TÜRKİYE'DE DEPREMLERDE ÖZEL GÜVENLİĞİN KULLANIM DURUMU VE ÖNERİLER

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1 -Deprem Özel Sayısı-, 115 - 135, 22.02.2024

Ali Davut Alkan

https://doi.org/10.54688/ayd.1412609

Öz

Türkiye, doğa kaynaklı afetlerden Dünya genelindeki her ülke gibi mustariptir. Özellikle deprem, Türkiye’nin en fazla etkilendiği ve etkilenilmesi beklenen doğa kaynaklı afetlerden biridir. Doğa kaynaklı afetler sonrası kamu güvenliği ve asayişin sağlanmasından genel kolluk sorumlu olmakla birlikte zaman zaman yetersiz kalabilmektedir. Genel kolluğun yetersiz kaldığı alanlarda tamamlayıcı mahiyette bir hizmet olarak kullanılması planlanan özel güvenlik müessesesi Türkiye’de yaklaşık 43 yıllık bir geçmişe sahiptir. Bu çalışmada, depremlere hazırlık ve deprem sonrasında özel güvenlik müessesesinin kullanılması hususu incelenmiştir. Nitel bir araştırma olarak tasarlanan ve amacı bakımından keşfedici bir araştırma olan bu çalışmada, mevzuat ve ilgili alan yazınına yönelik literatür taraması metodolojisi kullanılmıştır. Özel güvenlik görevlilerinin arama-kurtarma faaliyetleri, barınma alanlarında asayişi sağlama, yardım dağıtım noktalarında düzeni tesis etme, afetzedeleri tespit ve yönlendirme gibi özellikli alanlarda eğiterek göreve hazır hale getirilmesinin önemli olduğu düşünülmektedir. İçişleri Bakanlığı bünyesindeki Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), depremler başta olmak üzere tüm doğa kaynaklı afetlere hazırlıkta yetkili bir çatı kurumdur. Ancak AFAD’ın yetersiz kalabileceği büyüklükteki doğa kaynaklı afetlerde, belirlenen ihtiyaçlar doğrultusunda özel güvenlik görevlilerinden bir yetenek havuzu oluşturulması ve depremlere hazırlık sürecinde eğitim alması, tatbikatlara katılması ve ulusal/uluslararası depremlerde kısmi görev almasının sağlanarak tecrübe kazanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Özel güvenlik, Doğa kaynaklı afet, Deprem

THE USE OF PRIVATE SECURITY IN EARTHQUAKES IN TÜRKİYE AND RECOMMENDATIONS

Öz

Türkiye suffers from natural disasters like every other country in the world. In particular, earthquake is one of the most affected and expected natural disasters in Türkiye. Although general law enforcement is responsible for ensuring public security and public order after natural disasters, it may be insufficient sometime. The private security institution, which is planned to be used as a complementary service in areas where general law enforcement is insufficient, has a history of approximately 43 years in Türkiye. In this study, the use of the private security institution in preparation for and after earthquakes is examined. This study, which is designed as a qualitative research, uses a literature review methodology for legislation and related literature. It is considered important to train private security guards in specific areas such as search and rescue activities, maintaining order in shelter areas, establishing order at aid distribution points, identifying and directing disaster victims, and making them ready for duty. AFAD under the Ministry of Interior is an authorized institution in preparation for all natural disasters, especially earthquakes. However, sometimes AFAD may be insufficient, it is recommended that a talent pool of private security guards be formed in line with the needs determined in coordination with the authorities and that they be trained, participate in drills, and gain experience by taking partial duty in national/international earthquakes.

Anahtar Kelimeler

Private security, Natural disaster, Earthquake

Kaynakça

• AFAD. (2018). Türkiye’de afet yönetimi ve doğa kaynaklı afet istatistikleri. 12 Aralık 2023, https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/35429/xfiles/turkiye_de_afetler.pdf.
• AFAD. (2023a). AFAD hakkında. 22 Aralık 2023, https://www.afad.gov.tr/afad-hakkinda.
• AFAD. (2023b). Afet türleri, 25 Aralık 2023, https://www.afad.gov.tr/afet-turleri.
• AFAD. (2024). Hakkında, görev ve yetkilerimiz. 06 Şubat 2024, https://www.afad.gov.tr/afadhakkinda.
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun. (2009). T.C. Resmî Gazete, 27261, 17 Haziran 2009.
• Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği. (2013). T.C. Resmî Gazete, 28855, 18 Aralık 2013.
• Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik. (1988). T.C. Resmî Gazete, 19808, 08 Mayıs 1988.
• Akkaş, A.H. & Doğan, N. (2022). Özel güvenlik görevlisi olabilmenin şartları ve bu kişilerin ceza muhakemesi bakımından yetki ve sorumlulukları. Adalet Dergisi, 2022/2(69), 63-98.
• Alpkutlu, M. (2023). Farklı kuramsal perspektiflerden özel güvenlik ve özel güvenlikleştirme. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 19(45), 483-512. https://doi.org/10.17752/guvenlikstrtj.1288284.
• Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Muhafızları. (2023a). How we began. 23 Aralık 2023, https://www.nationalguard.mil/About-the-Guard/How-We-Began/.
• Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Muhafızları. (2023b). About the guard. 23 Aralık 2023, https://www.nationalguard.mil/about-the-guard/.
• Anadolu Ajansı. (2024). İspanyol sismolog Jordi Diaz: İstatistiklere göre Türkiye’deki, yüzyılın en büyük depremi. 06 Şubat 2024, https://www.aa.com.tr/tr/asrin-felaketi/ispanyol-sismolog-jordi-diaz-istatistiklere-gore-turkiyedeki-yuzyilin-en-buyuk-depremi/2815511.
• Aras, H. (2018). Özel güvenlik görevlilerinde kurumsal uzmanlaşma: Bir model önerisi. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 7(1), 131-158. https://doi.org/10.28956/gbd.422806.
• Arslan, M. (2016). Afet sonrası güvenlik ihlalleri ve karşı tedbirler. Uluslararası Doğal Afet ve Afet Yönetimi Sempozyumu (DAAYS’16). (ss. 746-751). Karabük.
• Arslan, M. (2023). Afetlerde güvenlik nasıl sağlanır? Fikir turu. 12 Aralık 2023, https://fikirturu.com/toplum/afetlerde-guvenlik-nasil-saglanir/.
• Cvetković, V.M. & Janković, B. (2020). Private security preparedness for disasters caused by natural and anthropogenic hazards. International Journal of Disaster Risk Management, 2(1), 23-33. https://doi.org/10.18485/ijdrm.2020.2.1.3.
• Cvetković, V., Pavlović, S. & Janković, B.D. (2021). Private security preparedness for disasters caused by fire. Nauka, Bezbednost, Policija (NBP) Journal of Criminalistics and Law, 26(1), 35-59. https://doi.org/10.5937/nabepo26-29443.
• Demirci, U. (2021). Özel güvenlik görevlilerinin profesyonelleşme tutumları: Türkiye’de ampirik bir çalışma. Verimlilik Dergisi, Nisan 2021(2), 157-176.
• Demirci, U. (2023). Türkiye özel güvenlik sektörüne yönelik tehdit yüksek iş gücü devir oranı: Özel güvenlik görevlileri ve yöneticileri gözüyle nedenleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 27(1), 1-26.
• Dikey Geçiş Sınavı (DGS) Kılavuzu. (2023). Ön lisans mezuniyet alanlarına göre dikey geçiş yapılabilecek lisans programları. 21 Aralık 2023, https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2023/DGS/tablo2_29052023.pdf.
• Emniyet Genel Müdürlüğü. (2024). Özel güvenlik istatistikleri. 06 Şubat 2024, https://www.egm.gov.tr/ozelguvenlik/ozel-guvenlik-istatistikleri.
• Euronews. (2023). Depremlerde can kaybı 49.589’a çıktı. 30 Aralık 2023, https://tr.euronews.com/2023/03/18/depremlerde-can-kaybi-49-bin-589a-cikti-hatayda-hakkimizi-helal-etmiyoruz-sloganiyla-prote.
• Gojoepatrol. (2023). How do private security companies handle emergencies?. 18 Aralık 2023, https://gojoepatrol.com/how-do-private-security-companies-handle-emergencies/.
• Güçlüer, D.E. (2023). Milli güvenlik meselesi olarak deprem. Avrasya Dosyası Dergisi, 14(1), 205-217. Güvenlik-İş Güvenlik ve Savunma İşçileri Sendikası. (2020). Devletimizin verdiği her göreve hazırız. 12 Aralık 2023, https://www.guvenlikis.org.tr/guvenlik-gorevlileri-olarak-depremlerde-devletimizin-verdigi-her-goreve-haziriz.
• Güzel, D. & Noksan, E. (2023). İnsani yardım faaliyetlerinin lojistik, koordinasyon ve insan kaynağının görev başarı performansı üzerine etkisi: Kızılay ve AFAD üzerine bir araştırma. Paradigma: İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 12(2), 8-22.
• IGS Security. (2023). How security guards can help during earthquakes?. 13 Aralık 2023, https://igssecurity.com/2018/03/how-security-guards-can-help-during-earthquakes/.
• İnankul, H. (2020). KAAN projesi ve özel güvenlik görevlilerinin iş memnuniyeti üzerine bir araştırma: Ampirik bir çalışma. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(32), 4987-5014. https://doi.org/10.26466/opus.779809
• Kızılay. (2023). Gonulluol.org Haziran ayı verileri paylaşıldı. 30 Aralık 2023, https://www.kizilay.org.tr/ms/gonullu-ol/Gonullu-ol-istatistikler-temmuz-2023-r1.pdf.
• Klenske, N. (2021). Keeping one step ahead of earthquakes. 13 Aralık 2023, https://ec.europa.eu/research-and-innovation/en/horizon-magazine/keeping-one-step-ahead-earthquakes.
• Özel Güvenlik Görevlileri Sağlık Şartları Yönetmeliği. (2021). T.C. Resmî Gazete, 31523, 26 Haziran 2021. Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik. (2004). T.C. Resmî Gazete, 25606, 07 Ekim 2004.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi. (2023). 24 Aralık 2023, https://uzaktanegitimkapisi.cbiko.gov.tr/.
• T.C. İçişleri Bakanlığı. (2023). Bakanlık birimleri. 22 Aralık 2023, https://www.icisleri.gov.tr/.
• Tosun, A. (2023). Özel güvenlik eğitiminde doğal afetlere teorik bir bakış. International Academic Social Resources Journal, 8(55), 4300-4302. http://dx.doi.org/10.29228/ASRJOURNAL.73455.
• Tosun, E. (2023). Özel güvenlik birimlerinde arama-kurtarma ekiplerinin kurulması. 24 Aralık 2023, https://www.academia.edu/97906848/%C3%96zel_G%C3%BCvenlik_Birimlerinde_Arama_Kurtarma_Ekiplerinin_Kurulmas%C4%B1?email_work_card=view-paper.
• Uçkun, C.G., Yüksel, A. & Demir, B. (2012). Özel güvenlik sektörünün Türkiye’deki rolü ve Dünya’daki konumu. Electronic Journal of Vocational Colleges, 2(2), 22-30.
• Wilbur, J. (2023). Natural disasters & private security. 13 Aralık 2023, https://www.linkedin.com/pulse/natural-disasters-private-security-jason-wilbur/.
• World Health Organization (WHO) (2023). Disasters and emergencies. 29 Aralık 2023, https://www.who.int/teams/integrated-health-services/clinical-services-and-systems/surgical-care/disasters-and-emergencies.
• XPressGuards (2023). The vital role security guards in emergency situations. 17 Aralık 2023, https://xpressguards.com/the-vital-role-security-guards-in-emergency-situations/.
• Yağcı, A. (2021). Analysis of first aid course in private security and protection programs in higher education institutions. Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 4(2), 58-76.
• Yağcı, A. (2023). Özel güvenlik ve koruma önlisans programı için durum değerlendirmesi: Eğitim süreci ve istihdamı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33(2), 767-782.
• Yıldız, Y. & Yıldız, B. (2023). Afetlerde güvenlik. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlı Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(2), 771-774.
• Zorlu, S. & Zorlu, S.E. (2020). Özel güvenlik sözleşmesinde gerekli şartlara sahip özel güvenlik görevlisi görevlendirme borcu ve bu bağlamda özel güvenlik görevlisinde bulunması gereken nitelikler. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 28(1), 161-185. https://doi.org/10.15337/suhfd.643878.
• 2023/10 numaralı Özel Güvenlik Hizmetleri Genelgesi. (2023). 14 Aralık 2023, https://www.egm.gov.tr/kurumlar/egm.gov.tr/IcSite/ozelguvenlik/Ozel-Guvenlik-Hizmetleri-Genelgesi.pdf.
• 2495 sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanun. (1981). T.C. Resmî Gazete, 17410, 24 Temmuz 1981.
• 2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu. (1934). T.C. Resmî Gazete, 2751, 14 Temmuz 1934.
• 3832 sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanunun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. (1992). T.C. Resmî Gazete, 21281, 11 Temmuz 1992.
• 4 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. (2018). T.C. Resmî Gazete, 30479, 15 Temmuz 2018.
• 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun. (2004). T.C. Resmî Gazete, 25504, 26 Haziran 2004.
• 5902 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun. (2009). T.C. Resmî Gazete, 27261, 17 Haziran 2009.