Yaya hareketliliğinin mekân dizimi yaklaşımı ile incelenmesi: Düz ve Şarkiye mahalleleri örneği (Ordu ili Altınordu ilçesi)

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 1, 175 - 190, 05.07.2024

Murat Yeşil , Rabia Nurefşan Karabörk , Vedat Erdem Özkul , Mesut Güzel

https://doi.org/10.29278/azd.1430268

Öz

Amaç: Ordu kent merkezinin en eski yerleşimlerinden olan ve kentteki pek çok odak noktasının yer aldığı Düz ve Şarkiye mahallelerinde yürütülen bu çalışmada, yaya hareketliliği ve mekânsal organizasyon arasındaki ilişkinin mekân dizimi yaklaşımı ile ortaya konulması amaçlanmıştır.
Materyal ve Yöntem: Yaya hareketliliğinin göstergesi olarak yaya sayımı gerçekleştirilmiştir. DepthmapX yazılımı kullanılarak bağlantılılık, global bütünleşme ve lokal bütünleşme değerleri hesaplanmış, ardından yaya hareketliliği ile mekânsal organizasyon arasındaki etkileşim değerlendirilmiştir.
Araştırma Bulguları: Çalışmanın sonuçlarına göre kent merkezindeki aksların global ve lokal bütünleşme değerleri büyük ölçüde örtüşmektedir. Bununla birlikte bağlantılılık ve yaya hareketliliği arasında kayda değer bir ilişki bulunmamaktadır.
Sonuç: Mekân dizimi yöntemi ile elde edilen parametreler yaya hareketliliğine dair potansiyel durumu ortaya koysa da çoğu zaman saha verileri ile bu parametreler arasında uyumsuzluk ortaya çıkmaktadır. Yaya hacmini belirleyen ve yaya hareket desenini şekillendiren faktörlerin ortaya konulabilmesi için, mekân dizimi yaklaşımında göz ardı edilen faktörleri de kapsayan çok değişkenli analizlere gereksinim vardır.

Anahtar Kelimeler

Bağlantılılık, global bütünleşme, kentsel planlama, mekân, yerel bütünleşme

Investigation of Pedestrian Mobility with Space Syntax Approach: The Case of Düz and Şarkiye Neighbourhoods (Altınordu District of Ordu Province)

Öz

Objective: In this study, it is aimed to investigate the relationship between pedestrian mobility and spatial organisation in Düz and Şarkiye neighbourhoods, which are among the oldest settlements of Ordu city center and where many focal points in the city are located, with the space syntax approach.
Materials and Methods: Pedestrian counts were carried out as an indicator of pedestrian mobility. Using DepthmapX software, connectivity, global integration and local integration values were calculated, and then the interaction between pedestrian mobility and spatial organisation was analysed.
Results: According to the results of the study, the global and local integration values of the axes in the city center largely overlap. However, there is no significant relationship between connectivity and pedestrian mobility.
Conclusion: Although the parameters obtained by the space syntax method reveal the potential situation related to pedestrian mobility, there is often a mismatch between these parameters and actual site data. In order to reveal the factors that determine the pedestrian flows and shaping the pedestrian movement pattern, multivariate analyses including the factors that are ignored in the space syntax approach are required.

Anahtar Kelimeler

Connectivity, global integration, urban planning, space, local integration

Kaynakça

• Alkan, İ. N., & Yeşil, M. (2022). Yürünebilirlik kavramı ve çevresel faktörler odağında yaya kullanımı: Ordu-Akyazı mahallesi örneği. Akademik Ziraat Dergisi, 11(2), 383-396. https://doi.org/10.29278/azd.1130600
• Ascensão, A., Costa, L., Fernandes, C., Morais, F., & Ruivo, C. (2019). 3d space syntax analysis: attributes to be applied in landscape architecture projects. Urban Science, 3(1), 20. https://doi.org/10.3390/urbansci3010020
• Ahmed, H., Ali, P., Al-Talabani, A., & Abdullah, S. (2022). An investigation on disparity responds of machine learning algorithms to data normalization method. Aro-the Scientific Journal of Koya University, 10(2), 29-37. https://doi.org/10.14500/aro.10970
• Arslan, H., & Şıkoğlu, E. (2015). Fırat Üniversitesi kampüsü ulaşım ağının coğrafi açıdan incelenmesinde mekân dizim analizi yöntemi. Türkiye Kentsel Morfoloji Ağı, 346-367.
• Çetin, A., Çelik, E., & Beyhan, Ş. G. (2020). Kentsel ızgara formunun kullanıcı hareketlerine etkisinin mekân dizim yöntemi ile incelenmesi Isparta kafeler caddesi örneği. İdealkent, 11(31), 2034-2053.
• Delso, J., Martín, B., Ortega, E., & Otero, I. (2017). A model for assessing pedestrian corridors. Application to Vitoria-Gasteiz City (Spain). Sustainability, 9(3), 434. https://doi.org/10.3390/su9030434
• DepthmapX development team. (2024, Ocak). depthmapX (Version 0.8.0). Erişim adresi https://github.com/SpaceGroupUCL/depthmapX/releases/tag/v0.8.0
• Eldiasty, A., Samra, M., & Eleishi, A. (2020). Space syntax as an evaluative and predictive tool to explore urbanity levels in New Damietta city. Journal of Engineering Sciences, 48(5), 910-926. https://doi.org/10.21608/jesaun.2020.120427
• Elgamal, S. A., Sheta, S., & Foda, M. (2020). Optimizing public transportation networks using space syntax as an evidence-based approach: the case study of Mansoura city. Mansoura Engineering Journal, 45(4), 1-9. https://doi.org/10.21608/bfemu.2020.118212
• Eltarabily, S. (2022). Toward a conceptual framework for evaluating the quality of urban open spaces. Journal of Sustainable Architecture and Civil Engineering, 31(2), 58-84. https://doi.org/10.5755/j01.sace.31.2.31311
• Griffiths, S., & Vaughan, L. (2020). Mapping spatial cultures: contributions of space syntax to research in the urban history of the nineteenth-century city. Urban History, 47(3), 488-511. https://doi.org/10.1017/s0963926820000206
• Gümüş, İ., & Yılmaz, E. (2022). An evaluation of the relationship between everyday life rhythms and urban morphology: the square of Bursa kent meydani shopping center, Turkey. SAGE Open, 12(2), 21582440221104090. https://doi.org/10.1177/21582440221104090
• Heo, S., Nori-Sarma, A., Kim, S., Lee, J. T., & Bell, M. L. (2021). Do persons with low socioeconomic status have less access to greenspace? Application of accessibility index to urban parks in Seoul, South Korea. Environmental Research Letters, 16(8), 084027. https://doi.org/10.1088/1748-9326/ac12f1
• Hillier, B., & Hanson, J. (1984). The social logic of space. Cambridge: Cambridge University Press.
• Hillier, B. (2007). Space is the machine: a configurational theory of architecture. London: London Press.
• Jabbari, M., Fonseca, F., & Ramos, R. (2021). Accessibility and connectivity criteria for assessing walkability: an application in Gazvin, Iran. Sustainability, 13(7), 3648. https://doi.org/10.3390/su13073648
• Körmeçli, P. Ş. (2019). Kentsel alanlarda erişilebilirlik ve sosyal etkileşim ilişkisinin irdelenmesi: Ankara Çukurambar Mahallesi örneği. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Ankara.
• Kubat, A. S. (2015). Kentlerin biçimsel yapısındaki sayısal mantık: space syntax. Türkiye Kentsel Morfoloji Ağı, 32-58.
• Kustiani, K., & Khidmat, R. P. (2022). The analysis of spatial configuration during the pandemic. International Webinar on Digital Architecture 2021 (IWEDA 2021) içinde (119-125 ss.). Online.
• Kürkçüoğlu, E., & Ocakçı, M. (2015). Kentsel dokuda mekânsal yönelme üzerine bir algı-davranış çalışması: Kadıköy çarşı bölgesi. Megaron, 10(3), 365-388. https://doi.org/10.5505/MEGARON.2015.02486
• Li, Y., Xiao, L., Yu, Y., Xu, W., & Law, A. (2016). Understanding tourist space at a historic site through space syntax analysis: the case of Gulangyu, China. Tourism Management, 52, 30-43. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2015.06.008
• Liu, J., Danhua, W., Hidetosi, F., & Gao, W. (2015). Investigation and analysis of urban spatial structure around the train stations in Kitakyushu by using space syntax and GIS. Open Journal of Civil Engineering, 5(1), 97-108. https://doi.org/10.4236/ojce.2015.51010
• McMurtrie, R. (2022). Observing, recording, visualising and interpreting visitors’ movement patterns in art museums: a mixed method approach. Multimodality & Society, 2(2), 93-113. https://doi.org/10.1177/26349795221100132
• Meziani, R. (2017). Accessibility and integration study of part of the abu dhabi 2030 master plan by using space syntax. Journal of Civil Engineering and Architecture, 11(1), 81-90. https://doi.org/10.17265/1934-7359/2017.01.009
• Mhlanga, S., & Lall, M. (2022). Influence of normalization techniques on multi-criteria decision-making methods. Journal of Physics Conference Series, 2224(1), 012076. https://doi.org/10.1088/1742-6596/2224/1/012076
• Ozer, O., & Kubat, A. S. (2007). Walking initiatives: a quantitative movement analysis. 6th International Space Syntax Symposium içinde (1-13 ss.). İstanbul: Turkey.
• QGIS Development Team (2024, Ocak). QGIS Geographic Information System, Open Source Geospatial Foundation Project. Erişim adresi http://qgis.osgeo.org
• Rao, X., Zhou, J., Ding, K., Wang, J., Fu, J., & Zhu, Q. (2022). Research on the cultural tracing of the patriarchal clan system of traditional buildings in the eastern zhejiang province, china, based on space syntax: the case study of Huzhai in Shaoxing. Sustainability, 14(12), 7247. https://doi.org/10.3390/su14127247
• Roozkhosh, F., Molavi, M., & Salaripour, A. (2022). Accessibility, walkability, mixed land uses: analyzing diverse districts based on space syntax theory. International Review for Spatial Planning and Sustainable Development, 10(4), 223-239. https://doi.org/10.14246/irspsd.10.4_223
• Sharmin, S., & Kamruzzaman, M. (2018). Meta-analysis of the relationships between space syntax measures and pedestrian movement. Transport Reviews, 38(4), 524-550.
• Soleh, M., Soedarsono, W., & Putra, B. (2022). The design of bandung station area through walkability using urban network analysis. IOP Conference Series Earth and Environmental Science, 1058(1), 012022. https://doi.org/10.1088/1755-1315/1058/1/012022
• Turoń, K., Czech, P., & Juzek, M. (2017). The concept of a walkable city as an alternative form of urban mobility. Scientific Journal of Silesian University of Technology Series Transport, 95, 223-230. https://doi.org/10.20858/sjsutst.2017.95.20
• TÜİK. (2024, Ocak). Türkiye İstatistik Kurumu, İllere göre nüfus istatistikleri. Erişim Adresi https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Nufus-ve-Demografi-109
• Xu, Y., Rollo, J., Jones, D., Esteban, Y., Tong, H., & Mu, Q. (2020). Towards sustainable heritage tourism: a space syntax-based analysis method to improve tourists’ spatial cognition in chinese historic districts. Buildings, 10(2), 29. https://doi.org/10.3390/buildings10020029
• Yamu, C., Van Nes, A., & Garau, C. (2021). Bill Hillier’s legacy: Space syntax- a synopsis of basic concepts, measures, and empirical application. Sustainability, 13(6), 3394. https://doi.org/10.3390/su13063394
• Yamu, C., & Nes, A. (2017). An integrated modeling approach combining multifractal urban planning with a space syntax perspective. Urban Science, 1(4), 37. https://doi.org/10.3390/urbansci1040037
• Yeşil, M., Yeşil, P., & Güzel, M. (2021). Ordu ili biyoklimatik konfor bölgelerinin belirlenmesi. Kent Akademisi, 14(4), 1059-1073. https://doi.org/10.35674/kent.983103
• Yıldırım, E. G. (2018). Kentsel dokunun değerlendirilmesi için mekân dizimi ve fraktal analize dayalı bir yöntem: Gaziantep örneği. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilişim Anabilim Dalı, İstanbul.
• Yin, L., Wang, T., & Adeyeye, K. (2021). A comparative study of urban spatial characteristics of the capitals of tang and song dynasties based on space syntax. Urban Science, 5(2), 34. https://doi.org/10.3390/urbansci5020034