Kivide bal arısının tozlanma, meyve tutumu ve tohum sayısı üzerine etkisi

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 2, 83 - 90, 01.06.2014

Ahmet Kuvancı Ali İslam Ahmet Güler Muzaffer Duman

Öz

Bu araştırma, Ordu ili Perşembe ilçesi Efirli köyünde 20 metre rakımda bulunan Hayward kivi çeşidinde (Actinidia deliciosa cv. Hayward), 2009 ve 2010 yıllarında yürütülmüştür. 3 ayrı bahçede belirlenen 6 dişi kivi bitkisinin 3 tanesi arı girişi serbest bırakılmış, 3 tanesi ise arıların girmesini engellemek için kafes içerisine alınarak, çiçeklenmeden 3 gün önce 3,8 mm x 3,8 mm gözenekleri bulunan file ile kapatılmıştır. Belirlenen her bahçeye çiçeklenme öncesi 5’er adet arılı kovan konmuştur. Çiçeklenme döneminde her bir bitkide 5 çiçek üzerinde eş zamanlı olarak 10’ar dakika süreyle bal arısı ve diğer böceklerin ziyaret sayımları yapılmıştır. Bal arısından morfolojik olarak küçük olan böcekler sayım dışı bırakılmıştır.

Bal arılarının, bitkinin 12 günlük çiçeklenme dönemi içerisinde 5 çiçek üzerine ortalama 5,63 adet ziyaret gerçekleştirdiği saptanmış olup morfolojik olarak bal arısına eşit veya daha büyük böceklerin ziyaret gerçekleştirmediği gözlenmiştir.

Tam çiçeklenme döneminde, ağaçlar üzerinde çiçek sayımları yapılmıştır. Bir ağaçta ortalama olarak 776 adet çiçek belirlenmiştir. Arı girişine serbest bırakılan ağaçlarda açan çiçeklerin %98,92’si, arı girişine kapatılan ağaçlarda ise çiçeklerin %32,08’nin meyveye dönüştüğü saptanmıştır.

Meyvelerde tohum sayısı ve raf ömrüne de bakılmıştır. Bal arısına açık olan alandan elde edilen meyvelerde ortalama raf ömrü 66,78 gün, tohum sayısı 1497 adet olarak, arı girişine kapatılan meyvelerde ise ortalama raf ömrü 58,15 gün ve tohum sayısı ise 153 adet olarak belirlenmiştir. Bal arılarının tozlaşmaya dolayısıyla döllenmeye yaptığı katkı, bal arısız ortama kıyasla 9,8 kat daha fazla bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bal arısı, kivi, tozlanma, tohum

Kaynakça

• Ağaoğlu, S., Çelik, H., Fidan, Y., Gülşen, Y., Günay, A., 1995. Genel Bahçe Bitkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fak. Eğitim Vakfı Yay. No: 4, Ankara. Crane, E., 1975. Honey A Comprehensive Survey, Heinemann, London. Delaplane, K. S., Mayer, D. F., 2000. Crop Pollination by Bees, CABI Publishing. Eckert, J. E., 1933. The flight range of the honeybee. J. Agric. Res. 47:257-285. Eynard, I., 1986. Ambiente Colturale Dell'actinidiae dAspetti Biolgici. L' Actinidia In Italia. Agricultura Ricerca. s:11-26, Rome. Ferguson, A.R., 1984. Kiwifruit: A Botanical Review, In: Horticultural Reviews, Vol:6, 1-64 Free, J.B., 1993. Insect pollination of crops. 2. Edition, Academic Press, London, Gregor, S.E. 1976. Insect pollination of cultivated crop plants. USDA Agriculture Handbook No.496. USA Goodwin, R.M., 1986. Increased kiwifruit polen collection after feeding sugar syrup to honey bees within their hive. Hort. Abst., 56(10):7589. Güler, A., 2006. Bal arısı. OMÜ Ziraat Fakültesi Ders Kitabı. No:55, Samsun. Howpage, D., Hart, R., Vithange,V., 2001. Influence of honeybee on kiwifruit pollination and fruit quality under Australian conditions. New Zealand Journal of Crop and HorticulturalScience. 29:51-59 İslam, A., 2013. Döllenme Biyolojisi, Ders notları. Ordu Üniversitesi Ordu. Kader, A., 2002. Postharvest technology of horticultural crops. University of California, Third edition, pub.3311, CA, USA. Kuvancı, A., 2009. Fazelya (Phaceliatanacetifolia Bentham) Korunga (Onobrychissativa L.) ve Yonca (Medicagosativa L.) Bitkilerinin Arı Tercihi Açısından Değerlendirilmesi. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla BitkileriAnabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. Ordu. Lecomte, J., 1960. Observations sur la compotement des abeilles butineuses. AnnlsAbeille 3-16: 411-414. Levin, M. D., 1983. Value of bee pollination to U. S. agriculture, Bulletin of the Entomological Society of America, 29 s 50-51. Özbek, H., 1979. Kültür bitkilerinin tozlaşmasında bal arısı (Apismellifera L.). Atatürk Üniv. Zir. Fak. Derg., 10 (1-2): 171-177. Özbek, H., 2003. Türkiye’de arılar ve tozlaşma sorunu Uludağ Arıcılık.3 (3):41-44. Özbek, H., 2008. Türkiye’de ılıman iklim meyve türlerini ziyaret eden böcek türleri. Uludağ Arıcılık Dergisi. 8 (3): 94-105. Robinson, W. S., Nowogrodski, R., Morse, R. A., 1989. The value of honeybees as pollinators of US crops” American Bee Journal, 129: 411-423, 477- 487. Samancı, H., 1990. Kivi (Actinidia) Yetiştiriciliği, TAV Yayınları, Yayın No:22, 128s. Yalova. Şehirali, S., 1989. Tohumculuk Teknolojisi. Ankara Üniversitesi Basımevi. 330 sayfa. Sıralı, R., Cangi, R., 2004. Kivi Yetiştiriciliğinde tozlanma ve bal arısının önemi. Ulusal Kivi ve Üzümsü Meyveler Sempozyumu, Bildiriler kitabı, 52-56. Steven, D., 1990. Entomology and kiwifruit pollination insect on kiwifruit. (In Kiwifruit science and management, edited by Warrington and Weston) Ray Richard Publisher, New Zealand. 90 Kuvancı, A., İslam, A., Güler, A., Duman, M. Tansı, V., Kumova, U., 1999. Bazı yem bitkilerinin arı merası olarak kullanılma olanakları ve tohum verim kalitelerinin saptanması uzerine bir arastırma. C.U. Ziraat Fakultesi Dergisi 14 (4): 81-90. Adana. Testolin, R., Vizzotto, G., Costa, G., 1991.Kiwifruit pollination by wind and insects in Italy. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science 19: 381-384. Ünal, M., 2006. Bitki Embriyolojisi. Nobel yayınları No:1024, Ankara Yousef, J.,Bergamini, A., 1981. L'Actinidia Culture. La Maison Rustique, 22p. Paris. Zenginbal, H., Özcan, M., 2004. Kivinin (Actinidiachinensis) Döllenme Biyolojisi OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 2005, 20(2):98-105. Samsun.