Deadpan Estetikte Topografyanın Şeyleştirilmesi: Andreas Gursky

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 12, 123 - 137, 25.12.2020

Onur Tatar

Öz

20. yüzyılın ilk çeyreğinde teatral alanda kullanılan deadpan, ifadesiz yüz anlamına gelmektedir. İnsanın duygularını gösterebilecek herhangi bir mimikten arınmış halini tasvir eden deadpan, Marksist teori içerisinde kuramsallaştırılan ve kapitalist ekonomi pratiği içerisindeki insanın başta kendisine daha sonra yaşadığı çevreye yabancılaşmasıyla ortaya çıkan şeyleşme kavramıyla ilgilidir. Diğer yandan deadpan estetik bir biçim olarak özellikle 1990’lı yırlardan sonra fotoğraf sanatını etkilemektedir. Öznelliğin, duygunun, abartılı sanatsal ifade biçimlerinin noksanlığıyla ilişkilendirilen deadpan, fotoğrafta gerçekliğin sade bir şekilde aktarımına dayalıdır. Fotoğrafta portre ve özellikle topografya alanlarında uygulanan bu estetik biçimden faydalanan Andreas Gursky, küreselleşme ve tüketim kültürünü eleştiren çalışmalarında uyguladığı fotoğrafik tekniklerle mekânları şeyleştirmektedir. Bu bağlamda çalışmada Gursky’nin deadpan estetiğin niteliklerini taşıyan 3 farklı topografyaya ait çalışma, Marksist teori içerisinde kuramsallaştırılan şeyleşme kavramı perspektifinden ve betimsel analiz yönteminden faydalanarak incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Andreas Gursky

Kaynakça

• Amazonun Dördüncü Çeyrek Net Kar ve Geliri Arttı. (2017, 3 Şubat). Erişim Adresi: https://www.utikad.org.tr/Detay/Sektor-Haberleri/14421/amazonun-dorduncu-ceyrek-net-kar-ve-geliri-artti
• Bergson, Henri. (2019). Gülme. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Bewes, Timothy. (2008). Şeyleşme. İstanbul: Metis Yayınları.
• Braudel, Fernand. (2013). Kapitalizmin Kısa Tarihi. Ankara: Say Yayınları.
• Clancy, Tony. (2017). Trauma and Deadpan. Photography Dialogues Journal, (1), 25-34.
• Cotton, Charlotte. (2014). The Photography as Contemporary Art. London: Thames and Hudson.
• Deadpan. (t.y.). Online Etymology Dictionary içinde. Erişim Adresi: https://www.etymonline.com/word/deadpan#etymonline_v_810
• Eagleton, Terry. (2019). Mizah. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hacking, Juliet. (2015). Fotoğrafın Tüm Öyküsü. İstanbul: Hayalperest Yayınları.
• Knierim, Fabian. (2015). Düsseldorf Ekolü. Juliet Hacking (Ed.). Fotoğrafın Tüm Öyküsü içinde s. 440-443. İstanbul: Hayalperest Yayınları.
• Lukacs, Georg. (1981). Estetik II. İstanbul: Payel Yayınları.
• Marx, Karl. (2001). 1844 El Yazmaları. Ankara: Sol Yayınları.
• Nur, Aral. (2018). Kendinle Karşılaşmak: Persona Kavramı Ve Çağdaş Portrede Deadpan Estetiği. Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), 4(13), 178-189.
• O’Hagan, Sean. (2010, 8 Şubat). New topographics: Photographs that find beauty in the banal. The Guardian. Erişim Adresi: https://www.theguardian.com/artanddesign/2010/feb/08/new-topographics-photographs-american-landscapes
• Polte, Maren. (2006) Andreas Gursky. Lynne Warren (Ed.). Encyclopedia of Twentiet Century Photography içinde 643-645. London: Routledge.
• Sezer, Işık. (t.y.). Düsseldorf Ekolü ve Etkileri. Erişim Adresi: http://www.isik-sezer.com/isik-sezer-dusseldorf-ekolu-ve-etkileri/
• Smith, Ian Haydn. (2018). Fotoğrafın Kısa Öyküsü. İstanbul: Hep Kitap.
• Şentürk, Burcu. (2016). Marksist Kurama Bir Katkı: Lukacs’ın İdeoloji Kavramsallaştırması. Kilikya Felsefe Dergisi, 3 (2), 39-51.
• Vinegar, Aron. (2009). Ed Ruscha, Heidegger and Deadpan Photography. Art History, 32: 852-873. doi:10.1111/j.1467-8365.2009.00708.x
• Görsel Kaynakça
• Becher, Hilla ve Bernd. (1959-1973) Çerçeve Evler [Fotoğraf]. Erişim Adresi: https://www.moma.org/collection/works/127884
• Gursky, Andreas. (1993). Montparnasse [Fotoğraf]. Erişim Adresi: https://www.andreasgursky.com/en/works/1993/paris-montparnasse/zoom:1
• Gursky, Andreas. (1999). Ren Nehri II [Fotoğraf]. Erişim Adresi: https://www.andreasgursky.com/en/works/1999/rhein-2
• Gursky, Andreas. (2016). Amazon [Fotoğraf]. Erişim Adresi: https://www.andreasgursky.com/en/works/2016/amazon/zoom:1 Hine, Lewis. (1908). Pamuk Dokuma Fabrikası Çalışanı [Fotoğraf]. Erişim Adresi: http://www.getty.edu/art/collection/objects/61885/lewis-w-hine-cotton-mill-worker-north-carolina-american-1908/
• Keaton, Buster. (1926). General [Film]. Erişim Adresi: https://www.indiewire.com/2014/07/criticwire-classic-of-the-week-buster-keatons-the-general-126282/
• Shore, Stephen. (1972). Oklahoma [Fotoğraf]. Erişim Adresi: https://www.tate.org.uk/art/artists/stephen-shore-5337
• Stromberg, Gerhard. (1994). Çalılık [Fotoğraf]. Erişim Adresi: http://collections.vam.ac.uk/item/O62325/coppice-kings-wood-photograph-stromberg-gerhard/