MirrorMask Filmi Üzerinden Anne-Kız Çocuğu İlişkisinin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 8, 53 - 70, 27.12.2018

Neslihan Özörsel

Öz

Sinema sanatıyla neredeyse aynı yıllarda ortaya çıkıp gelişen psikanaliz kuramı, diğer sanat

dallarında olduğu gibi sinemayı da etkilemiş; özellikle film ve karakter çözümlemelerinde daha

geniş bir bakış açısı kazandırmış ve daha derin anlamların ortaya çıkarılmasında etkili olmuştur.

Ergenlik dönemindeki kız çocuğunun, hemcinsi olan ebeveyniyle çatışmasının kökeni Freud’a

göre Elektra kompleksi, Jung’a göre ise anne kompleksidir. Bu tanımlarla ilgili duygular ergenlik

döneminde tekrar ortaya çıkar. Bu dönemdeki çatışmanın şiddeti ise ebeveynin tutumlarına göre

değişir. Dave McKean’in MirrorMask adlı filminin incelenmesinden önce, anne-kız çatışmasının

kökenindeki sebepler; Freud’un Elektra karmaşası, Jung’un anne kompleksi, ergenlik dönemi

özellikleri ve Baumrind’in ebeveyn tutumu tipleri bağlamında açıklanmıştır. Jung’un seven

anne-korkunç anne veya gölge tanrıça olarak adlandırdığı olumlu-olumsuz anne arketiplerini,

Baumrind’in demokratik anne-otoriter anne tipleri karşılamaktadır. Filmde Helena, kendi gölge’siyle

ve gölge tanrıça arketipiyle karşılaşarak çatışmalı persona’sını aşar ve psikolojik olarak dengelenir.

Film kuramcılarının, filmlerin psikolojik çözümlemesinde Jungcu yaklaşımdan çok, Freud’un

kuramından yararlandığı görülmektedir. Bu makalede farklı bir yol izlenerek, MirrorMask adlı film,

Freudyen bir analizden çok, Jungcu yaklaşımla incelenmiştir.

Ana

Anahtar Kelimeler

MirrorMask, Psikanaliz, Elektra Kompleksi, Anne Kompleksi, Ebeveyn Tutumları

An Analysis of Mother-Daughter Relationship in MirrorMask Film Directory

Öz

The theory of psychoanalysis, which emerged almost in the same years as the art of cinema, was

influential on the cinema as it was on other branches of art; has offered a broader perspective,

especially in film and character analysis and has been effective in revealing deeper meanings.

According to Freud, the Elektra complex is the root of the adolescent girl’s clash with her parents who

are fellow beings; according to Jung, it is the mother complex. Emotions related to these definitions

reappear in adolescence. The severity of the adolescent and parent clash varies according to the

parenting attitudes. Before analyzing Dave McKean’s MirrorMask, the reasons for the mother-daughter

conflict are explained in the context of Freud’s Elektra complexity, Jung’s mother complex, puberty

characteristics, and Baumrind’s parental attitudes. Jung’s loving parents-the awful mother or shadow

goddess, described as the positive-negative mom archetypes, meet Baumrind’s democratic motherauthoritarian

mother types. Film theorists seem to benefit from Freud’s theory rather than the Jungian

approach in the psychological analysis of films. In this article, in a different way, the film MirrorMask

was examined with a Jungian approach rather than a Freudian analysis.

Anahtar Kelimeler

MirrorMask, Psychoanalysis, Electra Complex, Mother Complex, Parental Attitude Types

Kaynakça

• Cebeci, O. (2004). Psikanalitik Edebiyat Kuramı, 1. Baskı, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Freud, S. (2016a). Psikanalize Giriş: 2-Nevrozlar, 2. Baskı, İstanbul: Say Yayınları.
• Freud, S. (2016b). Psikanalize Giriş: 3-Psikanaliz Üzerine Yeni Araştırmalar ve Bulgular, 1. Baskı,İstanbul: Say Yayınları.
• Freud, S. (2016c). Psikanalize Giriş Dersleri, 6. Baskı, İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Gürel, E. ve Muter, C. (2007). ‘Psikomitolojik Terimler: Psikoloji Literatüründe MitolojininKullanılması’, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 1, sf. 537-569.
• Hockley, L. (2004). Film Çözümlemesinde Jungcu Yaklaşım, İstanbul: Es Yayınları.
• Indick, W. (2011). Senaryo Yazarları İçin Psikoloji, 2. Basım, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Jung, C.G. (2005). Dört Arketip, 2. Basım, İstanbul: Metis Yayınları.
• Jung, C. G. (2016). Analitik Psikoloji Üzerine İki Deneme: Bilinçdışı Psikolojisi-Ben ve Bilinçdışı, 1. Basım, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Kulaksızoğlu, A. (2004). Ergenlik Psikolojisi, 6. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Lacan, J. (2013). Psikanalizin Dört Temel Kavramı, 1. Basım, İstanbul: Metis Yayınları.
• Santrock, J. W. (2015). Yaşam Boyu Gelişim-Gelişim Psikolojisi, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Vargel, S. Y. (2017). ‘Sinemada Çoğul KişilikBozukluğu’, Psikesinema Dergisi, Sayı 11, sf. 78- 83.
• https://www.imdb.com/title/tt0366780/ (18.12.2018)