Psikolojide Lacanyen Söylem Analizi Yaklaşımı: Madde Bağımlılığı ve Yasa İlişkisinin Terapi Sürecinde İncelenmesi Örneği

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 38 - 62, 25.02.2019

Sinem Baltacı , Faruk Gençöz

https://doi.org/10.31682/ayna.482168

Cited By: 3

Öz

Günümüzde bağımlılık oranlarında ve türlerinde yüksek oranda artış görülmektedir.
Bu artışla eş zamanlı olarak bağımlılığın önlenmesine yönelik kurumsal ve yasal
birçok düzenleme ortaya çıkmıştır. Ancak diğer yandan toplumsal söylemde, Özne’nin
keyif verici maddelere ulaşmayı hak ettiğine dair birçok ifade ortaya çıkmaktadır. Bu
çalışmada, madde bağımlılığı ile yasa ilişkisinin bir terapi sürecinde tarihi, kültürel ve
güncel değerlendirmeler ışığında söylemsel temelde incelenmesi amaçlanmıştır. Bu
amaçla, madde bağımlılığını önleme merkezine yasal düzenlemeler sonucu
gönderilmiş bağımlı kişiyle yürütülmüş bir terapi süreci analiz edilmiştir. Analiz
Parker ve ekibinin Lacan’ın teorisinden ortaya koyduğu eleştirel söylemsel yaklaşımın
ışığında ortaya çıkan Lacanyen Söylem Analizi metodolojisine dayandırılmıştır. Buna
göre analizde, klasik söylem analizindeki sözlerin benzerlik ve farklılığından öte;
sözdeki karşıtlık, yokluk, anlamın düştüğü/bozulduğu an ve Özne’nin Başka ile
ilişkilenirken konumlandığı yere odaklanılmıştır. Sonuçlara göre, kişinin kendi
talebinin olmadığı ve güvenin yok olduğu koşullarda yürütülen görüşmelerde terapist
ve kişi arasındaki güç ve otorite pozisyonlarının önemli ölçüde etkilendiği
görülmüştür. Diğer yandan, maddenin kendisinin ne olduğunun yerine, onun
ilişkideki yerinin önemli olduğu ortaya çıkmıştır. Madde kullanıp kullanmama
konusunda şüphenin zevk nesnesi halini aldığı durumlarda, terapistin bu şüphe
üzerinden kişi ile ilişkilenmek yerine, bunun analizinin sürmesine aracılık etmesi
önemli görülmüştür. Son kısımda madde bağımlılığı konusunda klinik uygulamaya
yönelik değerlendirmeler toplumsal söylem ışığında verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Lacanyen söylem analizi, söylem, dile dönüş hareketi, bağımlılık

Lacanian Discourse Analysis Perspective in Psychology: Investigating the Relationship between Substance Addiction and Law in a Therapy Process

Öz

Today, there is a significant increase in the rates and types of addiction. Although
many institutional and legal regulations have been established to prevent addiction,
there are many expressions in the society’s discourse encouraging subjects to use
substances of different types for pleasure. The aim of the current study was to
examine the relationship between substance addiction and law in psychotherapy
process based on historical and cultural evaluations. Accordingly, a therapy process
that was conducted with a patient who was sent to a center of addiction prevention
because of legal enforcement was analyzed. The methodology of this study was based
on Lacanian Discourse Analysis, which was put forward by Parker and his colleagues
in the light of the critical discursive approach. Rather than analyzing the similarity
and repetition of the words which was the case in classical discourse analysis;
Lacanian Discourse Analysis focused on the contradiction, absence, and positions
where the subject speaks in relation to the Other. Results showed that in the
interviews which were carried out in the absence of trust and lack of demand, the
power and authority positions of the therapist had been significantly compromised.
Additionally, the place of addiction in the subject relations seems to be more crucial
rather than the actual properties of the substance. Moreover, in cases where doubt of
substance using becomes an object of pleasure, the therapist should not relate with
the subject through this doubt. In the last part, the clinical applications for substance
addiction were discussed in light of the current dominant discourse.

Anahtar Kelimeler

Lacanian discourse analysis, discourse, turn to language, qualitative studies, addiction

Kaynakça

• Arkonaç, S. (2017). Psikolojide Lacancı söylem analizi: Yedi teorik öğe. Erişim adresi: http://sibelarkonac.blogspot.com.tr/2017/03/psikolojide-lacanc-soylem-analizi-yedi.html
• Balnaves, M. ve Caputi, P. (2001). Introduction to quantitative research methods: An investigative approach. London: Sage Publications.
• Baltacı, S. (2018, Nisan). Altın Vuruş: Bağımlılığın Söylemi. Lacanyen Psikanaliz Sempozyumu, 2018 Bahar, Ankara.
• Bryant, L. R. (2013, Şubat 11). The discourse of the capitalist and the new symptom. Larval Subjects. Erişim adresi: https://larvalsubjects.wordpress.com/2013/02/11/the-discourse-of-thecapitalist-and-the-new-symptom/
• Burr, V. (1995). An introduction to social constructionism. London: Routledge Press.
• Canabarro, R. C. S. ve D'Agord, M. R. L. (2012). Drug addiction and social discourses. Revista Latinoamericana de Psicopatologia Fundamental, 15(3), 482-496. Erişim adresi: https://dx.doi.org/10.1590/S1415-47142012000300003
• Derrida, J. (1978). Writing and difference. London: Routledge & Kegan Paul.
• Doğan, B. (2012). Kültür kavramı, tarihsel süreçte kavramın gelişimi ve içeriği. Örgüt kültürü içinde (ss. 9-38). İstanbul: Beta Basım.
• Evans, D. (2006). An introductory dictionary of Lacanian psychoanalysis. London: Routledge.
• Evaraert, V. (2017, Mayıs 16). Addiction. Erişim adresi: https://www.pipol8.eu/2017/05/16/addiction/?lang=en
• Fink, B. (1996). The Lacanian subject: Between language and jouissance. Princeton, New Jersey.
• Foucault, M. (1976). Discipline and punish: The birth of the prison. London: Allen Lane.
• Frank, G. (1997). Is there life after categories? Reflexivity in qualitative research. The Occupational Therapy Journal of Research, 17(2), 84-97.
• Frosh, S. (2014). Disintegrating narrative research with Lacan. I. Parker ve D. Pavon-Cuéllar (Ed.).
• Lacan, discourse, event: New psychoanalytic approaches to textual interminacy içinde. London: Routledge.
• Georgaca, E. (2000). Reality and discourse: A critical analysis of the category of ‘delusions’. British Journal of Medical Psychology, 73, 227–242.
• Georgaca, E. ve Avdi, E. (2009). Evaluating the talking cure: The contribution of narrative, discourse and conversation analysis to psychotherapy assessment. Qualitative Research in Psychology, 6, 233–247. doi: 10.1080/14780880802146896
• Gökdemir-Bulut, B. P. (2017). Lacanyen bakış açısından pervert yapı kavramı ve terapötik öneriler. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 4(1), 26-38. doi: 10.31682/ayna.470731
• Homer, S. (2016). Jacques Lacan (2. Baskı, A. Aydın, Çev.). Ankara: Phoenix yayınları (2005).
• Jefferson, G. (2004). Glossary of transcript symbols with an introduction. G. H. Lerner (Ed). Conversation analysis: Studies from the first generation içinde (ss: 13-31). Amsterdam: John Benjamins.
• Kuş, E. (2003). Nicel-nitel araştırma teknikleri: Sosyal bilimlerde araştırma teknikleri nicel mi nitel mi? Ankara, Anı yayınları.
• Lacan, J. (1977). Ecrits: A selection. London: Tavistock.
• Lacan, J. (1998). The seminar of Jacques Lacan, Book XI: The four fundamental concepts of psychoanalysis (Çev. J.-A. Miller, Ed. ve A. Sheridan). New York, NY: W.W. Norton.
• Loose, R. (2011). Modern symptoms and their effects as forms of administration: A challenge to the concept of dual diagnosis and to treatment. Y. G. Baldwin, K. Malone ve T. Svolos (Ed.), Lacan and addiction içinde (ss. 1-38). London: Karnac Books.
• Lutz, W. ve Knox, S. (2014). Quantitative and qualitative methods for psychotherapy research: Introduction. W. Lutz ve S. Knox (Ed.), Quantitative and Qualitative methods in psychotherapy research içinde (ss. 1- 6). Sussex: Routledge.
• Malone, K. ve Baldwin, Y. G. (2011). Viewing addictions through Lacanian lenses. Y. G. Baldwin, K. Malone ve T. Svolos (Ed.), Lacan and addiction içinde. London: Karnac Books.
• Naparstek, F. (2011). New uses of drugs. Y. G. Baldwin, K. Malone ve T. Svolos (Ed.), Lacan and addiction içinde, (ss. 39-58). London: Karnac Books.
• Negro (2014). From the superego to the act: Analysis of the modalities of the subjective position in discourse. I. Parker ve D. Pavon-Cuéllar (Ed.), Lacan, discourse, event: New psychoanalytic approaches to textual interminacy içinde. London: Routledge.
• Parker, I. (1998). Social constructionism, discourse and realism. London: Sage.
• Parker, I. (2005a). Lacanian discourse analysis in psychology: Seven theoretical elements. Theory & Psychology, 15(2), 163–182. doi: 10.1177/0959354305051361
• Parker, I. (2005b). Discourse. Qualitative psychology: Introducing radical research içinde. England: Open University Press.
• Parker, I. (2015). Psychology after discourse: Concepts, methods, critique. London: Routledge.
• Pavon-Cuéllar, D. (2014). From the word to event: Limit, possibilities and challenges of Lacanian Discourse Analysis. I. Parker ve D. Pavon-Cuéllar (Ed.), Lacan, Discourse, Event: New psychoanalytic approaches to textual interminacy içinde. London: Routledge.
• Pavon-Cuéllar, D. ve Parker, I. (2014). Introduction. I. Parker ve D. Pavon-Cuéllar (Ed.), Lacan, discourse, event: New psychoanalytic approaches to textual interminacy içinde. London: Routledge.
• Svolos, T. (2011). Introducing the “New Symptoms”. Y. G. Baldwin, K. Malone ve T. Svolos (Ed.), Lacan and addiction içinde (ss. 75-88). London: Karnac Books.
• Van Den Hoven, G. (2002). Toxicomania in context. Psychoanalytical Noteebooks, 9. Erişim adresi: http://londonsociety-nls.org.uk/Publications/009/van-den-Hoven-Gabriela_Toxicomania-inContext.pdf
• World Health Organization (2018, Nisan 21). Management of substance abuse: Facts and figures. Erişim adresi: http://www.who.int/substance_abuse/facts/en/
• Young, L. S. (2014). Becoming Other to oneself: Misreading the researcher through Lacanian Discourse Analysis. I. Parker ve D. Pavon-Cuéllar (Ed.), Lacan, discourse, event: New psychoanalytic approaches to textual interminacy içinde. London: Routledge.