Religious Literacy in the Context of the Century of Türkiye Education Model

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 21, 19.06.2025

Ahmet Çoşkun

Öz

This study challenges traditional approaches that regard religious literacy merely as a process of acquiring information, and instead proposes a model centered on meaning-making, individual value construction, and complex relationships within cultural contexts. Religious knowledge is not simply content to be memorized, but a dynamic structure that must be integrated with the student’s intellectual, emotional, and social dimensions. Structured around the Türkiye Century Education Model (TYEM), this approach aims to transform the student from a passive recipient of knowledge into a reflective, questioning, and internalizing individual. Critical religious literacy offers a multidimensional perspective by addressing themes such as the search for personal meaning, identity formation, moral orientation, and the guiding role of the teacher. In alignment with TYEM’s principles of “holistic learning,” “cultural adaptability,” and “value-integrated individuals,” the focus shifts from merely what is known to how knowledge is conceptualized, experienced, and transformed. At this point, the teacher is not simply a transmitter of content but becomes a guide who co-constructs meaning with students and supports critical thinking. Ultimately, this model advocates for a shift in religious education from a content-centered process to one that is value-oriented, relationship-based, and culturally responsive. In this way, religious literacy is redefined as a holistic educational journey—one that builds a bridge between the individual's inner world and their social connections, enriches meaning, and fosters a culture of coexistence.

Anahtar Kelimeler

religious literacy , Century of Türkiye Education Model , critical pedagogy , meaning-making , subjectification

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Bağlamında Dinî Okuryazarlık

Öz

Bu çalışma, dinî okuryazarlığı yalnızca bilgi edinme süreci olarak gören geleneksel yaklaşımları aşarak anlam üretimi, bireysel değer inşası ve kültürel bağlamla kurulan çok katmanlı ilişkileri odağına alan alternatif bir model sunar. Dinî bilgi, sadece ezberlenecek bir içerik değil; öğrencinin düşünsel, duygusal ve toplumsal yönleriyle bütünleşen, yaşayan bir yapı olarak ele alınır. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM) temelinde şekillenen bu yaklaşım, öğrenciyi edilgen bir bilgi alıcısından çıkararak; sorgulayan, düşünen ve içselleştiren bir bireye dönüştürmeyi amaçlar. Eleştirel dinî okuryazarlık; bireyin anlam arayışı, kimlik gelişimi, ahlaki yönelimleri ve öğretmenin rehberliği gibi çok boyutlu unsurları dikkate alarak kapsamlı bir perspektif sunar. TYMM’nin “bütüncül öğrenme”, “kültürel uyum kapasitesi” ve “değerle bütünleşmiş birey” ilkeleriyle uyumlu biçimde yalnızca neyin bilindiği değil; bilginin nasıl kavrandığı, yaşandığı ve dönüştürüldüğü önem kazanır. Bu noktada öğretmen, bilgi aktarıcısı olmanın ötesine geçerek, öğrencilerle birlikte anlam üreten ve eleştirel düşünmeyi destekleyen bir rehber konumuna gelir. Sonuç olarak bu model, dinî eğitimi bilgi merkezli bir aktarım süreci olmaktan çıkarıp değer odaklı, ilişki temelli ve kültürel açıdan duyarlı bir öğrenme deneyimine dönüştürmeyi önerir. Böylece dinî okuryazarlık; bireyin içsel dünyasıyla toplumsal yaşamı arasında köprü kuran, anlamı çoğaltan ve birlikte yaşama kültürünü destekleyen bütüncül bir eğitim yaklaşımı olarak yeniden tanımlanır.

Anahtar Kelimeler

dinî okuryazarlık , Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli , eleştirel pedagoji , anlam kurma , özneleşme

Kaynakça

• Aldridge, D. (2015). Religious education, hermeneutics and the pursuit of truth. London: Routledge.
• Başkan, F. (2018). Din eğitimi açısından Gazzâlî’de "bağlanma" kavrayışı. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(40), 457–471.
• Barnes, L. P. (2006). The misrepresentation of religion in modern British (religious) education. British Journal of Educational Studies, 54(4), 395–411.
• Biesta, G. (2009). What kind of citizenship for European higher education? Beyond the competent active citizen. European Educational Research Journal, 8(2), 146–158.
• Biesta, G. (2012). Giving teaching back to education: Responding to the disappearance of the teacher. Phenomenology & Practice, 6(2), 35–49.
• Biesta, G. (2015). The beautiful risk of education. London: Routledge.
• Çetin, M. (1994). Kur’an’da düşünmeye sevk eden kavramlar (tefekkür, tezekkür, tedebbür). Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (8), 43–59.
• Collins, J., & Blot, R. (2003). Literacy and literacies: Texts, power, and identity. Cambridge: Cambridge University Press.
• Cooling, T., Erricker, C., Bowie, B., & Hannam, P. (t.y.). Understanding religious literacy in education [Yayın bilgisi eksik – lütfen tamamlayınız].
• Dinham, A. (2015). Religious literacy in policy and practice. Bristol: Policy Press.
• Dinham, A., & Francis, M. (2015). Religious literacy in policy and practice: A briefing. Religious Literacy Leadership Programme, University of Kent.
• Dinham, A., & Shaw, M. (2015). Religious literacy through religious education: The future of teaching and learning about religion and belief. In A. Dinham & M. Francis (Eds.), Religious literacy in policy and practice (ss. 257–266). Bristol: Policy Press.
• Döner, E., & Aldanma, H. (2021). Nüzûl–sîret ilişkisi bağlamında Yûsuf kıssası. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21(2), 565–589.
• Freire, P. (1970). Pedagogy of the oppressed. New York: Herder and Herder.
• Gazâlî, E. H. M. b. M. b. Ahmed. (1962). el-İktisâd fi’l-İ’tikâd (İ. A. Çubukçu & H. Atay, Eds.). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Gazzâlî. el-Münḳıẕ mine’ḍ-ḍalâl (nşr. Cemîl Salîbâ – Kâmil Ayyâd), Dımaşk 1358/1939, s. 65–164; ayrıca bk. neşredenlerin girişi, s. 8–62; a.e.: Dalâletten Hidâyete (trc. Ahmed Subhi Furat), İstanbul 1972, tercüme edenin takdimi, s. 17–18.
• Goody, J., & Watt, I. (1963). The consequences of literacy. Comparative Studies in Society and History, 5(3), 304–345.
• Hannam, P. (2018). Philosophy for children: Reawakening the educational imagination. London: Routledge.
• Hannam, P., Biesta, G., & Aldridge, D. (2020). Religious education and the public sphere: Reimagining the subject for pluralistic societies. London: Routledge.
• İz, M. (1982). Yılların izi. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Meriç, E. (1978). Mağaradakiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Moore, D. L. (2010). Overcoming religious illiteracy: A cultural studies approach to the study of religion in secondary education. New York: Palgrave Macmillan.
• Prothero, S. (2007). Religious literacy: What every American needs to know—and doesn’t. New York: HarperOne.
• Smith, G., Pearce, N., & Nixon, G. (2014). Faith and schools: Muslim students’ perspectives on religious education in state secondary schools. British Journal of Religious Education, 36(3), 256–276.
• Street, B. (1997). The implications of the “New Literacy Studies” for literacy education. English in Education, 31(3), 45–59.
• Topçu, N. (1997). Maarif dâvâmız. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. (1992). Bosna-Hersek ile ilgili arşiv belgeleri (1516–1919). Ankara: Devlet Arşivleri Yayınları.
• Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı [TYMM]. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Wright, A. (1993). Religious and spiritual development: Some educational and theological issues. British Journal of Religious Education, 15(2), 45–54.
• Wright, A. (1996). Reason, revelation and religious education. London: Routledge.
• Wright, A. (2000). Spirituality and education. London: RoutledgeFalmer.