Scale Development Study on Parents' Child Raising Attitudes in the Context of Socialization and Social Value Transfer Function of the Family

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 153 - 177

Şahin Doğan , Fatma Saraçoğlu

https://doi.org/10.48139/aybukulliye.1591290

Öz

The aim of this study is to develop a valid and reliable scale for parental attitudes. The study involved administering a questionnaire to 600 male and female respondents in Turkey, aged 18 years and over, through simple random sampling and social media. The exploratory factor analysis revealed the distribution of the data into seven sub-dimensions. These seven factors are “family values,” “parental addiction,” “child addiction,” “parental sacrifice,” “parental ego,” “child-centered parent ,” and “responsibility.” These seven dimensions explained 60.224% of the total variance. The test yielded a "Cronbach Alpha" reliability coefficient of 0.94. The reliability coefficients of the sub-factor dimensions are as follows: “Family Values,” 0.80; “Parent Addiction,” 0.85; “Child Addiction,” 0.85; “Parental Sacrifice,” 0.74; “Parental Ego,” 0.75; “child-centered parent 0.73; and “Responsibility,” 0.70. The independent groups t-test led to the conclusion that all items in the scale achieved lower and upper group discrimination. There are a total of 32 questions on the scale. As a result of the correlation analysis, it was concluded that all factors had a positive correlation and were significant at the (p < 0.01) level. The results of the analysis show that it is a valid and reliable measurement tool for parents' child-rearing attitudes.

Anahtar Kelimeler

Family function, socialization, values, parental attitudes, attitude scale

Ailenin Sosyalleştirme ve Toplumsal Değer Aktarma İşlevi Bağlamında Ebeveyn Davranışlarına Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması

Öz

Bu araştırmanın amacı ebeveyn davranışlarına yönelik geçerli ve güvenilir bir tutum ölçeği geliştirmektir. Araştırma kapsamında Türkiye genelinde, tesadüfi örnekleme uygun biçimde ve sosyal medya aracılığıyla 18 yaş ve üzeri kadın ve erkek 600 kişiye anket uygulanmıştır. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda verilerin yedi alt boyuta dağıldığı görülmüştür. Bu yedi faktör “Aile Değerleri”, “Ebeveyn Bağımlılığı” “Çocuk Bağımlılığı”, “Ebeveyn Fedakârlığı”, “Ebeveyn Egosu”, “Çocuk Merkezli Ebeveyn” ve “Sorumluluk” şeklinde yedi alt boyuta dağıldığı görülmüştür. Oluşan bu yedi boyut toplam varyansın % 60,224’nü açıklamaktadır. Yapılan test sonucunda “Cronbach Alpha” güvenilirlik katsayısı 0,94 olarak bulunmuştur. Faktör alt boyutlarının güvenirlik katsayıları; “Aile Değerleri” 0,80, “Ebeveyn Bağımlılığı” 0,85, “Çocuk Bağımlılığı”, 0,85, “Ebeveyn Fedakârlığı”, 0,74, “Ebeveyn Egosu”, 0,75, “Çocuk Merkezli Ebeveyn” 0,73, ve “Sorumluluk” 0,70 olarak bulunmuştur. Yapılan bağımsız gruplar t-testi sonucunda ölçekteki bütün maddeler için alt üst grup ayırt ediciliği sağlandığı sonucu çıkmıştır. Ölçekte toplam 32 soru bulunmaktadır. Yapılan korelasyon analizi sonucu bütün faktörlerin pozitif korelasyona sahip oldukları ve (p<0,01) düzeyinde anlamlı oldukları sonucu çıkmıştır. Analiz sonuçları ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumlarına yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Ailenin işlevi, ,sosyalleşme, değerler,, ebeveyn tutumları, trutum ölçeği

Kaynakça

• Akyüz, H. (2008). Kurumlar Sosyolojisi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Aydın, M. (2011). Kurumlar Sosyolojisi. Ankara: Kadim yayınları.
• Ayhan, H. & Öztürk, E. (2021). Dijital dünyada ebeveyn olmanın görünürde normal bir yansıması olarak paylaşan ebeveynlik (sharenting): geleneksel bir derleme. Turkiye Klinikleri J Foren Sci Leg Med, 18(2), 165-77.
• Baumrind, D. (1971). Harmonious parents and their preschool children. Developmental Psychology, 4(1), 99-102.
• Baumrind, D. (1966). Effects of Authoritative Parental Control on Child Behavior, Child Development, 37(4), 887-907.
• Bryman, A., & Cramer, D. (2004). Constructing variables. Handbook of data analysis, 17-34.
• Canatan, K. (2013). Aile Sosyolojisi: kavramları, perspektifi ve gelişimi. (K. Canatan & E. Yıldırım Ed.). Aile Sosyolojisi içinde (ss. 15-30). İstanbul: Açılım Kitap.
• Ceka, A., & Murati, R. (2016). The role of parents in the education of children. Journal of Education and Practice, 7(5), 61-64.
• Coşkun, H. (2018). Modernleşme Sürecinde Ailede Kimlik. (Öğük Ed.). Kadın ve Aile Üzerine Araştırmalar içinde, (ss. 255-278). Ankara: İlahiyat Yayınları.
• Cüceloğlu, D. (2017). Geliştiren Anne-Baba. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çabuk-Kaya, N. (2012). Aile ve Çocuk. (A. Kasapoğlu & N. Karkıner Ed.), Aile Sosyolojisi içinde, (ss. 106-131). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Çoban, A. & Bilgen, Z. ve diğerleri. (2021). Karşılaşılan duygusal ve davranışsal problemlerin ebeveyn tutumu ile ilişkisinin incelenmesi: içerik analizi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 4302-4335.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Demir, Ü. (2016). Sosyal medya kullanımı ve aile iletişimi: Çanakkale’de lise öğrencileri üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim, 9 (2): 27-50.
• Doğan, İ. (2009). Dünden Bugüne Türk Ailesi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. Durkheim, E. & Fouconnet, P. (1950). Terbiye ve Sosyoloji. (İ. M. Seydol, Çev.). Milli Eğitim Derleme ve Sosyal Bilimler Serisi. İstanbul: Sinan Neşriyat Evi.
• Giddens, A. & Sutton, P. W. (2021). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Gökçe, B. (2019). Türkiye’nin Toplumsal Yapısı ve Toplumsal Kurumlar. Ankara: Savaş Yayınevi.
• Gökler, R. & Atamtürk, E. (2021). Ebeveynlik rollerindeki değişim. Sosyal Politika ve Sosyal Hizmet Çalışmaları Dergisi, 2(2), 151-177.
• Gökoğlu, S. (2022). Aile tutumlarının Z kuşağının değer yönelimleri üzerine etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yüksek Lisans Tezi).
• Holden, G. W., & Miller, P. C. (1999). Enduring and different: a meta-analysis of the similarity in parents' child rearing. Psychological Bulletin, 125(2), 223.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1993). İnsan-Aile-Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2019). Benlik, Aile ve İnsanın Gelişimi Kültürel Psikolojide Kuram ve Uygulamalar. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kağıtçıbaşı, Ç. & Cemalcılar, Z. (2021). İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Yayınları.
• Kırman, A. & Doğan, Ö. (2017). Anne-baba çocuk ilişkileri: bir meta-sentez çalışması. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(1), 28-49.
• Krech, D. & Crutchfield, R. S. (1980). Sosyal Psikoloji. (E. Güngör Çev.). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Kürüm, B. & Ekşi, H. (2022). Kimlik kavramına ahlaki bir bakış: Ahlaki kimlik ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 20 (43), s. 135-167.
• Maccoby, E. E. (2000). Parenting and its effects on children: On reading and misreading behavior genetics. Annual review of Psychology, 51(1), 1-27.
• Marshall, G. (2020). Sosyoloji Sözlüğü. (O. Akınhay ve D. Kömürcü, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Mead, G. H. (2021). Zihin, Benlik ve Toplum. (Y. Erdem, Çev.). Ankara: HeretikYayınları.
• Ogelman, H. & Özyürek, A. (2021). Anne-baba tutum ölçekleri (4-12 yaş): geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(1), 1-16.
• Özensel, E. (2023). Değişen aile değişmeyen aile değerleri. Sosyoloji Divanı, 11 (21), 13-29.
• Öztürk, A. (2019). Doğu-İslam dünyasında ailenin sosyo-politik temelleri ve sosyolojik dönüşümü üzerine. Çeşm-i Cihan Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E–Dergisi, 6(1), 2-18.
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Özyürek, A & Nehir, G. (2021). Ergenlerde ahlaki olgunluk, aile aidiyeti ve ergen-ebeveyn ilişkilerinin incelenmesi . İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(1), 247-265.
• Santrok, J. W. (2021). Yaşam Boyu Gelişim, Gelişim Psikolojisi. (G. Yüksel, Edt. M. Sayıl, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Sertelin, Ç. (2003). Ebeveyn tutumlarının sosyo-kültürel yapı ve aile fonksiyonlarıyla ilişkisi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yüksek Lisans Tezi). 05.10.2024 tarihinde YÖK TEZ kataloğundan erişildi.
• Sümer, N., Gündoğdu-Aktürk, E. & Helvacı, E. (2010). Anne-baba tutum ve davranışlarının psikolojik etkileri: Türkiye’de yapılan çalışmalara toplu bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 13 (25), 42-59.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tabachnick, B. & Fidell, L. (2001). Using Multivariate Statistics. Allyn & Bacon, Needham Heights, MA.
• Tacoğlu-Poyraz, T. (2020). Türkiye’de aile. (N. G. Ergan Ed.). Türkiye’nin Toplumsal Yapısı içinde (ss. 143-182). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Akademi.
• Taylor, S. E., Peplau, L. A. & Sears, D. O. (2015). Sosyal Psikoloji. (A. Dönmez Çev.). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Yaman, K. G., Sanver Gürsoy, H., Canel, A. N., & Ekşi, H. (2018). Maternal Spiritual Coping Scale: Development and validation. Spiritual Psychology and Counseling, 3, 9–21.
• Yılmaz, H. & Büyükcebeci, A. (2019). Bazı pozitif psikoloji kavramları açısından helikopter ebeveyn tutumlarının sonuçları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(54), 707-744.
• Yıldırım, E. & Yıldırım, E. (2013). Aile içi ilişkiler ve iletişim. (K. Canatan & E. Yıldırım Ed.). Aile Sosyolojisi içinde (ss. 139-152). İstanbul: Açılım Kitap.
• Yıldırım, E. (2013). Toplumsal değişme sürecinde aile. (K. Canatan & E. Yıldırım Ed.). Aile Sosyolojisi içinde (ss. 121-138). İstanbul: Açılım Kitap.