MURAT NEHRİNDE YAŞAYAN BAZI CYPRİNİD BALIKLARDAKİ Diplostomum sp. ENFESTASYONUNUN MEVSİM, KONAK TÜRÜ VE KONAK BÜYÜKLÜĞÜNE BAĞLI VARYASYONLARI

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 127 - 139, 30.06.2020

Nimetullah Korkut , Mustafa Koyun

Öz

Murat Nehrinde doğal olarak yaşayan Cyprinion macrostomum, Chondrostoma regium, Capoeta umbla ve Leuciscus cephalus balık türlerinde Temmuz 2017-Haziran 2019 tarihleri arasında iki yıl süreyle ve aylık periyotlarla Diplostomum spp. enfestasyonu incelenmiştir. Araştırma boyunca toplam 365 adet balık incelenmiş, bunlardan 152’si (%41,6) Diplostomum sp. ile enfekte olmuştur (Ort. 6,7 adet, SS=6,481, Min=1, Max.=41). Çalışmaya ait veriler; konak türü, boyu, cinsiyeti, mevsimsel değişimler ve sağ-sol göz enfestasyon miktarları açısından değerlendirilmiştir. Normallik testi sonucu verilerin, büyük örneklemlerde sıklıkla görüldüğü gibi, normal dağılmadığı görülmüş (p<0.05), bu nedenle veriler non-parametrik testler ile açıklanmıştır.
Ortalama yoğunluk, yaygınlık (prevelans) ve sıra ortalamasında üst yerlerde yer bulan C. macrostomum ve C. regium ile daha az enfestasyona maruz kalan L. cephalus ve C. umbla’nın Diplostomum sp. enfestasyonu düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı bir farkın olduğu tespit edilmiştir (Kruskal-Wallis test: X2(3, N=365)=44.91, p<0.05). Bununla birlikte ortalama yoğunluk ve sıra ortalamalarına bakıldığında, konak büyüklüğünün arttıkça enfestasyon miktarının arttığı, yaşlı ve daha büyük konaklarda daha büyük parazit infrapopülasyonlarının olduğu gözlenmiştir. Kruskal-Wallis testi incelenen konak balıklar arasında toplam Diplostomum sp. enfestasyonu düzeylerinde mevsimsel açıdan istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğunu söylemektedir X2(3, N=152)=6.479, p<0.10). Enfestasyon oranı yaz mevsiminde en üst seviyelere ulaşırken ortalama Diplostomum sp miktarının sonbahar mevsiminde daha yüksek olduğu görülmüştür. Erkekler (Md=5, n=188) ve dişiler (Md=5, n=177) ile sağ (%37,0 n=135) ve sol (%36,4 n=133) göz arasında Diplostomum sp. enfestasyonu açısından anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir (p>0,05). Ayrıca bu çalışma ile ülkemiz için C. macrostomum’da ilk kez Diplostomum sp. varlığı bildirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Diplostomum sp., Cyprinid, Murat Nehri, Konak-parazit etkileşimi

Destekleyen Kurum

Bingöl Üniversitesi

Proje Numarası

Proje No : BAP-FEF.2017.00.018

Teşekkür

Bu çalışma Bingöl Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BÜBAP) kapsamında desteklenmiştir.

Kaynakça

• Abdullah, S. M., & Mhaisen, F. T. (2007). Experimental life cycle of digenetic trematode Diplostomum spathaceum (Rud., 1819). J. Dohuk Univ, 10(1), 19-23.
• Abdullah, S. M., & Mhaisen, F. T. (2009). Population biology of worm cataract due to metacercariae of Diplostomum spathaceum (Rud., 1819) from two cyprinid fishes in Greater Zab River, north of Iraq. Iraqi J. Agric.(Spec. Issue), 14(1), 194-199.
• Akbeniz, E., & Soylu, E. (2008). Metazoan parasites of tench (Tinca tinca L., 1758) in the lake Sapanca, Turkey. Aquatic Sciences and Engineering, 23(2), 13-18.
• Avsever, M. L., Selver, M. M., Yazıcıoğlu, Ö., Tokşen, E., Sami, T. A. Y., Erdal, G., & Günen, M. Z. (2016). The first report of diplostomiasis from cultured rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) in Turkey. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 63(4), 377-381.
• Aydoğdu, A., & Selver, M. (2006). Mustafakemalpaşa Deresi (Bursa)’ndeki inci balığının (Alburnus alburnus L.) helmint faunası üzerine bir araştırma. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 30(1), 69-72.
• Aydoğdu, A., Emence, H., & İnnal, D. (2008). Gölbaşı Baraj Gölü (Bursa)’ndeki eğrez balıkları (Vimba vimba L. 1758)’nda görülen helmint parazitler. Türkiye Parazitol Derg, 32(1), 86-90.
• Bilal, S., & Abdullah, S. (2009). Helminthic Fauna of Some Cyprinid Fishes from Bahdinan River, Northern Iraq. Journal of Arab Universities for Basic and Applied Sciences, 8, 17-29.
• Bush, A. O., Lafferty, K. D., Lotz, J. M., & Shostak, A. W. (1997). Parasitology meets ecology on its own terms: Margolis et al. revisited. The Journal of parasitology, 575-583.
• Colak, H. S. (2013). Metazoan parasites of fish species from Lake Sığırcı (Edirne, Turkey). Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 37(2), 200-205.
• Crowden, A. E., & Broom, D. M. (1980). Effects of the eyefluke, Diplostomum spathaceum, on the behaviour of dace (Leuciscus leuciscus). Animal Behaviour, 28(1), 287-294.
• Çolak, H. S. (2013). Metazoan parasites of fish species from Lake Sığırcı (Edirne, Turkey). Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 37(2), 200-205.
• Demirtaş, M., & Altındağ, A. (2011). The seasonal distribution of rudd fish (Scardinus erythrophthalmus L. 1758) helminthes parasites Living in Terkos Lake. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 14(1).
• Dörücü, M., & İspir, Ü. (2001). Seasonal Variation of Diplostomum sp. Infection in Eyes of Acanthobrama marmid Heckel, 1843 in Keban Dam Lake, Elazığ, Turkey. Su Ürünleri Dergisi, 18(3).
• Dörücü, M., & İspir, Ü. (2005). Keban Baraj Gölü’nden avlanabilen balık türlerinde iç paraziter hastalıkların incelenmesi. Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 17(2), 400-404.
• Ferguson MS, Hayford RA, 1943. The life history and control of an eye fluke. Prog Fish Cult, 54: 1–13.
• Gül A., İspir, Ü., Türk C., Kırıcı, M., Taysı, M., R, & Yonar, M. (2014). The Investigation of Diplostomum sp. metacercariae in some Cyprinids from Murat River (Genç Area), Bingöl, Turkey. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(4), 547-551.
• Karabulut, C. (2009). Keban baraj gölünde dört farklı bölgeden (Koçkale, Pertek, Çemişgezek, Keban) avlanan aynalı sazan (Cyprinus carpio L., 1758)'da endohelmintlerin araştırılması/Study of endohelminths on carp (Cyprinus carpio L., 1758) caugh from four differnt regions of Keban dam lake (Koçkale, Pertek, Çemişgezek, Keban).
• Karaman Z., (2010). Karakoçan Kalecik Baraj Gölü (Elazığ)’ünde avlanılabilen balıklarda endohelmintlerin araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Su Ürünleri Yetiştiriciliği Anabilim Dalı, Elazığ:1-66,.
• Karatoy, E., & Soylu, E., (2006). Durusu (Terkos) Gölü çapak balıkları (Abramis brama Linnaeus, 1758)’nın metazoan parazitleri. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 30(3), 233-238.
• Karvonen, A., Kirsi, S., Hudson, P. J., & Valtonen, E. T. (2004). Patterns of cercarial production from Diplostomum spathaceum: terminal investment or bet hedging?. Parasitology, 129(1), 87-92.
• Kurupınar, E., & Öztürk, M. O. (2009). Mevsimsel değişime ve boy büyüklüğüne bağlı olarak Leuciscus cephalus l.’un (Örenler Baraj Gölü, Afyonkarahisar) helmint faunası üzerine bir araştırma. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 33(3), 248-253.
• Marcogliese, D.J., Dumont, P., Gendron, A.D., Mailhot, Y., Bergeron, E. and McLaughlin, J.D., 2001. Spatial and temporal variation in abundance of Diplostomum spp. in walleye (Stizostedionvitreum) and white suckers (Catostomus commersoni) from the St. Lawrence River. Can. J. Zool. 79: 355-369.
• Mhaisen, F. T. (2012). Index-catalogue of parasites and disease agents of fishes of Iraq, Unpuble. Personal communication.
• Mouritsen, K. N., & Poulin, R. (2002). Parasitism, community structure and biodiversity in intertidal ecosystems. Parasitology, 124(7), 101-117.
• Owen, S. F., Barber, I., & Hart, P. J. B. (1993). Low level infection by eye fluke, Diplostomum spp., affects the vision of three‐spined sticklebacks, Gasterosteus aculeatus. Journal of Fish Biology, 42(5), 803-806.
• Rózsa, L., Reiczigel, J., & Majoros, G. (2000). Quantifying parasites in samples of hosts. Journal of parasitology, 86(2), 228-232.
• Schwab, I. R. (2004). Everyone wants a window seat. British journal of ophthalmology, 88(4), 455-455.
• Shariff M, Richards RH, Sommerville C, (1980). The histopathology of acute and chronic infections of rainbow trout Salmo gairdneri Richardson, with eye flukes Diplostomum spp. J Fish Dis, 3: 455-465.
• Soylu, E. (1989). Sapancı Gölü’ndeki bazı balıkların parazit faunalarının belirlenmesi. Doktora tez çalışması. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Deniz Biyolojisi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Soylu, E. (2005). Metazoan Parasites of Catfish (Silurus glanis, Linnaeus, 1758) from Durusu (Terkos) Lake. Journal of the Black Sea/Mediterranean Environment, 11, 225-237.
• Sümbüloğlu, K. & Sümbüloğlu, V. (2012). Biyoistatistik. Hatiboğlu Basım ve Yayım San. Tic. Ltd. Şti., Ankara, 15: 7-10.
• Tunç, A. Ö., & Koyun, M. (2018). Seasonal infection of metazoan parasites on mosul bleak (Alburnus mossulensis) inhabiting Murat River and its tributaries in Eastern Anatolia, Turkey. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5(2), 153-162.
• Turgut, E., & Ozgul, G. (2012). Seasonal changes and host size-dependent variation in Diplostomum sp. infection of some cyprinid fish. Pakistan Journal of Zoology, 44(1).
• Uzunay, E., & Soylu, E., (2006). Sapanca Gölü’nde yaşayan sazan (Cyprinus carpio Linnaeus, 1758) ve karabalık (Vimba vimba Linnaeus, 1758)’ın metazoan parazitleri. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 30(2), 141-150.