Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’nin Yabancı/İkinci Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Uygulanmasına Yönelik Öğretici Farkındalığının İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 253 - 293, 19.09.2025

Eser Kocaman Gürata , Mine Akdemir , Mustafa Durmuş

Öz

Yabancı/ikinci dil öğretiminde temel amaç, öğrenenlerin yalnızca belirli bilgiyi veya kullanacakları ifadeleri ezberlemeleri yerine, öğrendiklerini sorgulayan, eleştirel düşünen ve yaratıcı biçimde değerlendiren bireyler olarak yetişmelerini sağlamaktır. Bu doğrultuda, dil öğretiminde kullanılan soru ve etkinliklerin, üst düzey bilişsel süreçleri (değerlendirme ve yaratma gibi) destekleyecek şekilde tasarlanması gerekmektedir. Bu bağlamda, öğreticilerin, hazırlanan soru ve etkinliklerin nasıl ve hangi yöntemlerle oluşturulduğu, bunların üst düzey bilişsel becerileri ne ölçüde karşıladığı ve hangi öğrenme hedeflerine hizmet ettiği gibi çeşitli faktörlerin farkında olmaları beklenmektedir. Bu çalışma, yabancı/ikinci dil olarak Türkçe öğretiminde Bloom’un Yenilenmiş Taksonomisi doğrultusunda hazırlanan soru ve etkinliklerin, öğreticilerin farkındalığı açısından değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Araştırma grubunu, Türkçe Öğretim Merkezlerinde (TÖMER) görev yapan ve yaşları 23 ile 60 arasında değişen 86 öğretici oluşturmaktadır. Araştırmada nicel ve nitel yöntemleri bir araya getiren karma yöntem modeli kullanılmıştır. Çalışma verileri, anket formu ve yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Nitel verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmış olup, kapalı uçlu anket sorularından elde edilen nicel veriler ise SPSS programı ile analiz edilerek yüzde ve frekans tabloları halinde sunulmuştur. Araştırma sonucunda, öğreticilerin bilişsel düzeylere ilişkin fiil, soru ve etkinlikleri hangi bilişsel seviyeye göre önceliklendirdiği, hangi düzeye daha fazla odaklandığı ve hangi düzeyi göz ardı ettiği tespit edilmiştir. Bu çalışma, öğreticilere, müfredat geliştiricilere, sınav hazırlayıcılarına, ölçme ve değerlendirme uzmanlarına ve bu alana ilgi duyan öğretmen adaylarına farklı bakış açıları sunması bakımından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yabancı/İkinci dil olarak Türkçe , Bloom Taksonomisi , üst düzey düşünme becerileri , bilişsel becerileri ölçme ve değerlendirme , öğretici farkındalığı

Examining Instructors’ Awareness on the Implementation of Bloom’s Revised Taxonomy in Teaching Turkish as a Foreign/ Second Language

Öz

In foreign/second language teaching, the aim is to foster learners who question, critique and think creatively about what they learn while actively engaging in higher-order thinking processes such as evaluating and creating rather than those who simply memorize what they will speak. Questions and activities in language teaching should be designed to contribute to higher-order thinking processes with this objective in mind. Instructors are expected to be aware of various factors such as how and in what way the questions and activities are prepared, whether the outcomes meet higher-order cognitive skills, and which learning objectives are selected. In this context, this study aims at evaluating questions and activities prepared according to Bloom’s Revised Taxonomy in teaching Turkish as a foreign/second language in terms of instructor awareness. The study group consisted of 86 instructors aged between 23 and 60 working at Turkish Language Teaching Centers (TÖMER). The study employed a mixed-method model, incorporating both quantitative and qualitative features. The study data were obtained through a survey form and a semi-structured interview form. Content analysis was used to analyze the qualitative data obtained via closed-ended survey questions and the semi-structured interview form. The quantitative data gathered via closed-ended survey questions were analyzed using the SPSS program, and the results were presented in tables with percentages and frequencies. As a result, the study identified based on which cognitive level instructors prioritized to match verbs, questions and activities related to cognitive levels, which level they focused on and which level they disregarded. This study is significant in providing perspectives for instructors, curriculum developers, exam developers and test designers, experts of assessment and evaluation, and prospective instructors interested in the field.

Anahtar Kelimeler

Turkish as a foreign/second language , Bloom's taxonomy , higher-order thinking skills , assessing cognitive skills , instructor awareness

Etik Beyan

This research project was reviewed by the Ethics Committee of the Senate of Hacettepe University on 11 July 2023, with the number E-35853172-300-00002960094, and was deemed ethically appropriate. The data was collected with the use of a consent form.

Kaynakça

• Airasian, P. W. & Miranda, H. (2002). The Role of Assessment in the Revised Taxonomy, Theory Into Practice, 41(4), 249-254.
• Alazzi, K. F. (2008). Teachers’ perceptions of critical thinking: A study of Jordanian secondary social studies teachers. Social Studies, 99(6), 243– 248. https://doi.org/10.3200/TSSS.99.6.243-248
• Anderson, L.W. & Krathwohl, D.R. (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives. New York: Logman.
• Arslan, G. ve Batur, Z. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde bir soru türü önerisi: kültürel soru. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24, 339-360. https://doi.org/10.29228/asos.54779
• Atasoy, G. (2021). İki dillilere Türkçe öğretiminde 21. yüzyıl becerileri ve yenilenmiş Bloom taksomisine dayalı etkinlik tasarımı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi. İstanbul.
• Athanassiou, N., McNett, J. & Harvey, C. (2003). Critical thinking in the management Classroom: Bloom’s Taxonomy as a learning tool. Journal of Management Education, (27)5, 533-555. https://doi. org/10.1177/1052562903252515
• Bandura, A. (2001). Social cognitive theory: An agentic perspective. Annual Review of Psychology, 52(1), 1–26. https://doi.org/10.1146/annurev. psych.52.1.1
• Bandura, A. (2006). Toward a psychology of human agency. Perspectives on Psychological Science, 1(2), 164–180. https://doi.org/10.1111/ j.1745-6916.2006.00011.x
• Birgin, O. (2016). Bloom Taksonomisi. Erhan Bingölbali vd. (Ed.) Matematik eğitiminde teoriler içinde (p.839-860). Pegem Akademi.
• Bloom, B.S. (Ed). (1956). Taxonomy of Educational objectives, Handbook I: Cognitive Domain, Newyork: David Mckay.
• Bümen, N. T. (2006). Program geliştirmede bir dönüm noktası: yenilenmiş Bloom Taksonomisi. Eğitim ve Bilim, (31)142, 3-14.
• Brookhart, S. M. (2010). How to assess higher-order thinking skills in your classroom. Alexandria: ASCD.
• Christensen, L. B., Burke-Johnson, R., & Turner, L.A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz.(12 Basımdan Çeviri). (Çev. Ed. Ahmet Aypay). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Coffman, D. M. (2013). Thinking about thinking: An exploration of preservice teachers' views about higher order thinking skills (Doctoral dissertation). University of South Florida. ABD.
• Değer, A.C. & Fidan, Ö. (2004). İkinci dilde okuma alt becerilerinin geliştirilmesine yönelik malzeme oluşturma-geliştirme önerileri, Dünyada Türkçe Öğretimi, 126, 7-18. https://doi.org/10.1501/dilder_0000000021
• Demir, T. T. (2019). İleri düzey yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki okuma etkinliklerinin revize edilmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi. Uşak.
• Emre, K. (2020). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi programının yenilenmiş bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. Çanakkale.
• Forehand, M. (2005). Bloom’s taxonomy: original and revised. In M. Orey (Ed.), Emerging perspectives on learning, teaching, and technology. Available Website: http://www.coe.uga.edu/epltt/bloom.htm.
• Gashan, A. K. (2015). Exploring Saudi pre-service teachers' knowledge of critical thinking skills and their teaching perceptions. International Journal of Education and Literacy Studies, 3(1), 26-33.
• Güney, E. Z. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında bulunan metin altı soruların yenilenmiş bloom taksonomisine göre analizi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. Çanakkale.
• İltar, L. ve Karataş, A.G. (2022). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan C1 sınavlarının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 31, 108- 121. https://doi.org/10.29000/rumelide.1220495
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi (25. Basım). Nobel Akademik Yayınları.
• Köğce, D., Aydın, M. ve Yıldız, C. (Çev.) (2009). Bloom Taksonomisinin revizyonu: genel bir bakış. İlköğretim Online, 8(3), 1-7.
• Krathwohl, D. R. (2002). A revision of Bloom’s Taxonomy: an overview, Theory ınto Practıce, 41, 212-218. https://doi.org/10.1207/ s15430421tip4104_2
• Larsen-Freeman, D., & Anderson, M. (2011). Techniques and principles in language teaching (3rd ed.). Oxford University Press.
• Lauer, T. (2005). Teaching critical-thinking skills using course content material. Journal of College Science Teaching, 34(6), 34–44.
• Nurmatova, S., & Altun, M. (2023). A comprehensive review of Bloom’s taxonomy integration to enhancing novice EFL educators’ pedagogical impact. Arab World English Journal (AWEJ), 14(1), 1–15. https:// doi.org/10.24093/awej/vol14no1.1
• Özyalçın, K. E. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin yenilenmiş bloom taksonomisine göre metin altı soru yazma becerileri üzerine bir değerlendirme. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. Çanakkale.
• Sertdemir, E. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan Türkçe yeterlik sınavlarını yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. Çanakkale.
• Sönmez, H. (2019). An examination of the revised Bloom’s Taxonomy as a model in the curriculum design process, Researcher, 7, 106-148.
• Stedman, N. L. P., & Adams, B. L. (2012). Identifying faculty’s knowledge of critical thinking concepts and perceptions of teaching critical thinking instruction in higher education. Nacta Journal, 56(1), 9–14.
• Ulum, Ö. G. (2022). Is the Revised Bloom’s Taxonomy Revisited in the EFL/ESL Reading Textbooks? OPUS Journal of Society Research, 19(45), 170–177.
• Ulutaş, M. ve Kara, M. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki metin altı sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(4), 2198-2214.
• Ulutaş, M. ve Kara, M. (2019). TÖMER Türkçe öğretim programları okuma kazanımlarının bilişsel stratejiler açısından incelenmesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(2), 232-250. https://doi.org/10.31464/ jlere.575801
• Utami, D. F., Nurkamto, J., Marmanto, S., & Taopan, L. L. (2019). The implementation of higher-order thinking skills in EFL classroom: Instructors’ perceptions. Proceeding of the International Conference on Future of Education, 2(1), 64-72. https://doi.org/10.17501/26307413.2019.2107
• Yıldız, D. ve Ateşli, A. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde web 2.0 araçlarıyla Bloom Taksonomisine uygun etkinlik örnekleri. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 5(1), 4-25.