Factors Associated with Prosocial and Problematic Behaviors of Adolescents in Institutional Care: Investigation with Comparative Sample

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 167 - 188, 22.06.2020

Gönül Atlı-aslan Dilek Sarıtaş-atalar

https://doi.org/10.31682/ayna.650756

Cited By: 3

Öz

The aim of the present study was to examine factors (i.e., perceived social support, peer relationship, cognitive emotion regulation skills) predicting prosocial and problem behaviors of adolescents who are in institutional care and of those living with their families. Participants were 79 adolescents who are in institutional care, ranged in age between 10 and 17 years old and 95 adolescents living with their family, ranged in age between 10 and 17 years old in Diyarbakır. The results of which compare two groups in terms of study variables revealed that adolescents in institutional care have a weaker social support system and they have more difficulty in regulating their emotions. Separate hierarchical regression analyses were conducted to examine the predictors of prosocial and problem behaviors of adolescents who are in institutional care and of those living with their families. The results revealed that perceived peer support and adaptive cognitive emotion regulation strategies predict prosocial behaviors of adolescents in institutional care. On the other hand, perceived peer support, adaptive and maladaptive cognitive emotion regulation strategies predict the problem behaviors of adolescents in institutional care. Adaptive and maladaptive cognitive emotion regulation strategies predict prosocial behaviors of adolescents living with their families. On the other hand, perceived peer support and maladaptive cognitive emotion regulation strategies predict the problem behaviors of adolescents living with their families.

Anahtar Kelimeler

adolescents, peer relations, social support, emotion regulation, prosocial behaviors

Kurum Bakımındaki Ergenlerin Olumlu Sosyal ve Problemli Davranışları ile İlişkili Faktörlerin Karşılaştırmalı Örneklemle İncelenmesi

Öz

Bu çalışmanın amacı korunma altında olan ve ailesi ile yaşayan ergenlerin olumlu sosyal davranışlarını ve davranış problemlerini yordayan faktörleri (örn., akran ilişkileri, algıladıkları sosyal destek mekanizmaları ve bilişsel duygu düzenleme becerileri) incelemektir. Araştırmanın örneklemini Diyarbakır Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü tarafından korunma altına alınmış yaşları 10 ile 17 yıl arasında değişen 79 (% 57 erkek) ergen ve ailesi ile yaşayan aynı yaş grubunda 95 (% 44.2 erkek) ergen oluşturmaktadır. İki grubun değişkenler açısından karşılaştırıldığı analiz sonuçları korunma altında olan ergenlerin diğerlerine kıyasla hem sosyal destek sistemlerinin hem de duygularını düzenleme becerilerinin daha zayıf olduğunu göstermiştir. İkinci olarak, ergenlerin olumlu sosyal davranışlarını ve davranış problemlerini yordayan değişkenleri belirlemek amacıyla korunma altında olan ve ailesi ile yaşayan ergenlere ayrı ayrı hiyerarşik regresyon analizi uygulanmıştır. Bulgulara göre korunma altındaki ergenlerin olumlu sosyal davranışlarını arkadaşlarından algıladıkları sosyal destek ve olumlu bilişsel duygu düzenleme stratejileri yordamaktadır. Korunma altındaki ergenlerin davranış problemlerini ise arkadaştan algılanan sosyal destek, olumlu bilişsel duygu düzenleme stratejileri ve olumsuz bilişsel duygu düzenleme stratejileri istatistiksel olarak anlamlı şekilde yordamaktadır. Öte yandan ailesi ile yaşayan ergenlerin olumlu sosyal davranışlarını olumlu ve olumsuz bilişsel duygu düzenleme stratejileri yordamaktadır. Yine ailesi ile yaşayan ergenlerin davranış problemlerini arkadaştan algılanan sosyal destek ve olumsuz bilişsel duygu düzenleme stratejileri anlamlı şekilde yordamaktadır. 

Anahtar Kelimeler

akran ilişkileri, olumlu sosyal davranış, sosyal destek, ergenler, bilişsel duygu düzenleme stratejileri, olumlu sosyal davranış

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Teşekkür

Araştırma birinci yazarın yüksek lisans tezi kapsamında gerçekleştirilmiş ve bu süreçte birinci yazar TÜBİTAK bursiyeri olarak desteklenmiştir.

Kaynakça

• Ahmad, A., Qahar, J., Siddiq, A., Majeed, A., Rasheed, J., Jabar, F., & L. von Knorring, A. (2005). A 2- year follow-up of orphans’ competence, socioemotional problems and post-traumatic stres symptomps in traditional foster care and orphanages in Iraqi Kurdistan. Health and Development, 31(2), 203-215. doi: 10.1111/j.1365-2214.2004.00477.x
• Aldao, A. & Nolen-Hoeksema, S. (2010). Specificity of cognitive emotion regulation strategies: A transdiagnostic examination. Behaviour Research and Therapy, 48(10), 974-983. doi:10.1016/j.brat.2010.06.002
• Bandura, A., Pastorelli, C., Barbaranelli, C., & Caprara, G. V. (1999). Self-efficacy pathways to childhood depression. Journal of Personality and Social Psychology, 76(2), 258–269. doi:10.1037/0022-3514.76.2.258
• Bilgin, Ö. (2015). Cinsel istismar mağduru çocukların psiko-sosyal durumlarının istismara ait özellikler açısından tanımlanması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Boyes, M. E., Hasking, P. A., & Martin, G. (2016). Adverse life experience and psychological distress in adolescence: Moderating and mediating effects of emotion regulation and rumination. Stress and Health, 32(4), 402-410. doi: 10.1002/smi.2635
• Bulut, F. (2010). Ergenlerde görülen kural dışı davranışların aile işlevselliği, aile risk faktörü ve yaşam kalitesi açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Caprara, G. V., Barbaranelli, C., Pastorelli, C., Bandura, A., & Zimbardo, P. G. (2000). Prosocial foundations of children’s academic achievement. Psychological Science, 11(4), 302-306. doi:10.1111/1467-9280.00260
• Caprara, G. V., Kanacri, B. P. L., Zuffiano, A., Gerbino, M., & Pastorelli, C. (2015). Why and how to promote adolescents’ prosocial behaviors: Direct, mediated and moderated effects of the CEPIDEA school-based program. Journal of Youth Adolescence, 44(12), 2211-2229. doi:10.1007/s10964-015-0293-1
• Çalıkoğlu, T. (2010). Lise öğrenimine devam eden ailesinin yanında yaşayan öğrencilerle, yetiştirme yurdunda yaşayan öğrencilerin çatışma çözme davranışı ile öfke ifade stillerinin karşılaştırılması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Demir, N. Ö., Baran, A. G. ve Ulusoy, D. (2005). Türkiye’de ergenlerin arkadaş-akran grupları ile ilişkileri ve sapmış davranışlar: Ankara örneklemi. Bilig/Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 32, 83-108.
• Eisenberg, N. (1986). Altruistic emotion, cognition and behavior. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Eisenberg, N., Fabes, R. A., & Spinrad, T. L. (2006). Prosocial development. In N. Eisenberg (Ed.), Handbook of child psychology (Vol. 3, pp. 646-718). New Jersey: John Wiley & Sons.
• Eker, D. ve Arkar, H. (1995). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 45-55.
• Eker, D., Arkar, H. ve Yaldız, H. (2001). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 17-25.
• Escobar, M. J., Pereira, X., & Santelices, M. P. (2014). Behavior problems and attachment in adopted and non-adopted adolescents. Children and Youth Services Review, 42, 59-66. doi:10.1016/j.childyouth.2014.04.001
• Garnefski, N., Kraaij, V., & Spinhoven, P. (2001). Negative life events, cognitive emotion regulation and emotional problems. Personality and Individual Differences, 30(8), 1311-1327. doi:10.1016/S0191-8869(00)00113-6
• Garnefski, N., van den Kommer, T., Kraaıj, V., Teerds, J., Legerstee, J., & Onstein, E. (2002). The relationship between cognitive emotion regulation strategies and emotional problems: Comparison between a clinical and a non-clinical sample. European Journal of Personality, 16(5), 403-420. doi: 10.1002/per.458
• Garnefski, N. & Kraaij, V. (2006). Relationships between cognitive emotion regulation strategies and depressive symptoms: A comparative study of five specific samples. Personality and Individual Differences, 40(8), 1659-1669. doi: 10.1016/j.paid.2005.12.009
• Goldfarb, W. (1945). Psychological privation in infancy and subsequent adjustment. American Journal of Orthopsychiatry, 15(2), 247-255. doi: 10.1111/j.1939-0025.1945.tb04938.x
• Goodman, R. (1997). The Strengths and Difficulties Questionnaire: A research note. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 38(5), 581-586. doi: 10.1111/j.1469-7610.1997.tb01545.x
• Güvenir, T., Özbek, A., Baykara, B., Arkar, H., Şentürk, B. ve İncekaş, S. (2008). Güçler ve güçlükler anketinin (GGA) Türkçe uyarlamasının psikometrik özellikleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 15(2), 65-74.
• Jessor, R. & Jessor, S. L. (1977). Problem behavior and psychosocial development: A longitudinal study of youth. San Diego, CA: Academic Press.
• Kaner, S. (2002). Akran ilişkileri ölçeği ve akran sapması ölçeği geliştirme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 33(1-2), 77-89. doi: 10.1501/Egifak_0000000024
• Martin, R. C. & Dahlen, E. R. (2005). Cognitive emotion regulation in the prediction of depression, anxiety, stress, and anger. Personality and Individual Differences, 39(7), 1249-1260. doi:10.1016/j.paid.2005.06.004
• McInnis, O. A., McQuaid, R. J., Matheson, K., & Anisman, H. (2015). The moderating role of an oxytocin receptor gene polymorphism in the relation between unsupportive social interactions and coping profiles: Implications for depression. Frontiers in Psychology, 6(1133), 1-9. doi:10.3389/fpsyg.2015.01133
• Memişoğlu, A. (2015). Predicting problem and prosocial behaviours in different care types: moderating role of temperament. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Miller, L., Chan, W., Tirella, L., & Perrin, E. (2009). Outcomes of children adopted from Eastern Europe. International Journal of Behavioral Development, 33(4), 289-298. doi:10.1177/0165025408098026
• Pekel-Uludağlı, N. ve Sayıl, M. (2009). Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı: Ebeveyn ve akranların rolü. Türk Psikoloji Yazıları, 12(23), 14-24.
• Raskauskas, J. L., Gregory, J., Harvey, S. T., Rifshana, F., & Evans, I. M. (2010). Bullying among primary school children in New Zealand: Relationships with prosocial behaviour and classroom climate. Educational Research, 52(1), 1-13. doi: 10.1080/00131881003588097
• Sarıtaş, D. (2012). Psychological well-being of adolescents: Maternal rearing behaviors, basic personality traits and emotion regulation processes. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Siyez, D. M. ve Aysan, F. (2007). Ergenlerde görülen problem davranışların psiko-sosyal risk faktörleri ve koruyucu faktörler açısından yordanması. Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 145-171.
• Sloutsky, V. M. (1997). Institutional care and developmental outcomes of 6 and 7 year old children: a contextualist perspective. International Journal of Behavioral Development, 20(1), 131-151. doi:10.1080/016502597385487
• Steinberg, L. & Silk, J. S. (2002). Parenting adolescents. In Bornstein MH. (Ed.), Handbook of parenting: Vol. 1: Children and parenting (pp. 103-133). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Stevenson, M. (1952). Some emotional problems of orphanage children. Canadian Journal of Psychology, 6(4), 179-182. doi:10.1037/h0083567
• Şimşek, Z., Erol, N., Öztop, D. ve Münir, K. (2007). Prevalence and predictors of emotional and behavioral problems reported by teachers among institutionally reared children and adolescents in Turkish orphanages compared with community controls. Children and Youth Services Review, 29(7), 883-899. doi: 10.1016/j.childyouth.2007.01.004
• Şimşek, Z., Erol, N., Öztop, D. ve Özcan, Ö. Ö. (2008). Kurum bakımındaki çocuk ve ergenlerde davranış ve duygusal sorunların epidemiyolojisi; ulusal örneklemde karşılaştırmalı bir araştırma. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(3), 235-246. Tuna, E. ve Bozo, Ö. (2012). The cognitive emotion regulation questionnaire: Factor structure and psychometric properties of the Turkish version. Journal of Psychopathology Behavioral Assessment, 34(4), 564-570. doi: 10.1007/s10862-012-9303-8
• Üstüner, S., Erol, N. ve Şimşek, Z. (2005). Koruyucu aile bakımı altındaki çocukların davranış ve duygusal sorunları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 12(3), 130-140.
• Zengin, L. E. (2013). Ergenlerde evden kaçma davranışının sosyo-demografik özellikler ve aile işlevleri açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.