Vatan Olgusunun Zihinlerdeki İmgesi: Türk ve Mülteci Öğrenciler ile Yapılan Karşılaştırmalı Bir Metafor Araştırması

Yıl 2023, , 31 - 53, 28.06.2023

Nihal Baloglu Ugurlu , Şerife Karaca

https://doi.org/10.51460/baebd.1078630

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaokullarda öğrenim gören Türk ve mülteci öğrencilerin “vatan” kavramına yönelik metaforik algılarının tespiti ve karşılaştırılmasıdır. Araştırma deseni olarak nitel araştırma desenlerinden olgu bilim deseni benimsenmiştir. Araştırmada kullanılan veri toplama aracı, öğrencilerin vatan kavramına yönelik metaforik algılarının tespitini gerçekleştirmeye yönelik eksik bırakılmış cümlelerden oluşan bir metafor formudur. Araştırma 2021-2022 öğretim yılının Güz döneminde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Niğde ve Kahramanmaraş İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı devlet okullarında öğrenim gören her sınıf düzeyindeki toplam 339 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmadan elde edilen veriler içerik analizi yöntemi ile değerlendirilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, Türk ve mülteci öğrencilerin ürettikleri metaforların en fazla bulunduğu kategori “maddi ve manevi ihtiyaçların karşılandığı yer” kategorisidir. Buna karşın, Türk öğrencilerin “korkutucu, sonsuz olmayan ve yol gösterici/rehber” kategorisinde hiç metaforları yokken aynı durum mülteci öğrenciler için ise “güçlü ve bölünmez, uğruna mücadele edilen ve vazgeçilmez” kategorisinde geçerlidir. Araştırma, Sosyal Bilgiler dersinin öğrencilerin vatan algıları üzerindeki etkililiğinin dikkate alınarak düzenlenmesi yönündeki bakış açısını güçlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Vatan, Metafor, Sosyal Bilgiler, Türk ve mülteci öğrenciler

Kaynakça

• Castelli F., (2018). Drivers of migration: why do people move?, Journal of Travel Medicine, 2018, 1–7, doi: 10.1093/jtm/tay040.
• Çakırer Özservet, Y. ve Yurtsever, B. (2017). Göçmenlere yönelik önyargı araştırması, 2017, Uluslararası Göç ve Toplumsal Uyum Araştırmaları Serisi:1, DOI:10.13140/RG.2.2.15982.92488.
• Çakran, Ş. ve Eren, V. (2017). Mülteci politikası: Avrupa Birliği ve Türkiye karşılaştırması, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(39), 1-30.
• Çifçi, T. ve Dikmenli, Y. (2016). Üniversite öğrencilerinin vatan algısı ve geçmişe dönük değişimi, Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, 11(3), 847-860. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9286. Elban, M. (2015). Tarih eğitimi ve vatanseverlik üzerine bazı düşünceler, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(3), 1302-1319.
• Er Türküresin, H. (2018). Ortaokul öğrencilerinin vatan kavramına ilişkin algılarının metafor yoluyla belirlenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10, 30-41.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Gömleksiz, M. N. ve Öner, Ü. (2016). Ortaokul öğrencilerinin vatan kavramına ilişkin metaforik algıları, Electronic Turkish Studies, 11(2), 1409-1420.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B. ve Taşğın, S.(2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma, 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Güney, Ü. ve Konak, N. (2016). Bolu’da Suriyeli ve Iraklı sığınmacılar: Milliyetçilik, erillik ve vatandaşlık temelinde öteki algısı, Alternatif Politika, 8(3), 505-535.
• İçduygu, A. & Toktaş, S. (2002). How do smuggling and trafficking operate via regular border crossings in the Middle East? Evidence from fieldwork in Turkey, International Migration, 40(6), 27-54.
• Karataş, İ. (2020). Türkiye’nin vatandaşlık politikalarının öteki algısındaki rolünü Suriyeli mülteciler üzerinden düşünmek, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 50, 17-42,
• Kartal, B., & Başçı, E. (2014). Türkiye'ye yönelik mülteci ve sığınmacı hareketleri, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 275-299.
• MEB (Milli Eğitim Bakanlığı), 2018. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354 adresinden 20.10.2021 tarihinde alınmıştır.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook, Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Özkan, R. ve Taşkın, M. A. (2014). İlköğretim öğrencilerinin vatan olgusuna ilişkin algılarının belirlenmesi, Tarih Okulu Dergisi, 7 (17). 889-906.
• Özpolat, V. (2018). Zorunlu göçler ve doğurduğu sosyal travmalar, Ankara: Hegem Yayınları.
• Öztürk Demirbaş, Ç., Dikmenli, Y. ve Gafa, İ. (2018). Türkiye’de geçici koruma altındaki Suriyelilerin vatan algısına ilişkin görüşleri, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (SBAD), 13(2), 253-266.
• Palavan, O., ve Kozaner Yenigül, Ç. (2021). Elementary and middle school students’ perception of homeland through metaphors. European Journal of Educational Research, 10(2), 607-618. https://doi.org/10.12973/eu-jer.10.2.607.
• Ren Z., Guo J. & Yang C. (2020). Loss of homeland: a qualitative study of the changes in perception of relocated Sichuan earthquake survivors with posttraumatic stress disorder, BMC Psychiatry, 20:392, 2-11. https://doi.org/10.1186/s12888-020-02789-5.
• Sağdıç, M. ve İlhan, G. O. (2018). Metaphoric perceptions of Social Studies teacher candidates on the homeland concept. International Journal of Geography and Geography Education, 38, 104-118.
• Saito, m. (2009). Searching for my homeland: Dilemmas between borders.Experıences of young Afghans returnıng “home” from Pakıstan and Iran, Afghanistan Research and Evaluation Unit Synthesis Paper Series, UNHCR.
• Topdemir Koçyiğit, O. (2016). Savaşın torunları: Travmatik belleğe kuşaklar ötesi bir bakış, Mobile Culture Studies. The Journal, 2, 31-53.
• Toprak, E. (2021). Olgubilim (Fenomonoloji), Nitel Araştırma Yöntemleri (Editör, Mustafa Çelebi), 1. Baskı, Ankara:Pegem Akademi.
• Tümeğ, D. (2018). Türk halkının Suriyeli sığınmacı / mülteci algısı. Ankara: Türksam Yayınları.
• Yazgan, Ç. Ü. (2007). Osmanlıdan Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar vatan anlayışı, Eğitişim Dergisi, 14, 45-54.
• Yıldırım Yücel, z. (2019). Ulus devlet, mültecilik ve menşe ülkeye geri dönüş: Türkiye’de yaşayan Suriyeli mülteciler, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 11. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırımalp, S., İslamoğlu, E. ve İyem, C. (2017). Suriyeli sığınmacıların toplumsal kabul ve uyum sürecine ilişkin bir araştırma, Bilgi, 35, 107-126.