Çocuklarını Kurum Bakımına Bırakan Annelerin Annelik Deneyimlerinin Psikanalitik ve Kuram Oluşturma Perspektiflerinden Araştırılması

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 234 - 258, 28.02.2022

Müyesser İrem Temel , Ayşe Elif Yavuz Sever , Göklem Tekdemir

https://doi.org/10.31682/ayna.933241

Öz

Bu çalışma, çocuklarını kurum bakımına bırakmış ve ardından çocukları koruyucu ailelere yerleştirilmiş olan kadınların öznel annelik deneyimlerini araştırmaktadır. Psikanalitik bir perspektif benimsenerek katılımcılarla gerçekleştirilen yarı-yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiş, bu görüşmeler sonucunda katılımcıların anneliklerine ve çocuklarına ilişkin zihinsel tasarımlarını ve öznel annelik deneyimlerini içeren araştırma verileri elde edilmiştir. Kuram oluşturma yöntemi ile gerçekleştirilen analiz sonucunda katılımcıların kendilerine ilişkin fedakâr, iyi, tümgüçlü annelik tasarımları sundukları gözlemlenmiş, bununla birlikte katılımcıların kendi anneliklerine ilişkin çifte değerli duygular hissettikleri anlaşılmıştır. Çocukları ile yaşadıkları ani ayrılıkların ve onlara fiziksel ve ruhsal bakım sağlayamamanın, katılımcıların kendilerini anne olarak konumlandırmakta ve anneliklerine ilişkin çifte değerliliği düzenlemekte güçlük çekmeleri ile ilintili olabileceği öne sürülmüştür. Gebelik dönemlerinde çocuklarına ilişkin olumsuz duygulanımlara sahip olduklarını ifade etmelerine rağmen katılımcıların kurum bakımına bıraktıkları çocuklarına ilişkin tutarlı bir biçimde olumlu zihinsel temsillere sahip oldukları gözlemlenmiştir. Evli olmayan annelere ilişkin toplumdaki sosyal damgalamanın, katılımcıların gebelik dönemlerinde çocuklarına ilişkin hislerini etkilemiş olabileceği düşünülmüştür. Çocuklarını kurum bakımına bırakan annelere öznel deneyimlerini seslendirebilecekleri bir alan açabilmenin, sosyal hizmet politikaları ve terapötik müdahalelerin geliştirilebilmesi ve çocukların kurum bakımına alınmaları ile sonuçlanan ilişkisel, sosyal ve ekonomik dinamiklerin iyileştirilebilmesi için önemli olduğu düşünülmektedir. Kurum bakımının kaçınılmaz olduğu durumlarda ise, biyolojik ebeveynlerin perspektiflerini içeriden duyabilmenin hem ebeveynler hem çocuklar için ani ayrılığın olumsuz etkilerini azaltmada etkili olacağı düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Annelik, Psikanalitik Perspektif, Kuram Oluşturma Yöntemi, Kurum Bakımı, Çiftedeğerlilik

The Motherhood Experiences of Women Who Have Left Their Children to Institutional Care: A Psychoanalytical and Grounded Theory Approach

Öz

This study investigated the women’s subjective motherhood experiences who left their children to institutional care and whose children subsequently lived with foster parents. Adopting a psychoanalytical perspective, semi-structured interviews were conducted. A data set comprising of women’s mental representations about motherhood and their children, along with the subjective motherhood experiences were obtained. The data analysis conducted with grounded theory methodology yielded that our participants displayed both favorable and unfavorable representations of motherhood while expressing ambivalence regarding their positions as mothers. It was inferred that the abrupt separation from their children and the inability to provide physical and psychological care to their offspring might be associated with difficulties in positioning themselves as mothers and regulating ambivalent emotions about motherhood. Although the participants reported to have negative feelings towards their children during pregnancy, they now provided positive mental representations of their offspring who were under institutional care. The stigmatization of single mothers in society might have influenced participants’ negative feelings during pregnancy period. It is of utmost importance providing room for mothers whose children were under institutional care for voicing their experiences to improve social service policies and therapeutic interventions. In cases where institutional care is inevitable, biological parents’ articulating their perspectives might help diminishing the negative impacts of abrupt separation for both parties.

Anahtar Kelimeler

Motherhood, Psychoanalytic Perspective, Grounded Theory, Foster Care, Ambivalence.

Kaynakça

• Abrams, P. (2015). The bad mother: Stigma, abortion and surrogacy. The Journal of Law, Medicine and Ethics,43(2), 179-191.https://doi.org/10.1111/jlme.12231
• Aloi, J. A. (2009). Nursing the disenfranchised: Women who have relinquished an infant for adoption. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 16(1), 27–31.
• Anzieu, D. (2016). The skin-ego. (N. Segal, Çev). Londra: Karnac Books. (1995)
• Aparicio, E., Pecukonis, E. V., ve O'Neale, S. (2015). “The love that I was missing”: Exploring the lived experience of motherhood among teen mothers in foster care. Children and Youth Services Review, 51, 44–54. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2015.02.002
• Barlow, C. A., ve Cairns, K. V. (1997). Mothering as a Psychological Experience: A Grounded Theory Exploration. Canadian Journal of Counselling, 31(3), 232–47.
• Benjamin, J. (1988). The bonds of love: Psychoanalysis, feminism, and the problem of domination. New York: Pantheon. https://doi.org/10.1016/0191-8869(90)90292-y
• Bick, E. (2016). Erken dönem nesne ilişkilerinde deri deneyimi. İçinde J.Magagna ve N. Güleç (Edl.) Bebeği Anlamak (ss. 52-57). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Chun Tie, Y., Birks, M., ve Francis, K. (2019). Grounded theory research: A design framework for novice researchers. SAGE Open Medicine, 7, https://doi.org/10.1177/2050312118822927
• Clutter, L. B. (2014). Adult birth mothers who made open infant adoption placements after adolescent unplanned pregnancy. Journal of Obstetric, Gynecologic & Neonatal Nursing, 43(2), 190–199.https://doi.org/10.1111/1552-6909.12280
• Corbin, J. M.,ve Strauss, A. (1990) Grounded theory research: Procedures, canons, and evaluative criteria. Qualitative Sociology, 13(1), 3–21.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (O. Birgin, S. Ünal, T. Özsevgeç, Y. Dede, A. Bacanak, A. Bakla, A. Budak, G. Hacıömeroğlu, İ. Budak, M. Aydın, M. Bütün, M. Aydın ve S. Demir, Çev.). Ankara: Siyasal. (1997)
• 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu (15 Temmuz 2005). T. C. Resmi Gazete sitesinden alınmıştır: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5395.pdf
• Davies, L., Krane, J., Collings, S., ve Wexler, S. (2007). Developing mothering narratives in child protection practice. Journal of Social Work Practice, 21(1), 23-34. https://doi.org/10.1080/02650530601173516
• Henney, S. M., Ayers-Lopez, S., McRoy, R. G., ve Grotevant, H. D. (2007). Evolution and resolution: Birthmothers' experience of grief and loss at different levels of adoption openness. Journal of Social and Personal Relationships, 24(6), 875-889.
• Kaës, R. (2012, 28, 04) Bilinçdışı Bağlar: Psikanaliz ve Grup [Konferans Sunumu] Bir Konuk, Bir Kuram-7, İstanbul Fransız Kültür Merkezi, İstanbul, Türkiye.
• Keser, V. (2003). Bir varmış bir yokmuş. İçinde A. Gürdal Küey, T. Tunaboylu-İkiz, M.L. Kayaalp, R. Tükel ve E. Abreveya (Edl.), Psikanaliz Yazıları 6: Hangi Psikanalist (ss. 31-36). İstanbul:Bağlam Yayınları.
• Koruyucu Aile Yönetmeliği (14 Aralık 2012) T. C. Resmi Gazete sitesinden alınmıştır: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121214-2.html
• March, K. (2014). Birth mother grief and the challenge of adoption reunion contact. American Journal of Orthopsychiatry, 84(4), 409.
• March, K. (2015). Finding my place: Birth mothers manage the boundary ambiguity of adoption reunion contact. Qualitative Sociology Review, 11(3), 106–122.
• Murphy Tighe, S.,ve Lalor, J. G. (2016). Concealed pregnancy: A concept analysis. Journal of Advanced Nursing, 72(1), 50–61.https://doi.org/10.1111/jan.12769
• Parker, R. (1997). The production and purposes of maternal ambivalence. İçinde W. Hollway ve B. Featherstone (Edl.), Mothering and Ambivalence (ss. 17-36). London: Routledge.
• Schofield, G., Moldestad, B., Höjer, I., Ward, E., Skilbred, D., Young, J., ve Havik, T. (2010). Managing loss and a threatened identity: Experiences of parents of children growing up in foster care, the perspectives of their social workers and implications for practice. British Journal of Social Work, 41(1), 74–92. https://doi.org/10.1093/bjsw/bcq073
• Swigart, J. (1992). The myth of the badmother: Parenting without guilt. New York: Avon Books.
• Tamerk, I. S. (2013). Anneliğe giden yolda. İçinde D. Arduman (Ed.) Cinsiyet, Cinsel Kimlik ve Cinsellik (ss. 33-38). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tunaboylu-İkiz, T. (2007) Anne ol(a)mama. İçinde A. Gürdal Küey, T. İkiz, L. Kayaalp, R. Tükel ve E. Abrevaya (Edl.) Psikanaliz Yazıları 14: Annelik (ss. 61-68) İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Wallbank, J. A. (2001). Challenging motherhood(s). New York: Prentice Hall.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Willig, C. (2008). Introducing qualitative research in psychology. New York: Open University Press.