Gastronomy Museums as a Formation Element of Local Gastronomic Identity: The case of Safranbolu Turkish Coffee Museum

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 119 - 136, 29.06.2022

Abdullah Baycar

Öz

This study aims to show the importance of gastronomic museums in forming a local gastronomic identity with the case study of Safranbolu Turkish Coffee Museum. The scope of the study was Safranbolu Turkish Coffee Museum and the objects and services hosted by the museum. The museum's region, the museum building, the museum materials, and the folkloric and anthropological meanings of the services it offers were examined through museum tour observations and museum employee narratives. In addition to the primary sources, interviews given by the museum founders and employees to local and national media platforms were used. The effects of the guests' experience and comments on gastronomic identity were determined by analysing the social media platforms. Many assets that have local, national and transnational meanings in the museum have been presented by a modern presentation in a traditional building. These kindsg of museums are a tool for preserving the existing cultural heritage transferring it to future generations and providing the opportunity for local and foreign tourists to experience food and beverage experiences.

Anahtar Kelimeler

Gastronomic identity, gastronomy museums, Safranbolu, Turkish coffee

Yerel Gastronomik Kimlik Oluşum Unsuru Olarak Gastronomi Müzeleri: Safranbolu Türk Kahve Müzesi Örneği

Öz

Bu çalışmadaki amaç, gastronomi müzelerinin yerel gastronomik kimlik oluşumundaki önemini Safranbolu Türk Kahve Müzesi örneğiyle ortaya koymaktır. Çalışma kapsamı, Safranbolu Türk Kahve Müzesi ve müzenin barındırdığı obje ve hizmetlerdir. Bu çalışmada; müzenin bulunduğu yöre, müze binası, müze materyalleri ve sunduğu hizmetlerin folklorik ve antropolojik anlamları müze gezi gözlemleri, müze çalışan anlatımları ve baristaların aktarımlarıyla irdelenmiştir. Birincil kaynaklara ek olarak ikincil kaynaklar olarak müze kurucu ve çalışanların yerel ve ulusal medya platformlara verdikleri röportajlardan istifade edilmiştir. Sosyal medya platformları analiz edilerek konukların deneyim paylaşımları ve yorumlarıyla gastronomik kimlik etkileri saptanmaya çalışılmıştır. Müzede yerel, ulusal ve ulus ötesi anlam ifade eden birçok varlığın geleneksel yapıda modern olarak arz edildiği saptanmıştır. Bu tür müzeler, kültürel mirasın korunup gelecek nesillere aktarılmasında bir araç olacağı gibi yerli ve yabancı turistlerin yiyecek ve içecek deneyimlerini en üst düzeyde yaşamalarına olanak sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gastronomi müzeleri, gastronomik kimlik, Safranbolu, Türk kahvesi

Kaynakça

• Akan, L. S. (2007). Safranbolu mutfak kültürü üzerine bir araştırma. İçinde: Toygar,K., Berkok Toygar,N. (Eds), Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, Cilt,13-14. Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları
• Albayrak, A. (2013). Alternatif Turizm. Ankara: Detay Yayıncılık
• Albayrak, M., Topal, K., Altıntaş, V. (2017). Sosyal medya üzerinde veri analizi: Twitter. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (Kayfor 15 Özel Sayısı), 1991-1998.
• Alpaslan, K., Tanrısever, C., Tütüncü, B. (2018). Dağcılık turizminde moleküler gastronomi kullanılabilir mi? Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek1), 104-122.
• Altınöz, M. (2019). Safranbolu'da kültürel miras, müze kent alımlaması ve kentin folklorik sürdürülebilirliği. Itobiad: Journal of the Human and Social Science Researches, 8(2), 1214-1225.
• Aydın, A., Şahin, Ö. (2018). Tarihi yapıların yeniden işlevlendirilmesi: Isparta Aya İshotya Yorgi Kilisesi’nin Gül Müzesi’ne dönüşümü. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, (17), 63-75.
• Ayyıldız, S. (2019). Turistik konak işletmelerinde mutfağın fiziksel koşullarının önemi: Safranbolu yöresel mutfak mimarisi üzerine bir araştırma. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 610-625.
• Baycar, A. (2021a) Gastrotourism Potential of Local Coffee Varieties. Uluslararası Anadolu Kahve ve Kakao Kongresi, 3-5 Aralık 2021, Malatya
• Baycar, A. (2021b). Understanding Kokorec through Gastro-Nationalism and Securitization during EU-Turkey Membership Negotiations. Disiplinlerarası Gıda Çalışmaları Dergisi, 1(1), 34-44.
• Bayramova, G. (2019). Türk Kahvesi Pişirme Yöntemleri ve Tarihsel Gelişiminin Ürün Tasarımı Bağlamında İncelenmesi., Yüksek Lisans Tezi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Bezirgan, M., Koç, F. (2014). Yerel mutfakların destinasyona yönelik aidiyet oluşumuna etkisi: Cunda Adası örneği. Journal of International Social Research, 7(34), 917-928
• Bollo, A. Dal Pozzolo, L. (2005). Analysis of Visitor Behaviour Inside the Museum: An Empirical Study. 8th International Conference on Arts and Cultural Management, Montreal. http://neumann.hec.ca/aimac2005/PDF_Text/BolloA_DalPozzoloL.pdf
• Boşnak Medya (2015). Bosna ve Sancak’taki Kahve Fincanları Neden Kulpsuzdur? https://www.bosnakmedya.com/bosna-ve-sancaktaki-kahve-fincanlari-neden-kulpsuzdur/
• Bozağcı, E. C., Çevik, A. (2021). Destinasyon çekim gücü olarak gastronomi müzeleri: Safranbolu Türk Kahve Müzesi örneği. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(2), 320-330.
• Bozkurt, S. G., Altınçekiç, H. (2013). Anadolu da geleneksel konut ve avluların özellikleri ile tarihsel gelişiminin safranbolu evleri örneğinde irdelenmesi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 63(1), 69-91.
• Can, İ. İ., Ağcakaya, H. (2019). Somut olmayan kültürel miras kapsamında mutfak kültürünün sürdürülebilirliği: Türkiye’deki gastronomi müzeleri örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3(4), 788-804.
• Cengiz, A. K., Lopar, E. B. (2020). Tüketim ve beslenme antropolojisinin bakışıyla Prizren’de Kahve ve Türk Kahvesi içme kültürü. Milli Folklor, 16(126), 210-222.
• Ceylan, S., Somuncu, M. (2016). Kültür turizmi alanlarında turizmin çeşitlendirilmesine eleştirel bir bakış: Safranbolu UNESCO dünya miras alanı. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 53-64.
• Chepurda, H., Savchenko, A. D. (2020). Gastro tourism and modern travel development: Оktoberfest. Туристичний та готельно-ресторанний бізнес в Україні: проблеми розвитку та регулювання: матеріали ХI Міжнародної науково-практичної конференції, Черкаси, 19–20 березня 2020 року: у 2-х томах. Т. 2, 105-107.
• Cömert, M., Özkaya, F. D. (2014). Gastronomi turizminde Türk mutfağının önemi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(2), 62-66.
• Çakıcı, S., Korkmaz, M., Sırtlı, A. (2021). Gökçeada’ya ait gastronomik değerlerin sürdürülebilirliğinin sağlanmasına yönelik bir araştırma: Gastronomi müzesi önerisi. Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 5(2), 302-335.
• Danhi, R. (2003). What is your country’s culinary identity? Culinology Currents, Winter 2003, 4-5.
• Diker, O., Çetinkaya, A., Cinkara, A. (2016). Hava sporları turizmi ve Safranbolu'nun hava sporları potansiyelinin belirlenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 84-100.
• Diker, O., Türker, N., Çetinkaya, A., Kaya, F. B. (2017). Geleneksel Türk tatlısı olarak lokum ve Safranbolu lokumu. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5 (Special Issue 2), 333-344.
• Erdoğan, S., Özdemir, G. (2018). İzmir destinasyonu’nda gastronomi turizmi üzerine bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(3), 249, 272.
• Ersöz, D. (2021). Turizm Kenti Safranbolu’nun Osmanlı’dan Günümüze Gelen Kültürel Miras Değerlerinden El Sanatlarının Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Karabük.
• Filiz, N. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Müze Kullanımı. Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Genç, Y. E. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanımı Ve Bunun Satın Alma Davranışlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, İzmir.
• Gezer, H. (2013). Geleneksel Safranbolu evlerinin sürdürülebilirlik açısından değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(23), 13-31.
• Göker, G. (2011). Destinasyon Çekicilik Unsuru Olarak Gastronomi Turizmi (Balıkesir İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Gürbüz, A. (2002). Yerel kalkınma stratejisi içinde turizm ve Safranbolu. Bilig, (24), 29-48.
• Gürbüz, A. (2011). Safranbolu’yu ziyaret eden turistlerin demografik özelliklerine göre turistik ürünleri algılama durumu. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(2), 217-234.
• Gürçay, H. (2014). Müze Çeşitleri. Onasya, 3(35), 15-16.
• Güzel, G. (2009). Gastronomi ve İnovasyon. İz Dergisi, 8, 28-29.
• Harrington, R. J. (2005). Defining gastronomic identity: The impact of environment and culture on prevailing components, texture and flavors in wine and food. Journal Of Culinary Science and Technology, 4(2-3), 129-152.
• Hatipoğlu, A., Batman, O. (2014). Osmanlı Saray Mutfağı’na ait gastronomik unsurların günümüz Türk mutfağı ile kıyaslanması. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 11(2). 62-74
• Hjalager, A. M., Richards, G. (2002). Tourism and Gastronomy. London: Routledge.
• Karakaya, A., Akbulut, H. (2010). Safranbolu’daki turizm işletmelerinde kurumsal yönetimin uygulanabilirliğine yönelik bir araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(11), 17-32.
• Kargiglioğlu, Ş., Kabacık, M. (2017). Gastronomi turizmi kapsamında Urla enginar festivaline gelen turistlerin festival hakkındaki görüşleri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(3), 409-421.
• Kim, Y. G., Suh, B. W., Eves, A. (2010). The relationships between food-related personality traits, satisfaction, and loyalty among visitors attending food events and festivals. International Journal of Hospitality Management, 29(2), 216-226.
• Kiper, T., Arslan, M. (2007). Safranbolu-Yörükköyü Tarımsal turizm potansiyelinin kırsal kalkınma açısından değerlendirilmesi. Turkish Journal of Forestry, 8(2), 145-158.
• Kivela, J. Crotts, C., J. (2006). Tourism and gastronomy: Gastronomy’s influence on how tourists experience a destinastion. Journal of Hospitality and Tourism Research, 30(3), 354-377.
• Korkmaz, H. (2020). Troya müzesi elektronik ziyaretçi yorumlarının hizmet özellikleri. Memnuniyet ve tavsiye açısından incelenmesi. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 4(1), 43-56.
• Madran, B. (1999). Müze Türleri: Yeniden Müzeciliği Düşünmek. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Yayınları
• Mankan, E. (2017). Destinasyon Pazarlamasında Çekici Bir Faktör Olarak Türkiye’ki Gastronomi Müzeleri Örneği. Electronic Turkish Studies, 12(4). 641-654.
• Nebioğlu, O. (2017). Gastronomik kimlik ve gastronomik turizm ürünlerinin sınıflandırılması üzerine nitel bir araştırma: Alanya örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2), 39-60.
• Okumuş, F., Kock, G., Scantlebury, M. M., Okumuş, B. (2013). Using local cuisines when promoting small Caribbean Island destinations. Journal of Travel and Tourism Marketing (30), 410-429.
• Özdemir, Ü. (2000). Safranbolu'da köy meskenleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 6(4), 159- 171
• Özmen, N., Eren, M., (2017). Safranbolu’da gastronomi turizminin geliştirilmesine yönelik bir araştırma. Econder International Academic Journal, 4(1), 142-168.
• Özmen, N., Eren, M., (2020). Safranbolu destinasyonunun inanç turizmi potansiyeline yönelik SWOT analizi çalışması. Ekonomi İşletme ve Yönetim Dergisi, 5(1), 62-82.
• Öztekin, H. (2015). Yeni medyada nefret söylemi: Ekşi sözlük örneği. Journal of International Social Research, 8(38). 925-936.
• Prentice, R. (1993). Tourism and Heritage Attractions. London: Routledge.
• Sarıışık, M., Özbay, G. (2015). Gastronomi turizmi üzerine bir literatür incelemesi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 26(2), 264-278.
• Ser, S., (2020). The wonder food museum story: Celebrating Malaysia’s food culture and culinary heritage. E-Journal of Cultural Studies, 13(4), 51-69
• Sevimli, Y., Tatlı, M., Kızıldemir, Ö. (2021). Göbeklitepe’nin gastronomi turizmi bağlamında değerlendirilmesi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 263-286.
• Seyitoğlu, F., Alphan, E. (2021). Gastronomy tourism through tea and coffee: travellers’ museum experience. International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research. 15(3), 413-427
• Somuncu, M., Yiğit, T., Bölükbaşı-Ertürk, E. (2007). Türkiye’deki Dünya Mirası Alanlarının Güncel Durumlarının Saptanması Raporu: Safranbolu. Ankara: UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Kültürel Miras İhtisas Komitesi
• Şahan, M. (2005). Müze ve eğitim. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 487-501.
• Şengel, Ü. (2020). Kültür ve etkinlik turizmi bağlamında şaman ritüelleri. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 314-324.
• Şengül, S. (2017). Turı̇zm Arz Kaynağı Olarak Gastronomı̇ Müzelerı̇ (Türkı̇ye Örneği). İçinde: Bozok, D., Avcıkurt, C., Doğdubay, M., Sarıoğlan, M. ve Gı̇rgı̇n, G. K. (Ed.), Gastronomi Üzerine Araştırmalar, (ss. 262-274)., Ankara: Detay Yayıncılık.
• T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı (1990). Müzeler İç Hizmetler Yönetmeliği http://teftis.kulturturizm.gov.tr/TR,14442/muzeler-ichizmetler-yonetmeligi.html
• T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı, (2021). Özel Müzeler. https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-135633/ozel-muzeler.html
• T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı (2022a). Safranbolu Gezi Rehberi ve Gezi Programı. https://safranboluturizmdanismaburosu.ktb.gov.tr/TR-156244/gezi-rehberi-ve-gezi-programi.html
• T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı (2022b). Turist İstatistik Verileri. https://safranboluturizmdanismaburosu.ktb.gov.tr/TR-231191/turist-istatistik-verileri.html
• TripAdvisor (2022). Kahve Müzesi. https://www.tripadvisor.com.tr/Attraction_Review-g298009-d17346125-Reviews-Kahve_Muzesi-Safranbolu.html
• UNESCO (2009). Türkiye’nin Dünya Miras Alanları. Koruma ve Yönetimde Güncel Durum. Ankara: UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Somut Kültürel Miras İhtisas Komitesi
• Uzut, İ. (2016). Turizm Açısından Stratejik Bir Kaynak Olarak Gastronomik Kimlik: Kaynaklara Dayalı Yaklaşım Modeli Çerçevesinde Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Yeşilyurt, H., Arıca, R. (2018). Mutfak müzesi ziyaretçilerinin deneyimlerinin incelenmesi: Emine Göğüş Mutfak Müzesi örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 60-70.
• Yıldız, C. M. (2002). Türk Kültür Tarihinde Kahve ve Kahvehane. Türkler Ansiklopedisi, Cilt 10, s. 635-639, Yeni Türkiye Yayınları.
• Yılmaz, G. (2017). Gastronomi ve turizm ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(2), 171-191.
• Yılmaz, K. (2018) Safranbolu’da Turizm Sektörünün Stratejik Analizi: Fırsatlar ve Tehditler. Business and Organization Research Conference, 12-14 Eylül 2018, Karabük. Bildiri Kitabı, s.207-215.
• Zengin, B., Uyar, H., Erkol, G. (2015). Gastronomi turizmi üzerine kavramsal bir inceleme. 16. Ulusal Turizm Kongresi, 12-15 Kasım 2015, Çanakkale. Bildiri Kitabı, s.511-524.