Türkiye’de Yönetimin Sivilleşmesi: Ordunun Siyasal Kontrol Süreci Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 1, 31 - 65, 25.06.2018

Ahmet Barbak

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de yönetimin
sivilleşmesini ordunun siyasal kontrol süreci üzerinden incelemektedir. Siyasal
kontrol, ordunun seçilmiş sivillere bağlı ve sorumlu olduğu durumu ifade
etmektedir. Çalışmada ordunun siyasal kontrolü, yönetimin sivilleşmesinin bir
bileşeni olarak ele alınmaktadır. Yönetimin sivilleşmesi, yönetim yapısında
ordunun siyasal kontrolü yoluyla sivillerin üstünlüğünün sağlanmasıdır.
Türkiye’de ordunun siyasal kontrol süreci, 1990’lı yılların ortasından itibaren
uluslararası örgütler, sermaye kesimi, devlet dışı aktörler ve siyasal
iktidarın uzlaşı içerisinde olduğu bir dönemi temsil etmektedir. 15 Temmuz 2016
darbe girişiminden sonra ordunun siyasal kontrolünün yapısal ve işlevsel olarak
pekiştirildiği söylenebilir. Çalışmada, ordunun siyasal kontrolü süreç ve aktör
odaklı bir yöntemle incelenmektedir. Böylece, ilgili aktörlerin ordunun siyasal
kontrol sürecine sağladıkları girdiler, aralarındaki uzlaşının gelişimi ve
yönetim yapısının dönüşümü bütüncül olarak gösterilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Siyasal Kontrol, Ordu, Yönetim, Sivilleşme

Kaynakça

• AKAY, Hale (2010), Security Sector in Turkey: Questions, Problems, And Solutions. Çev. E. İlhan, TESEV, İstanbul. AKÇA, İsmet (2010), Türkiye’de Askeri-İktisadi Yapı: Durum, Sorunlar, Çözümler, TESEV, İstanbul. AKNUR, Müge (2013), “Civil-Military Relations During AK Party Era: Major Developments and Challenges”, Insight Turkey, Vol: 15, No: 4, pp. 131-150. AKYÜREK, Salih (2010), Zorunlu Askerlik ve Profesyonel Ordu, BİLGESAM, Ankara. AKYÜREK, Salih ve YILMAZ, Mehmet Ali (2013), Türk Silahlı Kuvvetlerine Toplumsal Bakış, BİLGESAM, Ankara. AKYÜREK, Salih; KOYDEMİR, F. Serap; ATALAY, Esra; BIÇAKSIZ, Adnan (2014), Sivil-Asker İlişkileri ve Ordu-Toplum Mesafesi, BİLGESAM, Ankara. ALABARDA, Yusuf (2016), TSK’nın Reformu: Sivil-Asker İlişkilerinin Dönüşümü İçin Bir Yol Haritası, SETA, Ankara. ALTIOK, Hatice Öner (2016), “Hemşirelik Eğitiminde Sosyalizasyon Süreci ve Profesyonel Kimlik Gelişimi”, Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, ss. 55-62. ARNOLD, R. Douglas (1987), “Political Control of Administrative Officials”, Journal of Law, Economics, and Organization, Vol: 3, No: 2, pp. 279-286. ATİYAS, Izak (1995), Uneven Governance and Fiscal Failure: The Adjustment Experience in Turkey, The World Bank, USA. AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI (2014), Siyasi reformlar-I, Ankara. AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ (2007). Avrupa Birliği Uyum Yasa Paketleri, Ankara. AVRUPA KOMİSYONU (1998), Türkiye’nin Katılım Yönünde İlerlemesi Üzerine Komisyonun 1998 Düzenli Raporu, Dışişleri Bakanlığı, Ankara. AVRUPA KOMİSYONU (2000), Türkiye’nin Katılım Yönünde İlerlemesi Üzerine Komisyonun 2000 Düzenli Raporu, Dışişleri Bakanlığı, Ankara. AVRUPA KOMİSYONU (2005), Türkiye’nin Katılım Yönünde İlerlemesi Üzerine Komisyonun 2005 Düzenli Raporu, Dışişleri Bakanlığı, Ankara. BLAND, Douglas L. (1999), “A Unified Theory of Civil-Military Relations”, Armed Forces and Society, Vol: 26, No: 1, pp. 7-26. BERİŞ, Hamit Emrah (2012), Yüksek Askeri Şura (YAŞ) ve Silahlı Kuvvetlerin Demokratik Sistemdeki Yeri: Tespitler-Öneriler, Stratejik Düşünce Enstitüsü, Ankara. BERKSOY, Biriz (2013), Türkiye’de Ordu, Polis ve İstihbarat Teşkilatları: Yakın Dönem Gelişmeler ve Reform İhtiyaçları, TESEV, İstanbul. BORN, Hans (2006), “Democratic Control of Armed Forces”, CAFORİO, Giuseppe (Ed.), Handbook of the Sociology of the Military, Springer, Boston, pp. 151-165. CENTER FOR EUROPEAN SECURITY STUDIES (CESS) (2005), Türk Sivil-Asker İlişkileri ve Avrupa Birliği: Süregelen Buluşmaya Hazırlık, Hollanda. CİZRE, Ümit (2004), “Problems of Democratic Governance of Civil‐Military Relations in Turkey and the European Union Enlargement Zone”, European Journal of Political Research, Vol: 43, No: 1, pp. 107-125. CİZRE, Ümit ve CERRAH, İbrahim (2008), Güvenlik Sektörü Yönetişimi: Türkiye ve Avrupa, TESEV, İstanbul. COŞKUN, Vahap (2011), Yeni Anayasada Sivil-Asker İlişkilerinin Demokratik Modeli, Stratejik Düşünce Enstitüsü, Ankara. DAHL, Robert (2001), Demokrasi Üzerine, KADIOĞLU, Betül (Çev.), Phoenix Yayınevi, Ankara. DEMİREL, Tanel (2004), “Soldiers and Civilians: The Dilemma of Turkish Democracy”, Middle Eastern Studies, Vol: 40, No: 1, pp. 127-150. DESCH, Michael Charles (2001), Civilian Control of the Military: The Changing Security Environment, The Johns Hopkins University Press, USA. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI (2008), Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı, Ankara. DIAMOND, Larry (1999), Developing Democracy- Toward Consolidation, The John Hopkins University Press, USA. ERDOĞAN, Mustafa ve YAZICI, Serap (2011), Türkiye’nin Yeni Anayasasına Doğru, TESEV, İstanbul. ETZIONI-HALEVY, Eva (1983), Bureaucracy and Democracy: A Political Dilemma, Routledge and Keagan Paul, London.