BİNGÖL HALK HEKİMLİĞİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 1, 49 - 74, 09.10.2018

Yılmaz Irmak

Öz

Halk hekimliği birtakım geleneksel yöntem ve ilaçlarla hastalıkları sağaltma
olarak adlandırılmaktadır. Halk hekimliğinin kökeni Eski Türklerde Şamanizm
inancına kadar uzanmaktadır. Şamanların görevlerinden biri de hastaları tedavi etmekti. Bugün “ocaklı”, “efsuncu”, “kırıkçı-çıkıkçı” ve “kocakarı” gibi adlar
verilen kişiler, halk arasında hastaları tedavi ederek adeta Şamanların işlevini
üstlenmişlerdir. Günümüzde alternatif tıp olarak da görülen halk hekimliğinde
kullanılan sağaltma yöntemleri; dinî-büyüsel ve gerçekçi-akılcı nitelikte sağaltma olarak iki grupta toplanabilir. Modern tıptaki büyük gelişmelere rağmen
halk hekimliğinin insanlar arasında oldukça rağbet görmesi bizi böyle bir çalışmaya yöneltmiştir. Bu çalışmada Bingöl’de saha çalışması yoluyla elde ettiğimiz halk hekimliği inanç ve uygulamaları mercek altına alınacaktır. Amacımız;
bu tür çalışmalardan elde edilen bulgularla, hem halkın yüzyıllardır birtakım
hastalıklara karşı kullandığı ilaçları ve tedavi yöntemlerini belirlemek, hem de
modern tıbbın yararlanabileceği bir veri imkânı sunmaktır  

Anahtar Kelimeler

Halk Hekimliği, Bingöl, Alternatif Tıp, Şamanizm, Sağaltma

Kaynakça

• Acıpayamlı, Orhan (1969). “Türkiye Folklorunda Halk Hekimliği ve Özellikleri”, Ankara Üniversitesi, DTCF Dergisi, S.26, s.1-9. Alptekin, Ali Berat (2010). “Türk Halk Hikâyelerinde Halk Hekimliği”, Millî Folklor, S.86, s.5-19. Artun, Erman (2008). Türk Halkbilimi, İstanbul: Kitabevi Yayınları. Araz, Rıfat (1995). Harput’ta Eski Türk İnançları ve Halk Hekimliği, Ankara: AKM Yayınları. Bayat, Fuzuli (2006). Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, İstanbul: Ötüken Yayınları. Boratav, Pertev Naili (1999). 100 Soruda Türk Folkloru, İstanbul: Gerçek Yayınevi. Hamarat, Handan (2017). “Bingöl Alevi Toplumunda Halk Kültürü Unsurları” Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Bingöl: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Irmak, Yılmaz (2016). “Doğumdan Ölüme Bingöl Geçiş Dönemleri İnanç ve Uygulamaları”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.6, S.11, s.113- 131. ------------ (2017). “Bingöl’de Nazar İnancı ve Uygulamaları”, Bingöl Araştırmaları Dergisi, C.3, S.2, s.65-78. Kaya, Muharrem (2001). “Eski Türk İnanışlarının Türkiye’deki Halk Hekimliğinde İzleri”, Folklor/Edebiyat Dergisi, C.7, S.25, s.199-218. Öncül, Kürşat (2013). “Kars Örnekleminde Halk Hekimliğinin Arkaik Unsurları”, Turkish Studies, Volume 8/1, Winter, p.2031-2035.