Ateş dikeni meyvesinin bazı biyo-teknolojik özelliklerinin belirlenmesi

Yıl 2021, , 291 - 304, 03.12.2021

Esra Nur Gül , Ebubekir Altuntaş

https://doi.org/10.29278/azd.922702

Öz

Bu çalışmada, ateş dikeni meyvelerinin bazı biyoteknik karakteristikleri (fiziksel, mekanik ve renk özellikleri) incelenmiştir. Biyoteknik karakteristikler, tarımsal materyallerin temizleme, ayırma, paketleme, depolama ve işleme esnasında oldukça önemlidir. Meyvelerin biyoteknik karakteristiklerden fiziksel ve mekanik özellikleri içerisinde boyut özellikleri, geometrik ortalama çap, küresellik, yüzey alanı, sürtünme özellikleri, mekanik davranışları ile renk özellikleri belirlenmiştir. Hasat edilen taze ateş dikeni meyvesinin uzunluk genişlik kalınlık değerleri sırasıyla 8.66 mm, 8.33 mm, 6.43 mm iken kuru meyvelerde bu değerler 7.14 mm, 6.85 mm, 5.45 mm olarak belirlenmiştir. Kurutulmuş meyvelerin geometrik ortalama çap, küresellik ve yüzey alanı değerleri sırasıyla 6.42 mm, %90.00 ve 129.79 mm2 olarak belirlenmiştir. L*, a*, b* renk değerleri hasat esnasındaki taze meyvelerin kabuk yüzeyi için sırası ile 43.44, 35.91 ve 28.31 olarak belirlenirken, kuru meyvelerde ise kabuk yüzeyi için bu değerler sırasıyla 40.32, 23.42 ve 8.68 olarak belirlenmiştir. Ateş dikeni meyvelerinin bazı biyoteknik karakteristikleri, hasat sonrası teknolojiler için kullanılan makine ve tesislerin tasarım, projeleme ve geliştirme çalışmalarında mühendislik verileri olarak kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

ateş dikeni meyvesi, fiziksel özellikler, renk özellikleri

Kaynakça

• Alayunt, N. (2000). Biyolojik malzeme bilgisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 541 Ders Kitabı, İzmir.
• Aydın, C., Öğüt, M., & Konak, M. (2002). Some physical properties of Turkish Mahaleb, Biosystem Engineering, 82 (2); 231-234.
• Anonim, (2020a). Ateş dikeni https://doa.ogm.gov.tr/Documents/Botanik%20bah/Ate%C5%9F%20dikeni.pdf. Erişim tarihi: 10.12.2020.
• Anonim, (2020b). Tarım – Süs çalıları http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/S%C3%BCs%20%C3%87al%C4%B1lar%C4%B1.pdf Erişim tarihi: 10.12.2020.
• Anonim, (2020c). Tasarım bitkileri yetiştiriciliği dersi notları https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/66610/tasar%c4%b1m%20bitkileri%20yeti%c5%9ftiricili%c4%9fi.pdf?sequence=1&isallowed=y. Erişim tarihi: 10.12.2020.
• Anonim, (2021d). Ateş dikeni faydaları. http://www.gerzegundemhaber.com/guncel/faydalari-saymakla-bitmiyor-h6328.html. Erişim tarihi: 16.04.2021.
• Anonim, (2021e). Non-wood forest products assessment report of Turkey 2020. https://ormuh.org.tr/uploads/docs/D1 NWFPs%20Assessment%20Report%202020%20Cleared%20by%20FAO-17%20September%202020%20(1).pdf Erişim tarihi: 15.04.2021.
• Bart-Plange, A., & Baryeh, EA. (2003). The physical properties of category B cocoa beans. Journal of Food Engineering, 60: 219–227.
• Bryan, J., &Castle, C. (1996). A small book with interesting ideas for edible plants in the ornamental garden.Edible Ornamental Garden. Pitman Publishing ISBN 0-273-00098-5.
• Chai T.T., Elamparuthi, S., Yong, A.L., Quah, Y., Ong, H.C., & Wong, F.C. (2013). Antibacterial, anti-glucosidase, and antioxidant activities of selected highland ferns of Malaysia. Bot Stud. 54:55.
• Çöteli, E., & Karataş, F. (2017). Ateş dikeninin (Pyracantha coccinea Roemer var. lalandi) kırmızı meyvelerindeki A, E, C vitamini, β-karoten, likopen, glutatyon ve malondialdehit miktarlarının araştırılması. Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 29(1), 41-46.
• Deniz, N., Özay, C., Akgün, S., & Mammadov, R. (2014). Pyracantha coccinea 'nın meyve ve yapraklarından elde edilen etanolik özütlerin antioksidan aktivitesi, 22. Ulusal Biyoloji Kongresi, Eskişehir, syf: 701 (Poster sunum).
• Dong, C., Li, X., Xi, Y., & Cheng, Z. (2017). Micropropagation of Pyracantha coccinea. Hortscience 52(2):271–273.
• Doymaz İ, Tuğrul N & Pala M (2003). Maydanozun kurutma karakteristiklerinin incelenmesi. Yıldız Teknik Üniversitesi Dergisi (3): 1-8.
• Ertuğ, F. (2014). Flora of Turkey-ethnobotany supplement: Wild edible plants:345-380.
• Facciola, S. (1990). Cornucopia - A source book of edible plants. Kampong Publications ISBN 0-9628087-0-9 Excellent. Contains a very wide range of conventional and unconventional food plants (including tropical) and where they can be obtained (mainly N. American nurseries but also research institutes and a lot of other nurseries from around the World.
• Fico, G., Bilia, A.R., Morelli, I., & Tome, F. (2000). Flavonoid distribution in Pyracantha coccinea plants at different growth phases. Biochemical Systematics and Ecology, 28: 673–678.
• Gerçekçioğlu, R., Bayazıt, S., Edizer, Y., & Çekic, Ç. (2009). Bazı Frenküzümü (Ribes ssp.) Çeşitlerinin Tokat Ekolojisindeki Performansları. III. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 308-313, Kahramanmaraş.
• Günal, N. (1997). Türkiye’de başlıca ağaç ve çalı türlerinin yöresel adları. Öneri, C.2. S.7: 31-41.
• Günaydın, S. (2020). Mikrodalga, konvektif ve gölgede kurutma yöntemleri kullanılarak kurutulmuş kuşburnu meyvesinin kurutma kinetiği, renk ve besin elementi içeriği açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 65 sayfa, Bursa.
• Güneş, M., & Şen, S.M. (2001). Tokat yöresinde doğal olarak yetişen kuşburnuların (Rosa spp.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde bir araştırma. Bahçe, 30 (1-2): 9- 16.
• Hacıseferoğulları, H., Özcan, M.M., Arslan, D., & Ünver, A. (2012). Biochemical compositional and technological characterizations of black and white myrtle (Myrtus Communis L.) fruits. Journal of Food Science And Technology, 49: 82-88.
• Kaleemullah, S., & Gunasekar, J.J. (2002). Moisture-dependent physical properties of Arecanut Trues. Biosystem Engineering, 82(3): 331-338.
• Kaplan, N., & Akbulut M. (2006). Samsun Çarşamba Ovası koşularına uygun frenküzümü çeşitlerinin belirlenmesi. II. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, s.145-150, Tokat.
• Kassem, H.A., Al-Obeed, R.S., Ahmed, M.A., & Omar, A.K.H. (2011). Productivity, fruit quality and profitability of Jujube Trees Improvement by Preharvest Application of Agro-Chemicals. Middle-East Journal of Scientific Research, 9 (5): 628-637.
• Keser, S. (2014) Antiradical activities and phytochemical compounds of firethorn (Pyracantha coccinea) fruit extracts, Natural Product Research, 28:20, 1789-1794, DOI:10.1080/14786419.2014.942304.
• Kılıç, K., Onal-Ulusoy, B., Yıldırım, M., & Boyacı, İ.H. (2007). Scanner-based color measurement in L* a* b* format with artificial neural networks (ANN). European Food Research and Technology, 226, 121–126.
• Kowaleuki, Z., & Mrugasiewicz, M. (1971). Neue flavanonheteroside in crataegusphenophyrum. Planta Medica, 19:311-313.
• Leόn, K., Mery, D., Pedreschi, F., & Leόn, J. (2006). Color measurement in L* a* b* units from RGB digital images. Food Research International, 39, 1084-1091.
• Mohsenin, N.N. (1980). Physical properties of plant and animal materials. Gordon and Breach Science Publishers, New York.
• Mohsenin, N.N. (1986). Physical properties of plant and animal materials. Gordon and Breach Press, New York, USA.
• Moo-Huchin, V.M., Moo-Huchin, M.I., Estrada-Leo´n, R.J., Cuevas-Glory, L., Estrada-Mota, I.A., Ortiz-Va´zquez, E., Betancur- Ancona, D., & Sauri-Duch, E. (2015). Antioxidant compounds, antioxidant activity and phenolic content in peel from three tropical fruits from Yucatan, Mexico. Food Chem. 166:17–22.
• Okatan, V., Polat M., Aşkın, M.A, & Çolak, A.M. (2015). Frenküzümü (ribes spp.), Jostaberry (Ribes x Nidigrolaria bauer) ve Bektaşi üzümünün (Ribes grossularia l.) bazı fiziksel özelliklerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 10(1):83-89.
• Özarslan, C. (2002). Physical properties of cotton seed. Biosystems Engineering 83(2):169 –174.
• Özer, A. (2010). Bazı tıbbi bitkilerin sıcak havalı kurutucuda kurutulması ve kurutma sıcaklıklarının ürün kalitesi üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Potter, D., Eriksson, T., Evans, R.C., Oh, S., Smedmark, J.E.E., Morgan, D.R., Kerr, M., Robertson, K.R., Arsenault, M., Dickinson, T.A., & Campbell, CS. (2007). Phylogeny and classification of Rosaceae. Plant Systematics and Evolution, 266: 5–43.
• Saçılık, K., Öztürk, R., & Keskin, R. (2003). Some physical properties of Hemp seed. Biosystems Engineering, 86 (2), 191-198.
• Sarikurkcu, C., & Tepe, B. (2015). Biological activity and phytochemistry of firethorn (Pyracantha coccinea M.J. Roemer). Journal of Functional Foods 19: 669–675.
• Semerci, A.B, Tunç, K., & Okur, İ. (2020). Antioxidant activity of the fruits of Pyracantha coccinea using ethanolic extract method. Food and Health, 6(1), 35-40. https://doi.org/10.3153/FH20005.
• Sıralı, R. & Deveci, M. (2002). Bal Arısı (Apis Mellifera L.) için önemli olan bitkilerin trakya bölgesinde incelenmesi. Uludağ Arıcılık Dergisi 2(1):17-26.
• Suthar, S.H., & Das, S.K. (1996). Some physical properties of Karingda [Citrus lanatus (thumb) mansf ] seeds. Journal of Agricultural Engineering Research, 65 (1): 15-22.
• Şahin, G., Altuntaş, E., & Polatçı, H. (2020). Mersin (Myrtuscommunis L.) mevyesinin fiziksel, mekanik, renk ve kimyasal özellikleri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi 23 (1): 59-68.
• Tüysüz, B., Çakır, Ö., & Dertli, E. (2020). Bazı yabani meyve türlerinin antioksidan kapasitesi, toplam fenolik madde içeriği ve fenolik asit profilinin belirlenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi Sayı 21, S. 191-197.
• Yeşiloğlu, E. (2005). Türkiye’ de yetiştirilen mahlep meyvesinin fiziko-mekanik özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Yıldız, Ü., & Çelik, F. (2011). Muradiye (Van) yöresinde doğal olarak yetişen kuşburnu (rosa spp.) genetik kaynaklarının bazı fiziko-kimyasal özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 16 (2):45-53.