Atay, T. (2011). Batı’da bir nakşî cemaati: Şeyh Nazım Kıbrısî örneği (2.Basım). Berfin Yayınları.
• Atay, T. (2012). Din hayattan çıkar: Antropolojik denemeler. İletişim Yayınları.
• Balamir, F. (2023). Bir nitel yaklaşım deseni olarak etnografi. Toplum Bilimleri Dergisi, 17(34), 38-53. http://dx.doi.org/10.29228/tbd.2007.68955
• Balamir, F. (2024). Anlam arayışında bir yol: Alfa çalışma programı üzerine etnografik bir inceleme. Nitel Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 49-74. https://doi.org/10.47105/nsb.1419748
• Berger, P. L. (2015). Sekülerleşme yanlışlandı. M. A. Kirman, İ. Çapcıoğlu (Eds.), Sekülerleşme klasik ve çağdaş yaklaşımlar içinde Çev. M. Ali Kirman. (ss. 223-234). Otto Yayıncılık.
• Certeau, M. D., Giard, L., & Mayol, P. (2009). Gündeli̇k hayatın keşfi̇ II: Konut, mutfak işleri. Çev. Ç. Eroğlu, E. Ataçay. (C. 2). Dost Kitabevi.
• Çevik, M. L. (2023). Etnisite-din ilişkisi: Kürtlerde dinsel bireycilik. The Journal of Mesopotamian Studies, 8(1), 63-92. https://doi.org/10.35859/jms.2023.1265115
• Glesne, C. (2020). Nitel araştırmaya giriş. Çev. A. Ersoy, P. Yalçınoğlu. (6. Basım). Anı Yayınları.
• Gözaydın, İ. (2009). Diyanet: Türkiye Cumhuriyeti’nde dinin tanzimi. İletişim Yayınları.
• Gün, S. (2021). Sahayı deneyimlemek: "Çingene/roman mahallesi’nde bir “gacı”. S. Akçay, İ. B. Adıgüzel, E. B. Gürbüz (Eds.), Araştırma yolculuğundan yansımalar: sosyal hizmet araştırmalarında saha deneyimleri içinde (2. Basım, ss. 37-70). Nobel Yayıncılık.
• Gündüz, N. S. (2017). Mahallenin delisi. İletişim Yayınları.
• İlyasoğlu, A. (2015). Örtülü kimlik: İslamcı kadın kimliğinin oluşum öğeleri (5. Basım). Metis Yayınları.
• Jourdain, A., & Naulin, S. (2016). Pierre Bourdieu’nün kuramı ve sosyolojik kullanımları. Çev. Ö. Elitez. İletişim Yayınları.
• Kaçmazoğlu, H. B. (2017). Mübeccel Kıray’ın sosyolojik görüşleri üzerine. Sosyoloji Konferansları, 1(55), 385-412. https://doi.org/DOI: 10.18368/iusoskon.328265
• Kara, İ. (2016). Cumhuriyet Türkiyesi’nde bir mesele olarak islam (7. Baskı, C. 1). Dergah Yayınları.
• Karpat, K. H. (2009). Osmanlı’dan günümüze kimlik ve ideoloji (3. Basım). Timaş Yayınları.
• Kıray, M. B. (2000). Ereğli: Ağır sanayiden önce bir sahil kasabası (3. Basım.). Bağlam Yayınları.
• Kirman, M. A. (2004). Türkiye’de toplumsal değişme ve yeni dini cemaatler. Muhafazkâr Düşünce Dergisi, 1(2), 61-77.
• Kükrer, M. (2017). Şehirde bir kovalamaca hikayesi: Dilenci zabıta ilişkisi ve performans üzerine etnografik bir çalışma. Herdem Kitap.
• Lindisfarne, N. (2001). Elhamdülillah laikiz: Cinsiyet, İslam ve Türk cumhuriyetçiliği Çev. S. Somuncuoğlu. İletişim Yayınları.
• Luckmann, T. (2016). Görünmeyen din: Modern toplumda din sorunu. Çev. A. Coşkun, F. Aydın, O. Coşkun. (2. Basım). Rağbet Yayınları.
• Mardin, Ş. (2007). Din ve ideoloji. (15. Basım). İletişim Yayınları.
• Momen, M. (1985). An ıntroduction to Shi’ i Islam. Yale University Press.
• Momin, A. R. (2012). Çoğulculuk ve çokkültürcülük: İslami bir bakış açısı. Çev. B. B. Okutan, A. Coşkun. Küreselleşme çokkültürlülük ve İslam: Din sosyolojisi ve antropolojisi yazıları içinde, Rağbet Yayınları. Onat, H. (2017). Emevi devri Şii hareketleri ve günümüz şiiliği. (3. Basım). Endülüs Yayınları.
• Öğüt, Z. (2022). Sosyolojik bağlamda İsmailağa cemaati. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdalga, E. (1998). Modern Türkiye’de örtünme sorunu, resmi laiklik ve popüler İslam. Çev. Y. Alogan. Sarmal Yayınevi.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Çev. M. Bütün, S. B. Demir. (2. Basım). Pegem Akademi Yayınları.
• Punch, K. F. (2016). Sosyal araştırmalara giriş: Nicel ve nitel yaklaşımlar. Çev. D. Bayrak, H. B. Aslan, Z. Akyüz. (4. Basım). Siyasal Yayınları.
• Roof, W. C. (2012). Kuşaklar ve din. Peter B. Clarke (Ed.), Çev. S. Yılmaz, A. Fidan. Din Sosyolojisi. Çağdaş Gelişmeler içinde (s. 37-65). İmge Yayınevi.
• Simmel, G. (2009). Bireysellik ve kültür. Çev.T. Birkan. Metis Yayınları.
• Sitembölükbaşı, Ş. (1995). Türkiye’de İslam’ın yeniden inkişafı: (1950-1960). TDV Yayınları.
• Sözer, S. (2018). Modernleşme süreci̇nde geleneksel di̇nî gruplar: “İskenderpaşa Cemaati̇” Örneği̇. (Yayımlanmamış doktora tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tek, A. (2019). Kolektif bellekte kırılma ve yeniden inşa olarak kerbela yası. Monograf, 11, 10-39. Touraine, A. (2002). Modernliğin eleştirisi. Çev. H. Tufan. (4. Basım). Yapı Kredi Yayınları.
• Turan, İ. (1993). Türkiye’de din siyasal kültür. Richard Tapper (Ed.), Çağdaş Türkiye’de İslam: Din, siyaset, edebiyat ve laik devlet içinde (s. 39-69). Sarmal Yayınları.
• Türk, T., & Ekşi, H. (2017). Nitel desenler: Etnografya. Edam Yayınları.
• Üzüm, İ. (2008). Tarihsel ve kültürel boyutlarıyla Alevilik. (5. Basım). TDV Yayınları.
• Wilson, B. (2015). Sekülerleşme. İ. Çapcıoğlu, M. Ali Kirman (Eds.). Çev. A. Bayer. Sekülerleşme: Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar içinde (s. 9-24). Otto Yayıncılık.
• Yıldırım, R. (2018). Geleneksel alevilik: inanç, ibadet, kurumlar, toplumsal yapı ve kolektif bellek (2.Basım.). İletişim Yayınları.
• Yılmaz, S., & Balamir, F. (2023). Din değiştirme fenomeni: Ankara’da bir protestan kilisesi bağlamında hristiyanlığa geçişin sosyolojik izdüşümleri. Dini Araştırmalar, 26(65), 459-489. https://doi.org/10.15745/da.1376232
• Zürcher, E. J. (2015). Modernleşen Türkiye’nin tarihi. Çev. Y. Soner. (31. Basım). İletişim Yayınları.