Göç ve Yoksulluk Kıskacında Yıkılan Bir Kent: Van

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 23, 01.12.2014

Mim Sertaç Tümtaş , Cem Ergun

Öz

Geçmişte salt iki mekân arasında yer değişim süreci olarak algılanan göç olgusu, bugün ekonomik ve toplumsal yapı üzerindeki etkileri noktasında çok daha derin ele alınmakta ve tartışılmaktadır. Bu tartışmaların başında ise göçün kente etkisi ve göçmenlerin yeni yerleşim yerlerine sosyo-ekonomik uyumu gibi sorunlar yer almaktadır. Göçmenlerin geldikleri yeni yerleşim yerlerine uyumlarında en önemli etmen ise göç gerekçeleri noktasında belirmektedir. Göç olgusu, kimi zaman, zorunlu göçlerde olduğu gibi, yoksulluğa neden olan bir görüntü sergilerken, kimi zaman da yoksulluk, isteğe bağlı göçlerde olduğu gibi, göçe neden olan bir olgu olarak karşımıza çıkabilmektedir. Bu bağlamda bu çalışmada hem zorunlu göçün hem de isteğe bağlı göçün yarattığı yoksulluğun etkilerinin en fazla hissedildiği kentlerden biri olan Van’da, göç ve yoksulluğa ilişkin tartışmalar yapılacak ve buna ek olarak 23 Ekim 2011 tarihinde kentte yaşanan depremin etkilerine de değinilecektir. Tartışma 2014 yılı Ocak ayında Van kent merkezindeki 3560 hanede yapılan araştırma kapsamında elde edilen bulgular üzerinden yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Göç, Yoksulluk, Kent, Kent Yoksulluğu, Van

Kaynakça

• AKKAYA, Yüksel. (2002) “Göç, Yoksulluk ve Kentsel Şiddet”, ÖZDEK, Yasemin (Ed.)Yoksulluk, Şiddet ve İnsan Hakları, TODAİE Yayınları, Ankara, ss. 203-215.
• AKKAYAN, Taylan (1979), Göç ve Değişme, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• AKOKPARİ, John. K. (1998), “The State, Refugees and Migration in Sub-Saharan Africa” International Migration Vol. 36 (2), ss.211-234.
• ALCOCK, Pete (1993), Understanding Poverty, The Macmillan Press Ltd., London.
• BARUT Mehmet (2011), Zorla Yerinden Edilenler İçin Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Araştırma Raporu, Akdeniz Göç-Der, Can Matbaacılık, Mersin.
• BARUT, Mehmet (2002), Zorunlu Göç’e Maruz Kalan Kürt Kökenli T.C. Vatandaşlarının Göç Öncesi ve Göç Sonrası Sosyoekonomik, Sosyokültürel Durumları, Göç-Der Yayınları, İstanbul.
• BAYHAN, Vehbi (1997), “Türkiye’de İç Göçler ve Anomik Kentleşme”, Toplum ve Göç, II. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiriler Kitabı, DİE & Sosyoloji Derneği Ortak Yayını, Ankara, ss.178-193.
• BAUMAN, Zygmunt (1999), Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar, (Çev. Ümit Öktem), Sarmal Yayınevi, İstanbul. BOZKURT, Necati (2000), Denizi Kurutmak Dünden Bugüne Zorunlu Göç ve İskan Politikası, Belge Yayınları, İstanbul.
• CASTELLS, Manuel (1997), Kent, Sınıf, İktidar, (Çev. Asuman Erendil), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• ÇAĞLAYAN, Savaş (2008), “Göç ve Yoksulluk: Mutlak ve Doğrusal Olmayan Bir İlişki”, OKTİK, Nurgün (Ed.)Türkiye’de Yoksulluk Çalışmaları, Yakın Kitabevi Yayınları, İzmir, ss. 301-324.
• ÇOLAKOĞLU, Elif (2003), “Kentsel Yoksulluk” içinde Yerel ve Kentsel Politikalar, ÇUKURÇAYIR, M. Akif ve TEKEL, Ayşe (Ed.), Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya, ss. 463-490.
• DAVİS, Mike (2006), Gecekondu Gezegeni, (Çev. Gürol Koca), Metis Yayınları, İstanbul.
• DEMİR, Gülsen (1997) “Göç Nedenleri ve Göçenlerin Beklentilerindeki Gerçekleşme Durumu: Bolu İli Kıbrıscık İlçesi Örneği”, Toplum ve Göç, II. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiriler Kitabı, DİE & Sosyoloji Derneği Ortak Yayını, Ankara, ss.85-94.
• DERİCİOĞULLARI ERGUN, Ayşe (2014), “Kentin Yoksulu Çok Yoksulun Ken(d/t)i Yok ”, KEÇELİ, Arif ve ÇELİKOĞLU, Şaban (Ed.), Kent Çalışmaları I, Detay Yayıncılık, Ankara, ss. 1-19.
• ERDOĞAN, Güzin (2000), “Türkiye‟de ve Dünyada Yoksulluk Ölçümleri Üzerine Değerlendirmeler”, DİE İşgücü Piyasası Analizleri, DİE Matbaası, Ankara.
• ERGUN, Cem (2005), Yoksulluk ve Enformel Sektör: Çöp toplayıcıları Örnegi (Isparta-İzmir Karşılaştırması), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tez Danışmanı: Doç. Dr. Songül Sallan Gül, SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji ABD, Isparta.
• ERGUN, Cem (2011), Kentsel Dönüşüm Sürecine Dönüşüm Alanlarından Bakmak: İstanbul Maltepe (Başıbüyük ve Gülsuyu Mahallesi) Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Tez Danışmanı: Prof. Dr. Hüseyin Gül, SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi ABD, Isparta.
• FAIST, Thomas (2003), Uluslararası Göç ve Ulusaşırı Toplumsal Alanlar, (Çev. Azat Zana Gündoğan ve Can Nacar), Bağlam Yayınları, İstanbul.
• GÖKTÜRK, Atilla (2006), “Göç ”, Eleştirel Sağlık Sosyolojisi Sözlüğü, NALÇACI, Erhan, HAMZAOĞLU, Onur ve ÖZALP, Erkin, Nazım Kitaplığı:34, Sol Meclis Dizisi:6, İstanbul.
• GÖKTÜRK, Atilla ve AKKAYA, Yüksel (2006), “Yerel Yönetimler ve Sınıfsal Tercihler Mersin Örneği” 2. Sınıf Çalışmaları Sempozyumu Türkiye’yi Sınıf Gerçeğiyle Anlamak, Sosyal Araştırmalar Vakfı Yayınları, İstanbul, ss.96-117.
• GÜL, Hüseyin, SALLAN GÜL, Songül ve MEMİŞOĞLU Dilek (2007), “ Türkiye'de Yoksullukla Mücadele Politikaları, Kentsel Yoksulluk ve Yerel Yönetişim”, Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar–II: Uygulama, ÖZGÜR, Hüseyin ve KÖSECİK, Muhammet (Ed.), Nobel Yayınları, Ankara, ss.246-283.
• GÜL, Hüseyin ve SALLAN GÜL, Songül (2008), “Yoksulluk ve Yoksulluk Kültürü Tartışmaları”, Türkiye’de Yoksulluk Çalışmaları, OKTİK, Nurgün (Ed.), Yakın Kitabevi, İzmir, ss. 57-96.
• GÜNDÜZ, Mustafa ve YETİM, Nalan (1997), “Terör ve Göç”, Toplum ve Göç, II. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiriler Kitabı, DİE & Sosyoloji Derneği Ortak Yayını, Ankara, ss.109-116.
• HARVEY, David (2012), Sermayenin Mekânları, Eleştirel Bir Coğrafyaya Doğru, (Çev. Başak Kıcır, Deniz Koç, Kıvanç Tanrıyar ve Seda Yüksel), Sel Yayıncılık, İstanbul.
• HOŞGÖR, Şeref (1998), “Türkiye’de Kantitatif Yöntemlerle Dolaylı Göç Tahminleri, Sorunlar ve Yaklaşımlar”, Türkiye’de İçgöç, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, ss. 104-124.
• IŞIK, Oğuz ve PINARCIOĞLU, M. Melih (2003), Nöbetleşe Yoksulluk Sultanbeyli Örneği, İletişim Yayınları, İstanbul.
• İÇDUYGU, Ahmet ve ÜNALAN, Turgay (1998), “Türkiye’de İçgöç, Sorunsal Alanları ve Araştırma Yöntemleri”, Türkiye’de İçgöç, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, ss. 38-55.
• KARPAT, Kemal H. (2010), Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma Ve Göçler, (çev. Bahar Tırnakçı) Timaş Yayınları, İstanbul.
• KAYGALAK, Sevilay (2009), Kentin Mültecileri, Neoliberalizm Koşullarında Zorunlu Göç ve Kentleşme, Dipnot Yayınları, Ankara.
• KELEŞ, Ruşen (1998), Kentbilim Terimleri Sözlüğü, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
• KÖRÜKMEZ, Lülüfer (2008), “Kent Yoksulluğu ile Mücadelede Kadınların Geliştirdiği Stratejiler ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri”, Türkiye’de Yoksulluk Çalışmaları, OKTİK, Nurgün (Ed.),Yakın Kitabevi, İzmir, ss.207-244.
• LEE, Everett S. (1966), “A Theory Of Migration”, Demography, Volume 3, İssue: 1, ss. 47-57.
• MACİONİS, John J. (2012) “Nüfus, Kentleşme ve Çevre”, Sosyoloji, (Çev. H. Tuğba Eroğlu), Nobel Yayıncılık, Ankara, ss. 566-597.
• MARSHALL, Gordon (1999), Sosyoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara
• OKTİK, Nurgün (1997), “Köyün Çekiciliği Kentin İticiliği” Toplum ve Göç, Toplum ve Göç, II. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiriler Kitabı, DİE & Sosyoloji Derneği Ortak Yayını, Ankara, ss.81-85.
• ÖZER, İnan (2004), Kentleşme Kentlileşme ve Kentsel Değişme, Ekin Kitabevi, Bursa.
• SALLAN GÜL, Songül ve KAHRAMAN Fatih (2012), “Toplumsal Tabakalaşma ve Yoksulluk”, Sosyolojiye Giriş, TUNA, Muammer (Ed.) Detay Yayıncılık, Ankara, ss. 368-382.
• SİPAHİ, Esra Banu (2006) “Yoksulluğun Küreselleşmesi ve Kentsel Yoksulluk: Ekonomik ve Sosyal Boyutlarıyla Konya Örneğinde Yoksulluk”, S.Ü. İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, sayı:11, ss.173-189.
• SULA, Havva (2004), “Yoksulluk Göç ve Kentleşmenin Sonucu: Sokakta Yaşayan ve Çalışan Çocuklar”, IV. Aile Şurası Aile ve Yoksulluk Bildirileri, BEDER ŞEN, Rahime (Ed.) T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları, Ankara, ss. 551-560.
• ŞENSES, Fikret (2001), Küreselleşmenin Öteki Yüzü: Yoksulluk, İletişim Yayınları, İstanbul.
• TEKELİ, İlhan (1998), “Türkiye’de İçgöç Sorunsalı Yeniden Tanımlanma Aşamasına Geldi”, Türkiye’de İçgöç, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul , ss.7-21.
• TEKELİ, İlhan (2000), “Kent Yoksulluğu ve Modernite’nin Bu Soruya Yaklaşım Seçenekleri Üzerine”, Devlet Reformu: Yoksulluk, AKDER, A. Halis ve GÜVENÇ, Murat (Ed.), TESEV Yayınları, İstanbul, ss.139-159.
• TEKELİ, İlhan (2008), Göç ve Ötesi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• THORNS, David. C. (2004), Kentlerin Dönüşümü, Kent Teorisi ve Kentsel Yaşam, (çev. Esra Nal ve Hasan Nal), SOYAK Yayınları, İstanbul.
• TÜMERTEKİN, Erol ve ÖZGÜÇ, Nazmiye (2002), Beşeri Coğrafya, İnsan-Kültür-Mekan, Çantay Kitabevi, İstanbul. TÜMTAŞ, Mim. Sertaç (2009), “Yoksulluktan Yoksunluğa Göç: Marmaris ve Mersin Örnekleri” Toplum ve Demokrasi Yıl: Sayı:5
• TÜMTAŞ, Mim. Sertaç (2007), Türkiye’de İç Göçün Kentsel Gerilime Etkisi: Mersin Örneği, Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla.
• ÜNALAN, Turgay (1998), “Türkiye’de İçgöçe İlişkin Veri Kaynaklarının Değerlendirilmesi”, Türkiye’de İçgöç, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, ss. 91-103.